CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 30 Ağustos Milletlerarası Zorla Kaybedilenler Günü için hazırladığı 1980-2000’li Yıllar Ortasında Türkiye’de Zorla Kaybedilenler Raporu’nu yayınladı. Tanrıkulu’nun raporuna nazaran; 12 Eylül 1980 tarihinden, yani 12 Eylül darbesinin yapıldığı günden bugüne Türkiye’de zorla kaybedilen yurttaş sayısı bin 352.
Rapora nazaran, Hafıza Merkezi’nin çalışmaları sonucunda 344 kişinin belgelerine ulaşıldı. Bunlardan 218 kişinin kaybedilmesine ait soruşturmalar sürüncemede bırakıldı (yüzde 63), 24 soruşturma zamanaşımı gerekçesiyle sonlandırıldı (yüzde 7), 18 soruşturmada kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiği (yüzde 5), 84 kişinin zorla kaybedilmesi nedeniyle dava açıldığı (yüzde 24) belirlendi.
‘Devlet tüm arşivlerini açmalı’
Tanrıkulu’nun raporunda şunlar belirtildi:
“Zorla kaybettirilenlerin akıbetlerinin ortaya çıkarılması, bulunması; faili meçhul cinayetlerde katledilenlerin faillerinin ortaya çıkarılması için devletin tüm arşivlerini açması gerekmektedir.
Kayıpların akıbetlerinin ortaya çıkarılmasıyla ilgili mezar açma süreçlerinin ilgili milletlerarası standartlarda yapılması, mezarların iş makineleri ile özensiz bir biçimde açılarak buluntuların tahrip edilmesinin önüne geçilmesi gerekmektedir.
Hükümeti, mukaveleyi imzalamaya ve gereklerini yerine getirmeye davet ediyoruz.
Yargı mensuplarını, sistematik cezasızlık siyasetinden vazgeçmeye ve memleketler arası dokümanlara nazaran insanlık cürmü olan tüm kayıp olayları konusunda aktif bir yargılama yürütmeye, milletlerarası mukaveleler uyarınca bu cürümler için zamanaşımı kararlarını dikkate almamaya çağırıyoruz.
Bu topraklarda bir daha emsal acıların yaşanmaması, hakikatlerin ortaya çıkarılması ve toplumsal barışın tesisi için ‘Geçmişle Yüzleşme ve Hakikatleri Araştırma Komisyonu’ kurulmasını talep ediyoruz.”
’60 ülke kabul etti lakin Türkiye hala taraf değil’
Sezgin Tanrıkulu, hususa ait bugün yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“30 Ağustos, Memleketler arası Zorla Kaybedilenler Günü. Birleşmiş Milletler, 2010 yılında mukaveleyi kabul etti ve zorla kaybedilmeyi insanlığa karşı hata olarak kabul etti. Şimdiye kadar 60 ülke bu mukaveleyi kabul etti. Lakin Türkiye’ye hala taraf değil.
Zorla kaybedilmede üç öge var. Bir; kişinin kendi iradesi dışında özgürlüğünden mahrum bırakılması. İkinci olarak; devletin, devlet vazifelilerinin en az göz yumma ile zorla kaybedilmeye müdahil olması. Üçüncü olarak da devletin ve güvenlik vazifelilerinin zorla kaybedilme ile ilgili olarak inkar siyasetine başvurması. Bu üç öge, zorla kaybedilmenin ögeleri. Türkiye, bilhassa 1980’den sonra zorla kaybedilmelerin çok yaşandığı bir coğrafyaya tanıklık etti. Bugüne kadar, Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve İnsan Hakları Derneği’nin bilgilerine nazaran bin 352 zorla kaybedilme olayı var. Hafıza Merkezi bunlardan 300’den fazlasının belgesine ulaştı fakat akıbeti hakkında bilgi yok. Zorla kaybedilmeye ait olarak Cumartesi Anneleri 25 yıl boyunca aksiyon yaptı. Direniş yaptılar, yas tuttular; o yasları engellendi. Cumartesi meydanında yas tutamıyorlar. Engellendi onlar. Bizim burada davetimizdir hükümete: Bu kontrata taraf olun. Zorla kaybedilmeye ait arşivleri açın. Yargıya davetimiz; aktif soruşturma yapın. Zorla kaybedilme insanlığa karşı hatadır, ne vakit olursa bunların faillerinin yargı önünde teşhir edeceğiz.”