Akkuyu NGS Projesi’nde yüklenici firma değişiminin akabinde CHP Mersin milletvekili Ali Uzman Başarır, Uluslararası mutabakatlar burada çok değerli. İktidara geldiğimiz vakit zati kontratın bir tarafı olacağız. Bizim de bir güç bakanımız olacak. Ve bu mukaveleyi masaya yatıracağız: Memleketler arası teamüle ve hukuka uygun yapılmış mı? İş mevzuatımıza uygun mu? Biz bu projeden kurtulmak istiyoruz” dedi.
Yeşil Gazete’nin haberine nazaran; Mersin‘de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi’nde (NGS) projenin büyük ortağı Rus devlet güç şirketi Rosatom‘un, müteahhit firma Titan2-IC İçtaş ile mukavelesini feshetmesinin akabinde çalkantılar sürüyor.
Avukat Ali Yetenekli Başarır, CHP’nin Akkuyu NGS ile ilgili planlarına ve iktidarı devralmaları durumunda güce dair siyasetlerine ait şunları söyledi:
‘Burayı ortadan kaldırıp eski haline, ağacına kavuşturacağız
“İktidara geldiğimiz vakit esasen kontratın bir tarafı olacağız. Bizim de bir güç bakanımız olacak. Ve bu mukaveleyi masaya yatıracağız: Milletlerarası teamüle ve hukuka uygun yapılmış mı? İş mevzuatımıza uygun mu? Biz bu projeden kurtulmak istiyoruz.
Zaten orası zelzele bölgesi. Tabanında daima yapıldığından beri çatlaklar oluyor. Aslolan etrafın korunmasıdır. Biz bu kaygıları çekmek istemiyoruz. Evet, biz geldiğimizde esasen orayı ortadan kaldırıp tekrar eski haline, ağacına, denizine, yeşiline, tabiatına kavuşturmak istiyoruz.
“Herkes haddini bilecek, Putin’in sitem hakkı yok”
Uluslararası mutabakatlar burada çok değerli. Rusya da bizi anlayacaktır. Rusya kendi toprak bütünlüğü için neler yapabiliyor görüyoruz: Beşerler ölüyor ve bütün dünya seyirci kalıyor. Topraklarımıza buna karşı çıktığımızda anlayacaktır diye düşünüyorum. Putin’in bu türlü bir kelam hakkı yok, bu türlü bir sitem etme hakkı yok. Türkiye Cumhuriyeti topraklarının güvenliği ile ilgili 84 milyon karar verir, bizim için o karar değerlidir. Bu iktidar için bunlar kıymetli değil, 33 kişi şehit edilirken Putin’in kapısında bekleyebilir, ABD‘ye ağzını açmayabilir. Ancak biz bu türlü bir iktidar olmayacağız, herkes haddini bilecek; Akdeniz‘de, Akkuyu’da Mersin’de kelam hakkı bizim olacak.”
İyi Parti Genel Lideri Meral Akşener’in ‘millileştirme’ davetinin hatırlatılması üzerine ise Başarır, “Millileştirmekten kasıt nedir bilmiyorum lakin biz esasen bu projenin kendisine karşıyız. Ulusallaştırma projelerimiz var: Mesela Osmangazi köprüsü, 1915 Köprüsü, yeni havaalanında garantileri ortadan kaldırıp büsbütün 84 milyonun buyruğuna açmak üzere planımız var. Ancak biz topraklarımızda hiçbir tehdit istemiyoruz, santrale büsbütün karşıyız” diye konuştu.
“Yenilenebilir güç projelerimizi seçimlerde açıklayacağız”
Ali Uzman Başarır, partisinin güç siyasetini ve yenilenebilir güçle ilgili yönelimini ise şöyle anlattı:
“Enerji siyasetimizde nükleer yok. Bu proje başladığından beri biz orada köylülerle, STK’larla birlikte çaba verdik. Başından beri nükleer santrallere, Sinop‘ta da Mersin’de de, karşı çıktık. Türkiye yalnızca güneş gücüyle gereksinimini karşıladığı üzere elektrik fazlası bile kalıyor. Kâfi ki buna yatırım yapılabilsin. Lakin şu ana kadar hiç yapmamışız. Bu hususta belediyelerimiz zati çalışmaya başladı. Örneğin Mersin bundan sonuç almaya başladı. Demek ki biz devlet olarak öncü olduğumuzda sonuç alabileceğiz.
Bunlarla ilgili güç siyasetlerinden sorumlu liderimiz Ahmet Akın ve hususun uzmanları yaklaşık dört yıldır çalışıyor. Bu projeleri de seçimlerde açıklayacağız. Biz pak güç istiyoruz, topraklarımızda tehlike istemiyoruz. Tehlike olmaz demeyin, dünyada her ihtimal gerçekleşiyor: Çernobil‘de hala ot bitmiyor. Türkiye toprakları güneş gücü açısından çok varlıklı, bu zenginliğini kullanmalı.
“Akkuyu projesinde ulusal diyebileceğimiz hiçbir öge kalmadı”
Başarır, projedeki mukavele feshine ve son gelişmelere dair de şu değerlendirmeleri yaptı:
Şimdi burada bir şirket kuruyorsunuz ve bunun yüzde 51’i her şartta, tarihler boyunca Rusların olmak zorunda. Akkuyu NGS’nin tek kelam sahibi Ruslar olacak, her vakit. Türkiye’nin güç meselesini çözecek bir proje üzere anlatılıyor, güç alım garantisi veriliyor fakat kilovat saati 12,35 sentten, piyasanın dört katı değerliye alım garantisi veriyorsunuz.
Ruslara okul, kilise yaptırıyorsun, topraklarını konutlarını veriyorsun, onlar için her şeyi de yapıyorsun; ancak bizim hiçbir şeyden haberimiz yok. Akkuyu projesinde ulusal diyebileceğimiz hiçbir öge kalmadı. Büsbütün Rusların idaresinde, büsbütün Rusların denetiminde.
“Bu ülkenin milletvekilleri kendi topraklarındaki bir tesise giremiyor”
Rusya’nın her vakit yüzde 51’ine sahip olacağını söyleyen bu husus Türkiye Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğüne bekasına duruşuna yapılan bir taarruz.Olmaz. Bunu kabul edemeyiz.
Ben Mersin milletvekiliyim. Emekçi mevti, kazalar olduğunda yerinde inceleme yapamıyorum, inşaatta neler olup bitiyor göremiyorum. Bu ülkenin milletvekilleri kendi topraklarındaki bir tesise giremiyor. Bunu bana açıklayabilirler mi? Her şey bu türlü zımnî, kapalı… Sonra ne görüyoruz: Birden mukavele iptale ediliyor. Kimle yapılıyor: Büsbütün Ruslardan oluşan bir şirketle.
“Türkiye Cumhuriyeti bu kadar saklı yönetilemez”
İçtaş’ın çok yanılgıları vardı. Personel kıyımı yapılıyordu. Emekçiler ölüyordu. Her hafta bir iş kazası oluyordu. Çalışanlar dövülüyordu. Yemekhanede külfetler çıkıyordu. Bunları biliyoruz. Lakin bu mukavele neden feshedildi? Çıkın bunun sebebini açıklayın. Biz bilmek zorundayız. Türkiye Cumhuriyeti bu kadar bilinmeyen; bu kadar kapalı kapılar akabinde yönetilemez.
Bakanlığın fesih ile ilgili açıklaması, utanç verici bir açıklamadır.Türkiye Cumhuriyeti, kendi topraklarında yapılacak bir tesis için kendine yakın bir şirket ve Ruslar ortasında aracı olamaz. Türkiye Cumhuriyeti karar veren merci olmalıdır. Bakan olarak tüm kelam hakkını Ruslara verirsen, bir Bakan değil, uzlaştırıcı olarak ortada kalırsın. Lakin büyük çoğunluk sende olsa onlar gelip kapını çalar. İşte kasvet da buradan kaynaklanıyor; ortada kimi kirli ve baş bulandırıcı ilişkiler var. Takip etmeye çalışıyoruz fakat inanılmaz bir saklılık var.
AKP için para varsa, kendileri için bir menfaat varsa, herkesi kapının önüne koyarlar: İçtaş da bunlardan bir tanesi.
“Para alışverişi varsa korkarım ki aslında zerre kadar kelam hakkımız yoktur”
Topraklarımızda şirket kurulacak, tesis yapılacak, biz kelam sahibi olamayacağız ve dört katı kadar fazla elektrik alacağız. Neden? Tekraren sorduk, karşılık vermediler. Biz karşı çıktığımız için ‘CHP buna da karşı’ diyorlar. Bu iktidar kolaycılığı seçiyor ve kendi topraklarında bunu Ruslara taviz vererek yaptırıyor. Korkarım ki, esasen bu türlü bir para alışverişi varsa, aslında zerre kadar kelam hakkımız yoktur.”
Ne olmuştu?
Rusya‘nın Akkuyu NGS Projesi için Türkiye‘ye üç hafta içinde 15 milyar dolar göndereceğine ait savlarla tıpkı gün, santralin yatırım sahibi Rus devlet güç şirketi Rosatom, Türkiye’de santralin inşaatını üstlenen firma Titan2-IC İçtaş ile muahedesini ‘usulsüz harcama, inşaatta gecikme ve iş güvenliğindeki eksikler’ münasebetleriyle feshetti.
Yeni mutabakat, Rusya merkezli Montajno-Stroitelnoye Upravlaniye No 90, Konsern Titan-2 ve Sosnovoborelektromontaj anonim şirketleri tarafından Ekim 2019’da Mersin’de kurulmuş olan TSM Güç ile yapıldı.
IC İçtaş, yaptığı açıklamada feshin hukuksuz olduğunu, temel maksadın ‘projenin idaresindeki Türk şirketlerinin varlığını azaltmak ve taşeron düzeyine indirgemek olduğunu’ söyledi ve mevzuyu Londra Tahkim Mahkemesi‘ne götüreceğini duyurdu.
CHP Mersin Milletvekili Ali Yetenekli Başarır, Meclis‘te “Daha birkaç gün evvel dördüncü ünitenin temel atma merasimine Rosatom müdürü ve Güç Bakanı Dönmez birlikte katıldı. Bir hafta içinde ne oldu da kontrat feshedildi? Siyasi iktidar bunları araştıracak mı?” diye sordu.
İyi Parti başkanı Meral Akşener de ‘Rusya ile kurulan asimetrik bağ biçiminin artık sürdürülebilir olmaktan çıktığına’ vurgu yaptıarak hükümeti santrali millileştirmeküzere gerekli adımları atmaya davet etti:
“Akkuyu’da yapılan hukuksuz fesih süreci, Türk şirketinin tasfiye edilerek ülkemizin nükleer güç alanındaki gelişimini engellemek manasına geliyor. Bu kabul edilemez.”
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise, hükümetin güç siyasetlerini ve Akkuyu’daki alım garantisine vurgu yaptı:
“Erdoğan çabucak hemen her alanda teslim alınmış durumda. Devlet kasası tamtakır. Düne kadar hakaret ettiği yabancı önderler önünde bugün önünde eğiliyor.Bütün bunları iktidarda kalmak için yapıyor. Bu durumda alışılmış Erdoğan üzerinden Türkiye’de at koşturanlar Erdoğan’ın gitmesini istemezler.
Rusya ya da rastgele bir ülke bu durumdan cüret alıp Türkiye’yi adeta bir sömürge ülkesi zannetmemelidir. Düşünün ki sizin ülkenizde nükleer santral yapılıyor, sahibi oburu, işleticisi diğeri, üstelik bir mühlet sonra size de devretmeyecek, büsbütün onun malı. Dünyada birinci ve tek.”
Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı, mevzuya ait dört gün sonra yayımladığı açıklamada, Taraflar ortasında ihtilafların yaşandığını, bu süreçte Bakanlığın ihtilafın tahlili için gerekli teşebbüslerde bulunduğunu söyledi:
“Önceliğimiz, projenin başından bu yana inşaat alanında hizmet veren bütün yüklenicilerin ve çalışanların aleyhine bir mağduriyet oluşmaması ve projenin vaktinde devreye alınmasıdır. Daha evvel olduğu üzere, tekrar bu çerçevede teşebbüslerimiz meselelerin tahlili için devam etmektedir. Taraflara da bu türlü bir projede daha sağduyulu ve yapan bir vazife düştüğünü bir defa daha hatırlatmak isteriz.”