Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, TVNET’te katıldığı canlı yayında gündeme ait soruları yanıtladı.
‘Türkiye muktedirdir. Gücümüz var’
Çavuşoğlu, Yunanistan’ın kışkırtmaları hatırlatılarak “Savaş açar mıyız Yunanistan’a?” formunda yöneltilen soruya, “Yunanistan, o, bu fark etmez. Cumhurbaşkanımız o gün Prag’da basın toplantısında ne dedi? Türkiye’ye tehdit oluşturan, Türkiye’ye saldıran kim olursa olsun ister ülke ister terör örgütü… Hiç fark etmez. Ona karşı ne gerekiyorsa onu yaparız. Bunu bertaraf etmek için gücümüz de var. Türkiye muktedirdir. Gücümüz var” karşılığını verdi.
Türkiye’nin tavrının net olduğunu ve Türkiye’yi kimsenin hafife almaması gerektiğini söz eden Çavuşoğlu, “Ulusal güvenlik için ve devletimizin milletimizin bekası için bunu yapmak zorunda kaldığımız vakit tereddütsüz yaparız” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin “savaş istiyoruz” demediğini, Yunanistan’ın egemenliğine göz dikmediğini vurgulayarak Yunanistan’ın, barış için imzalanan Lozan ve Paris barış mutabakatlarını ihlal ederek “Barış istemiyorum, çatışma istiyorum” iletisi verdiğini belirtti.
Büyükelçilik vazifelerinin bildiri edilmesine de değinen Çavuşoğlu, Dışişleri Bakanlığında objektif olarak “kişiye nazaran misyon değil de, misyona nazaran uygun”
Çavuşoğlu, geçen hafta Türkiye’nin Lefkoşa Büyükelçisi olarak vazifesi bildirim edilen Metin Feyzioğlu’nun başarılı olacağını düşündüğünü de kelamlarına ekledi.
‘Barış istemeyenlerin sesi çok çıkıyor’
Çavuşoğlu, Ermenistan’ın 30 yıldır işgal ettiği toprakları kendi topraklarıymış üzere kabullenen bir ülke olduğunu belirterek, “Ancak bu savaş (Karabağ Savaşı) bitti. Savaştan sonra (Ermenistan Başbakanı Nikol) Paşinyan’a Ermenistan halkının dayanak vermesi aslında ‘Barış istiyoruz’ demektir fakat barış istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Gerek Ermenistan’da gerekse Ermeni diasporası içinde barışı istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Münasebetiyle bu bir baskı oluşturuyor” dedi.
‘Ukrayna Savaşı daha karmaşık bir hale geldi’
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın uzadıkça daha karmaşık bir hale geldiğini kaydeden Çavuşoğlu, Rus ve Ukrayna heyetlerinin mart ayında İstanbul’da bir ortaya gelmesinin akabinde tarafların diplomasiden uzaklaştıklarını, alanda kazanım peşinde olduklarını ve sonrasında da dengelerin değiştiğini lisana getirdi. Rusya-Ukrayna ortasındaki devam eden süreci ve “sahada üstünlük sağlama mücadelesini” anlatan Çavuşoğlu, bu çaba sürdükçe tahlilin de zorlaştığına vurgu yaptı.
Çavuşoğlu, İstanbul’da tarafların konumlarının tahlil için birbirine en yaklaştığı nokta olduğunu belirterek “Müthiş bir fırsattı lakin bu fırsat kaçırıldı. Kaçırılması istendi. Bilhassa üçüncü ülkeler tarafından da bu türlü bir müdahalenin olduğunu da görüyoruz” dedi.
‘Sofistike silahların kullanımı artacak’
Şu anda tarafsızlık ve güvenlik garantilerinin Ukrayna tarafından konuşulmadığı bir noktaya geldiklerini kaydeden Çavuşoğlu, savaşın uzadıkça barışın daha da zorlaşacağını, kayıpların her iki tarafta da daha da artacağını söz etti.
Çavuşoğlu, kışın gelmesiyle alandaki kuralların zorlaşacağını ve sofistike silahların kullanımının da artacağını belirterek “Maalesef bu diplomasiden uzaklaşmayı beraberinde getiriyor. Daha evvel, iki önder olarak söylüyorum, bir ortaya gelme dileğinden da uzaklaşıldığını da gördük” diye konuştu.
‘Batı’ya uysaydık, tahıl muahedesini sağlayabilir miydik?’
Bakan Çavuşoğlu, öte yandan bilhassa Rusya’nın Ukrayna’nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerini ilhak etmek için referandum yapması, Moskova’da attığı adımlar ve kısmi seferberlik ilan etmesi üzere adımlarının durumu daha da zorlaştırdığını vurguladı.
Türkiye’nin, Rusya ve Ukrayna tarafıyla birebir eşitlikte de görüşebilen tek ülke olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, “Biz Rusya’yla diyaloğu kesseydik, Batı’ya uysaydık, yaptırımlara katılsaydık tahıl mutabakatını sağlayabilir miydik?” dedi.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin iki taraf ortasındaki istikrarlı tavrına değinerek Türkiye’nin, Batı’yı “Rusya’yla diyaloğu kesmesi nedeniyle” eleştirdiğini lisana getirdi.
‘Savaşın bitmesi için Rusya ile Batı’nın teması olmalı’
Gelecekte bir ateşkes sözkonusu olduğunda müzakereye gidilmesi gereken tarafların birinin de Rusya olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, savaşı sonlandırmak için yalnızca Ukrayna ile Rusya değil, Rusya ile Batı’nın da bir temasının olması gerektiğini belirtti.
Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna ortasında bir an evvel ateşkes sağlanmasının kıymetine işaret ederek Ukrayna için adil ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü sağlayacak bir barış olması gerektiğini söz etti.
Birleşmiş Milletler Genel Konseyinde (BMGK) oylamaya sunulacak “Rusya’nın, Ukrayna’nın doğusundaki yasa dışı referandumları ve ilhak kararını kınayan” karar tasarısının geçebileceğini kaydeden Çavuşoğlu, “Bu geçti. Pekala ondan sonra ne olacak. Bırakın BMGK kararlarını, BM Güvenlik Kurulu kararlarını kim uyguluyor?” sözünü kullandı.
‘İlişkilerin olağanlaşması konusunda samimiyiz’
Ermenistan ile ilgili bir soru üzerine bu bahse da değinen Çavuşoğlu, “Biz alakaların olağanlaşması konusunda samimiyiz. Zira Güney Kafkasya’nın istikrarı hele hele şu süreçte hepimiz için elzemdir” dedi.
Çavuşoğlu, Ermenistan’ın travmalar yaşadığını ve 30 yıldır işgal ettiği toprakları kendi topraklarıymış üzere kabullenen bir ülke olduğunu belirterek “Ancak bu savaş bitti. Savaştan sonra Paşinyan’a Ermenistan halkının dayanak vermesi aslında ‘Barış istiyoruz’ demektir lakin barış istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Gerek Ermenistan’da gerekse Ermeni diasporası içinde barışı istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Münasebetiyle bu bir baskı oluşturuyor” diye konuştu.
Bakan Çavuşoğlu, “Şunu Ermenistan’ın da anlaması lazım. Biz bunu da tavsiye ediyoruz. Burada kalıcı bir barış için adımlar atmak lazım. Son müzakerelerin daha evvelki müzakerelere nazaran daha düzgün geçtiğini görüyoruz” tabirini kullandı.
‘Türkiye’nin Ermenistan’la olağanlaşması Azerbaycan’dan bağımsız değil’
Karabağ Savaşı’nın Ermenistan’ın provokasyonları sonucu başladığına işaret eden Çavuşoğlu, Türkiye’nin Ermenistan’la normalleşmesinin, Ermenistan’la Azerbaycan ortasındaki süreçten tam bağımsız olduğunu düşünmenin “aldatıcı” olabileceğini söyledi.
Çavuşoğlu, Azerbaycan ve Türkiye ortasındaki iş birliğinin Ermenistan’ın aleyhine olmadığını belirterek “Bu iş birliğimiz aslında Ermenistan’ın aleyhine değil. Tam bilakis bu barış muahedesini da Azerbaycan teklif etti. Azerbaycan da Ermenistan’la kalıcı bir barış ve tam olağanlaşma için son derece samimi. Azerbaycan’ın tek sıkıntısı vardı, işgal edilmiş topraklarını geri almak. Öbür bir kaygısı yok” dedi.
Öte yandan bölgede yer alan lojistik geçiş noktalarının açılmasının kıymetine işaret eden Çavuşoğlu, bu geçişlerin Ermenistan’ın da faydasına olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan‘ın, Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) toplantısı için bulunduğu Çekya’nın başşehri Prag’da Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile görüşmesinde tüm bunların dostça bir ortamda samimi yaklaşımla ele alındığını lakin Ermenistan üzerindeki baskıyı gördüklerini de tabir etti.
‘Herkesin bir öbür ajandası var’
Türkiye ile Libya ortasında imzalanan ve hidrokarbonlar alanında karada ve denizde ikili bilimsel, teknik, teknolojik, hukuksal, idari ve ticari iş birliğinin geliştirilmesini öngören mutabakat zaptı üzerine Yunanistan’ın rahatsızlığına ait bir soruya Çavuşoğlu, “Bu yalnızca Yunanistan için değil, öbür ülkeler için geçerli. Biz, 2019’da deniz yetki alanları muahedesini imzaladığımızda da birebir şeyleri söylediler” karşılığını verdi.
Çavuşoğlu, daha sonra Avrupa ülkelerinin de Libya ile muahedeler imzaladığına dikkati çekerek İspanya’nın 2021’de 8 mutabakat muhtırası, İtalya’nın 2021’de 2 mutabakat muhtırası imzaladığını belirtti.
Malta ve Nijer üzere birçok ülkenin yanı sıra Mısır’ın da Libya ile 2021’de toplam 25 mutabakat imzaladığını aktaran Çavuşoğlu, “‘(Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid) Dibeybe hükümetinin bir muahede imzalama yetkisi yok zira meşruiyeti yok.’ diyorlar değil mi? BM’ye kim davet ediliyor? Dibeybe davet ediliyor” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Libya Ulusal Birlik Hükümeti yetkililerinin milletlerarası toplantılara davet edildiğine ve Arap Birliğine Libya’nın başkanlık ettiğine dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Kendi çıkarınıza nazaran bu türlü açıklamalar yaparsanız, ikili standarda düşersiniz. Artık Avrupa Birliği (AB) de açıklamalar yapıyor. Mısır da yaptı. Meşruiyetle ilgili yaptı Mısır, bizim muahedeye karşı bir şey söylemedi. Pekala, en son Eylül 2022’de tıpkı hükümet, Dibeybe hükümeti Malta ile bir AB üyesi ülkeyle elektrik ve yenilebilir güç muahedesi imzaladı. Pekala bu ülkelerden hiç ses çıktı mı? Mısır’a nazaran o vakit da legal değildi bu hükümet. Tamam sen yasal görmüyorsun, bu senin görüşün lakin Malta ile imzaladığı vakit hiç sesin çıkmıyor da niçin Türkiye ile imzaladığı vakit sesin çıkıyor? AB de susuyor.”
Türkiye’nin bir muahede imzalarken kimseden icazet almayacağını belirten Çavuşoğlu, Türkiye’nin tek gayesinin Libya’nın birliği, beraberliği ve istikrarı olduğunu vurguladı.
Çavuşoğlu, “(Libya’ya) Her alanda dayanağımız var bizim ancak herkesin bir öteki ajandası var” dedi.
Türkiye’nin her vakit legal idare kimse ondan yana olduğunu belirten Çavuşoğlu, “Mesela Fethi Başağa. Bizim canımız ciğerimiz. Trablus’un korunması konusunda da bizimle en yakın iş birliği içinde olan Fethi Başağa’ydı. Ancak biz Fethi Başağa’ya da söyledik, yenisi gelinceye kadar, şu anki legal idare bize nazaran Dibeybe. Seversin, sevmezsin farklı bir şey” diye konuştu.