Soyu Hz. Peygamber’in torunu Hz. Hasan’a dayanan Buyruk Abdulkâdir, Kadirî tarikatına mensup bir babanın oğlu olarak, 6 Eylül 1808’de Cezayir’in Maskara bölgesinde dünyaya geldi. Çocukluk yıllarını babasının zaviyesinde geçiren Abdulkâdir, farklı âlimlerden temel İslâmî ilimleri tahsil etti. 14 yaşında hafızlığını tamamladıktan sonra Vahran (Oran) kentine gönderilen Buyruk, bilhassa İslâm hukuku alanında uzmanlaştı.
1825’te, şimdi genç bir delikanlıyken hac görevini ifa etmesinin akabinde, Şam ve Bağdat’ı da ziyaret eden Abdulkâdir, dönüşte Mısır’a uğradı. Bilhassa Kahire ve İskenderiye’nin ihtişamından çok etkilendi.
CİHAD YILLARI
Fransızların 1830’da Cezayir’i işgal etmeleriyle birlikte, Buyruk Abdulkâdir ve arkadaşları, sömürgecilere karşı kapsamlı bir direniş başlattı. Cezayir’in batı kesitindeki kabilelerin de dayanak vermesiyle, Buyruk, bütün halkın önderi haline geldi. Tam 15 yıl boyunca cihada devam eden Buyruk Abdulkâdir, o periyotta dünyanın en gelişmiş ordularından biri olan Fransız ordusunu dize getirmeyi başardı. Halkın da ağır dayanağıyla, Buyruk ismini tarihe yazdırmıştı.
ESARET VE SÜRGÜN
Yıllar geçtikçe Fransızlar Cezayir’e olan askerî yığınağı artırıyor, buna karşılık Cezayir halkının elindeki imkânlar da tükenmeye başlıyordu. Uzun, şiddetli ve ulu bir direnişin sonunda, 1847’de Fransızlar Emir’le bir avuç adamını kuşatarak teslim olmaya zorladılar. Buyruk Abdulkâdir, arkadaşlarıyla istişarelerden sonra teslimiyeti nihayet kabul etti, fakat Fransızlar kendisine verdikleri hiçbir kelamda durmadılar. Buyruk evvel Paris yakınlarındaki bir şatoda 5 yıl hapsedildi, sonrasında ise Suriye’ye sürgün edilerek Şam’da zarurî ikamete tabi tutuldu.
YENİDEN KAHRAMAN
Yolu Bursa’dan da geçti
Emir Abdulkâdir, Suriye sürgününe gitmek üzere Paris’ten yola çıkarıldığında, birinci evvel İstanbul’a uğradı. Periyodun padişahı Sultan Abdülmecid’le şahsen görüştü, onun ihsanına mazhar oldu. Daha sonra Bursa’ya geçerek bu sevimli Osmanlı kentinde 2 yıl ikâmet eden Buyruk, “Burası, zeytin ağaçları ve yeşilliğiyle bana Cezayir’i hatırlatıyor” demişti. Abdulkâdir’in Bursa’da ikamet ettiği mesken, 1855 zelzelesinde yıkılmış, kütüphanesi de yanmıştır. Bursa’da bugün bir cadde Buyruk Abdulkâdir’in ismini taşımaktadır.