Geçtiğimiz cumartesi günü Hakk’ın rahmetine kavuşan N. Ahmet Özalp, 69 yıllık hayatına öğretmenlik, yayıncılık, gazetecilik ve ansiklopedi müellifliği üzere birçok ince personelliği sığdırdı.
Osmanlı devri kültür, edebiyat ve fikir yapıtlarının bugüne kazandırılmasında değerli katkıları olduğu üzere, arkeolojik hafriyat misali yaptığı inceleme çalışmalarıyla Reşat Nuri ve Refik Halid’in yapıtlarındaki sansürü de ortaya çıkarmıştı. Hazreti Ali Cenkleri’nden Amak-ı Hayal’e birçok güç metni sadeleştiren Özalp, Said Halim Paşa, Filibeli Ahmed Hilmi, İzmirli İsmail Hakkı ve Şemseddin Sami üzere pek çok değerli fikir ve ilim adamlarının yapıtlarını tekrar yayınladı. Bir devir Yeni Şafak’ta da yazan Ahmet Özalp’i onunla yolları kesişen dostları anlattı.
Birçok yapıtının yayıncısı olan Büyüyen Ay Yayınları’nın sahibi Mustafa Kirenci, “müdekkik” bir aydın olarak tanımladığı Özalp’in çalışmalarını herkesin göze alamayacağını söylüyor. “Ona lakin hürmet duyulabilirdi. Beyefendiliği, sahip olduğu niyetleri temsil etmesiyle; tavır, davranış ve kelamlarıyla özü kelamı bir büyüğümüzdü. Şairin ‘uyandırmazsan uyanacak değil’ demesi üzere şayet o yapmasaydı yapılacak da değildi” diyen Kirenci, Ahmet Özalp’in ortaya koyduğu iki dirijizim/müdahale/yönlendirme örneğini de anlattı. Biri Reşat Nuri’nin “Çalıkuşu” romanı, başkası ise Refik Halit Karay’ın “Kirpinin Dedikleri” isimli yapıtı.
DİNİ ÇAĞRIŞIMLAR SANSÜRLENDİ
Özalp, Çalıkuşu romanının 1939’da yapılan altıncı baskısında şu değişikliklere uğradığını anlatır: “Osmanlı devrinin tarihî ve toplumsal şartlarını yansıtan ögelerin, olumlu izlenim edindirecek tüm olguların ayıklanması ve dini bir manası çağrıştıracak ögelerin ayıklanması.” Birebir halde Refik Halid’in kişiliğinin ve entelektüel hayatının en başat özelliklerinden olan muhalifliğinin somut göstergesi ve bu istikametiyle de muharririni büyük bir üne kavuşturan yapıtı “Kirpi’nin Dedikleri” kitabının 1940 yılından sonra yayınlanan yeni baskılarında sansüre uğrayarak muhalif özelliklerinin ortadan kaldırılmasını “Okları Kırılmış Kirpi” yapıtında anlatır.
SIKINTILARIMIZLA İÇTEN İLGİLENİRDİ
N. Ahmet Özalp’le 1980’lerin başında, öğrenciyken tanışmıştım. Okul çıkışı sıklıkla Yeryüzü’ne uğrar, orada hem her cins işe koşturur hem de oradaki eşsiz edebî, entelektüel ortamı soluma imkanı bulurdum. O yoğunluğu ortasında en küçük bir düşüncemizle bile çabucak ilgilenir, tahlil üretir ya da içten ilgisiyle bir halde ferahlatırdı. Konut arıyorsanız mesken, kitap arıyorsanız kitap bulurdu ve bütün bunları kolaylıkla yapıyormuş üzere size hiç hissettirmezdi. Bir gün kelam ortasında, Ergin Günçe’nin kitabını bir türlü bulamadığımdan bahsetmiştim. Birkaç gün sonra yanına uğradığımda masanın üzerine “Gencölmek” kitabını koydu ve sakince “Bu senin” dedi. O andaki hali, hali, inceliği ve cömertliğiyle hatırlıyorum Ahmet ağabeyi.
Emeğini bilen bilir
Ahmet Özalp’le yolumuz Yeryüzü Yayınları’nda kesişti. Satış sorumlusu olarak misyon aldığı halde, adeta bir editör üzere yayınevinin kitaplarıyla yakından ilgilendi. Titiz bir araştırmacı, birebir vakitte alçak istekli bir arkadaşımızdı. Hoş işler yaptı. Daima gölgede kaldı lakin emeğini bilenler biliyor zati. Mükemmeliyetçiydi, o da natürel piyasa şartlarında kolay kolay takdir edilebilen bir şey değil. Piyasa büyük ölçüde günübirlik başarılara daha çok prim verir. O bakımdan mizaç olarak da geride kalmayı her vakit tercih etmişti.
BOŞLUĞUNU HİSSEDECEĞİZ
Cihan Aktaş: Cağaloğlu’nda birinci tanıdığım yazarlardandır Ahmet Özalp. Yeni Dönem gazetesinde karşılaşırdık. Metinlerine gösterdiği titizliği ve çalışkanlığını daima hayranlık verici bulmuşumdur. Bunun yanı sıra dostlarına ve bir metinle yanına gelenlere ayıracak vakti de daima bulunurdu. Mütevazı ve müdanasızdı. Elbet boşluğunu hissedeceğiz. Kültürel süreklilik şuuru husus olduğunda kesinlikle onun yapıtlarından biri akla gelecektir. Genç nesiller kesinlikle yapıtlarıyla tanışmalı. Onun 80’lerin başlarında gazete yazılarımdaki dilimin hikayeye yatkınlığı konusunda söylediklerinin hikaye yazma konusundaki kararlılığıma güç kattığını da belirtmeliyim.
KİTAP BİLE İMZALAMAZDI
Sedat Anar: Ahmet Özalp hocamı merak etmemin sebebi albümünü yaptığım Amak-ı Hayal kitabını hazırlamış olmasıydı. Sonra dost olduk. Fırsat buldukça buluştuk. Santurname kitabımın editörü oldu. Onunla en unutamayacağım hatıram, Amak-ı Hayal kitabını bana imzalamasıdır. Hocam kitap imzalamaya karşıydı. Ona sorduğumda, “Ben kimim ki kitap imzalayayım” demişti. İşte o kadar mütevazı gerçek bir kamil insandı. Bana imzalamasının sebebini albümü çok severek dinlemesi olarak açıklamıştı.
BABIALİ’DE REHBERİM OLDU
Lütfullah Göktaş: N. Ahmet Özalp ile birinci tanışmam 1981’de Ribat Yayınları’ndadır. Yayınevi, Cağaloğlu’nda Güncer Han’da küçücük bir odadan ibaretti. Kısıtlı imkanlarla itinalı bir yayıncılık peşindeydi. Lisan konusunda çok titizdi. Gelen çalışmaları redakte ederek daktiloda paka çeker, prova baskıların tashihlerini de kendi yapardı. Sıkı bir okur, tam bir münevverdi. Unsurlu ve seçiciydi. İdeolojik bağnazlığa prim vermez, çalışmaların niteliğine bakardı. Tevazu abidesiydi. Sakin ve cömertti. Paylaşmayı da dinlemeyi de çok severdi. Sohbetiyle ufkunuzu genişletir, umut aşılardı. Babıali’de adeta rehberim olmuştu. Genç yaşta entelektüel ortama katılmamda önemli hisse sahibidir. Kadri pek bilinmese de gerçekten pahalı biriydi.
İLKELİ VE BÜTÜNCÜL BAKARDI
İbrahim Demirci: Okuma ve yazma ilgimiz bizi kaynaştırdı diyebilirim. Kars’ın Arpaçay ilçesinde öğretmenken ziyaretine gittiğimizde bize gösterdiği konukseverliği şükranla anarım. Birlikte bir yurt dışı seyahatimiz da oldu: N. Ahmet’in “Nûr-i Ahmet” olduğunu o vakit öğrendim. Ciddiyetin, tutarlılığın, nezaketin ve genelgeçer kabullere şuurla ve dirençle karşı koyuşun çok hoş örneklerini vermiş, meselâ, çocuklarını ve öğrencilerini dershane yerine kitap okumaya yönlendirmiştir. Okurken de yazarken de çok titiz ve özenliydi. Ülkemizde ve yeryüzünde olup bitenlere prensipli ve bütüncül bakmayı bilir, bu yaklaşımı kelamlarında ve davranışlarında da itinayla korurdu.