Türkiye, Aralık 2021 yılında devreye alınan Türkiye İktisat Modeli ile süratli büyümeye devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu, bu yılın ikinci çeyreğine (nisan-haziran) ait gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna nazaran, Türkiye İktisat Modeli ile yılın birinci çeyreğinde yüzde 7.5’lik büyümeye imza atan Türkiye iktisadı, ikinci çeyrekte de geçen yılın tıpkı devrine nazaran beklentilerin üzerinde yüzde 7,6 büyüme gösterdi. Ekonomistler, ikinci çeyrek büyümesinin yüzde 7.3 olmasını bekliyordu.
BİRÇOK ÜLKEYİ GERİDE BIRAKTIK
Türkiye yüzde 7.6’lık büyüme oranı ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve zenginler ligi olarak bilinen G20 ülkeleri içerisinde ikinci sırada yer aldı. OECD ülkeleri ortasında ikinci çeyrekte birinci sırayı yüzde 8,3’lük büyüme ile Slovenya, ikinci sırayı da yüzde 7,6 ile Türkiye aldı. G20 ülkeleri ortasında ise Türkiye, yüzde 11.8 büyüyen Suudi Arabistan’ın akabinde ikinci oldu. Böylelikle Türkiye büyüme oranında ABD, Almanya, Japonya, Çin, İngiltere ve İspanya üzere birçok gelişmiş ülkeyi geride bırakmayı başardı. Türkiye’nin üretim yoluna nazaran cari fiyatlarla GSYH varsayımı ise, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın birebir çeyreğine kıyasla yüzde 114,6 artarak 3 trilyon 418 milyar 967 milyon lira olarak gerçekleşti. GSYH’nin ikinci çeyrek pahası cari fiyatlarla ABD Doları bazında 219 milyar 335 milyon olarak gerçekleşti.
EN BÜYÜK KATKI İMALAT SANAYİİNDEN
Yılın ikinci çeyreğinde büyümeye en büyük katkı imalat sanayii, ihracat, turizm ve finanstan geldi. Buna nazaran, GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 26,6, turizm ve lojistiğin yer aldığı hizmet faaliyetleri yüzde 18,1, mesleksel, idari ve dayanak hizmet faaliyetleri yüzde 11, sanayi yüzde 7,8, bilgi ve irtibat faaliyetleri yüzde 5,3, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,1, öteki hizmet faaliyetleri yüzde 1,9 ve kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri yüzde 1,7 arttı. Tarım, ormancılık ve balıkçılık yüzde 2,9 ile inşaat bölümü ise yüzde 10,9 azaldı.
İHRACAT YÜZDE 16,4 YÜKSELDİ
Mal ve hizmet ihracatı, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın tıpkı çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 16,4, ithalatı ise yüzde 5,8 yükseldi. İş gücü ödemelerinde kelam konusu devirde yüzde 66,4, net işletme artığı/karma gelir yüzde 134,7 artış gösterdi. İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma bedel içindeki hissesi geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 32,6 iken 2022 ikinci çeyrekte yüzde 25,4 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise bu periyotlar prestijiyle yüzde 49,2’den yüzde 54’e çıktı. Öte yandan, birinci çeyrekte yüzde 7,3 olarak gerçekleşen büyüme yüzde 7,5 olarak revize edildi.
Moody’s büyüme iddiasını yükseltti
İhracatın katkısı 3,8 puan
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, ihracatın, büyümeye 3,87 puan katkı verdiğini söyledi. Bakan Muş, toplumsal medya hesabından bu yılın ikinci çeyreğine ait büyüme sayılarını kıymetlendirdi. Türkiye’nin, 2022 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 7,6 büyüyerek başarılı performansını sürdürdüğüne dikkati çeken Muş, “İhracat, büyümeye 3,87 puan katkı vermiş, büyümenin yarısı mal ve hizmet ihracatından kaynaklanmıştır. Net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı ise 2,7 puan olmuştur. İyi olsun” diye konuştu.
HARCAMA YÜZDE 22,5 ARTTI
Bu devirde mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi de bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2,1 arttı. Takvim tesirinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, ikinci çeyrekte geçen yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 7,3 artış gösterdi. Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın birebir çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 22,5 yükseldi. Devletin en son tüketim harcamaları yüzde 2,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 4,7 artış kaydetti.
İlk 6 ayda 900 bin şahsa ek istihdam sağladık
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, ekominin yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda gerçek olarak birinci çeyrekteki kuvvetli performansının da üzerinde yüzde 7,6 büyüdüğüne dikkati çekti. Nebati, “Böylece Türkiye, verisi açıklanan OECD ve G20 ülkeleri içerisinde yılın ikinci çeyreğinde en yüksek büyüme kaydeden ikinci ülke olmuştur. İkinci çeyrekte yalnızca kuvvetli büyüme performansı göstermedik, birebir vakitte 5 çeyrektir devam eden istikrarlı büyümeyi bu periyotta de sürdürdük” tabirlerini kullandı.
KAZANIMLARIMIZ SÜRECEK
Son 2,5 yıldır makine ve teçhizat yatırımlarındaki güçlü yıllık artışın, bu periyotta de yüzde 17,8 ile devam ettiğini belirten Nebati, bu gelişmeyi üretim kapasitesinin artırılması açısından olumlu değerlendirdiklerini vurguladı.
Nebati, büyümedeki kuvvetli seyrin iş gücü piyasasındaki yansımalarının yılın birinci yarısında görüldüğünü hatırlatarak, şunları kaydetti: “Bu periyotta, geçtiğimiz yıl sonuna kıyasla yaklaşık 900 bin kişilik ek istihdam sağlandı ve işsizlik oranı yüzde 10,3’e düştü. Büyümeyi ve istihdamı önceliklendiren, üretimi ve ihracatı destekleyen Türkiye İktisat Modeli ile elde ettiğimiz bu kazanımlar yılın kalan devrinde de sürecektir. Artık ekonomimizin alameti farikası; istikrarlı, sürdürülebilir ve istihdam odaklı büyümedir.”
Yüzde 7,6 inanç ve istikrarın eseri
İş dünyası yılın ikinci çeyreğinde gerçekleşen yüzde 7.6 büyümeyi olumlu karşıladı. İş dünyası temsilcilerinin görüşleri şöyle:
Şekib Avdagiç (İTO Başkanı): Küresel iktisadın yavaşladığı bir süreçte Türkiye iktisadının yılın ikinci çeyreğinde elde ettiği yüzde 7.6’lık büyüme istihdam, üretim ve ihracatımızın geleceği ismine umut vericidir. Hem çeyrekten çeyreğe hem de yıllık bazda gerçekleşen bu büyüme, istikrarlı bir gelişim patikasında ilerlediğimizin de ispatıdır.
BEKLENTİLER REVİZE EDİLİR
Mahmut Asmalı (MÜSİAD Genel Başkanı): Küresel iktisattaki aksiliğe karşın Türkiye iktisadının yüzde 7,6 büyüme kaydetmiş olması epey bedelli. Türkiye iktisadında müspet büyüme sürecinin önümüzdeki periyotta de süreceğini ve OECD, Dünya Bankası ve IMF üzere kuruluşların ülkemize yönelik büyüme beklentilerini üst tarafta revize etmek zorunda kalacaklarını varsayım ediyoruz.
TEHDİT LİSANI ZİYAN VERİYOR
Orhan Aydın (ASKON Genel Başkanı): Dünyanın en büyük ekonomilerinin daraldığı bir ortamda Türkiye iktisadının yüzde 7.6 oranında büyümesi itimat ve istikrarın bir yapıtıdır. Kaotik ortamların ekonomilere olumsuz yansımaları ortadadır. Dünyada büyük badirelerin olduğu bir ortamda hükümetimiz bilhassa iktisatta itimat ortamını artırıcı önlemleri sağlamaya çalışırken, kimi çevrelerin seçim propagandalarını güçlendirmek ismine iş insanlarını tehdit etmesi ekonomimize ziyan vermektedir.
YÜZDE 5’İ GEÇECEĞİZ
Nail Olpak (DEİK Başkanı): Dünya genelinde resesyon ihtimalinin söylem edildiği bir periyotta Türkiye’nin yüzde 7,6 büyüme göstermesini memnuniyetle karşılıyoruz. Açıklanan bu olumlu bilgi, son iki çeyrekte global manada ivme kaybına karşın 2022 yıllık büyüme amacı olan yüzde 5’lik büyümenin yakalanabileceğini, hatta bu amacın üzerine çıkabileceğimizi gösteriyor.