ANTEP – Maraş merkezli sarsıntıda yıkıma uğrayan Antep’teyiz. Kentin merkez ilçelerinden Şehitkamil’de yer yer açık dükkanlar, işleyen taksiler “normalleşme” sinyalleri verse de hasarlı olmayan binaların bile terk edildiği caddelerde büyük bir sessizlik var.
Sessiz caddelerin birleştiği bir kavşağa kurulan Şehitkamil Devlet Hastanesi’ne ulaşıyorum. Şem ve annesi Lina, bahçede ortada masası olan bir bankta oturuyorlar. Lina’nın kolunda alçı var. Ne olduğunu sorduğumda Şem, şöyle yanıtlıyor: “Evden çıkarken annemin üstüne dolap düştü. Kırıklar oluştu, dün ameliyat oldu.”
Ezilen kemiklerine platin takılan Lina, ameliyat için bir hafta beklemek zorunda kalmış. O, yorgun gözlerle bahçeye bakarken Şem, devam ediyor:
“İlk gün oradaki hastane, anneme bakacak durumda değildi. Zira çok acil, çok ağır hadiseler vardı. Hastaneye gittiğim gece uyuyamadım. Her yerde kan vardı, cenazeler yerdeydi. Annemin kolu çok acıdı, morardı. Bir hafta sonra kampta elini gördüler ve ambulans çağırdılar. Evvel İslahiye Devlet Hastanesi’ne gittik. Oradan da buraya sevk ettiler.”
‘SALLANACAĞIZ BİTECEK DİYE DÜŞÜNDÜM’
Türkiye’ye 6 yaşındayken gelen 17 yaşındaki Suriyeli Şem Hüsam, oturdukları konut zelzelede hasar görene kadar 4 kardeşi ve annesiyle bir arada Antep’in İslahiye ilçesinde yaşıyordu. Sarsıntıya uykusunda yakalanan Şem, “Sallanacağız bitecek” diye düşünmüş. Süratlice kitaplarını ve gitarını alıp dışarı çıkmış. Sokakta gördükleri, fikrini süratle değiştirmiş. “Herkes bağırmaya, dua okumaya başladı. İşte o vakit gerçekten korktum ve çok büyük bir şey olduğunu anladım.”
Şem, o gece (6 Şubat) yağan karın altında pijamalarıyla sokağa dökülen insanları görünce yaşadığı üzüntüyü unutamıyor. Yan sokaktan geçen ambulans sesini duyuyor ve “Ne yapabilirim?” diye soruyor, kendine. “Ben sıhhat lisesinde okuyorum, ilkyardım biliyorum. Yaralıların kimileri Türkçe bilmiyordu, o gece onlara tercümanlık yaptım. Eşiyle birlikte üçüncü kattan atlayan birini gördüm. Kanaması vardı, durdurmaya çalıştım.”
‘OKULDAN SONRA ÇALIŞIYORDUM’
Şem şimdi 7 yaşındayken annesi ve babası ayrılmış. Babasının yıllardır onları aramadığını söylüyor. “Şu anda Suriye’de, bizimle hiçbir biçimde irtibata geçmiyor. Biz kendimiz çalışıp geçiniyoruz.”
Okuldan sonra ve hafta sonları çalışarak ailesine dayanak olan Şem, bir otobüs firmasında yolcu süreçlerine bakıyor ve ortaokula giden öğrencilere özel ders veriyor. Sarsıntı olmasaydı birkaç ay içinde staja başlayacağını söylüyor.
Depremde okulu hasar gören Şem, “Müdürle konuştuk, çadırda eğitim göreceğiz. Sanırım 21 Mart’ta başlayacak” diye ekliyor. İslahiye’nin öğrenciler için çok verimli bir yer olmadığı görüşünde. Okulu bitince diğer bir kente gitmek istiyor.
‘ARKADAŞLARIM ‘SURİYELİLER GİTSİN’ DİYE KISSA PAYLAŞTI’
Suriye savaşından sonra Şem’in hayatına ikinci bir çatlak açan sarsıntı, büyük bir kısmı Türkiyeli olan yakın arkadaşlarıyla paylaştığı memnun ve eğlenceli günleri de sarsmış. Sarsıntıda kaybettiği arkadaşlarının acısı, çocukluğunu geçirdiği mahallenin yıkık sokakları hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını söylüyor ona. Irkçılığın yükseldiğini anlattığı sırada ise gülümseyen yüzü geriliyor:
“Deprem bir afet. Kimileri ‘Suriyeliler yaptı’ diyor. Irkçılık daima vardı doğal ki, lakin bu kadar değildi. Arkadaşlarımla çok yakındık, burada bir sürü insan çok yakındı. Kafelere giderdik, eğlenirdik. Sarsıntıdan sonra onların Instagram öykülerine bakıyorum, şu anda hepsi ‘Suriyelileri istemiyoruz, Suriyeliler hudut dışı edilsin’ diye kıssa paylaşıyorlar.”
Irkçılık, Instagram öykülerinden ibaret değil. Çadırın çabucak dışında bekliyor: “Türkçem yeterli olduğu için benim Suriyeli olduğumu fark etmiyorlar. Mesela ‘Türk müsün?’ diye soruyorlar kapıda? ‘Evet’ derseniz farklı yardımlar görüyorsunuz. Suriyeliyim deyince çok kaba davranıyorlar. Suriyeliysen üstüne atıyorlar, Türksen eline veriyorlar. Lakin bunu gören kimi asker ağabeyler, gizlice Suriyelilere de âlâ yardımlardan vermeye çalışıyor.”
‘ÇADIRDAN ATMAYA ÇALIŞTILAR’
Çadırda iki aile toplamda 11 kişi kaldıklarını söyleyen Şem’in, kamptaki birinci günleri kaygı ve gerilim içinde geçmiş. Çadırın içindeyken dışarı atılma korkusu, çadırın dışına çıkınca ise ırkçı muamele görme korkusu yaşamış.
“Gözümün önünde Suriyeli aileleri döverek çıkarttılar. Bağırarak, kapıya vurarak, küfür ederek bizi de çıkarmaya çalıştılar. Ben de çok saygılı bir biçimde gidecek yerimiz olmadığı için çıkmayacağımızı söyledim. Gidecek yerimiz olsa esasen kalmayız.”
Depremin birinci haftası geride kalırken çok sayıda Suriyeli ailenin can güvenliği derdiyle çadırları terk ettiğini söylüyor: “Dövüp çıkarılmayanlar da dehşetinden çıktı, artık sokaktalar. Siz çıkacaksınız biz oturacağız mantığıyla hareket ediyorlar. Meğer herkesin çocuğu var ve hepsi değerli, hepsi üşüyor.”
“Çadırı boşaltın” tehdidi 3 gün evvel tekrarlanınca Şem ile tekrar konuşuyoruz. Kim olduğunu bilmediği bir kişinin “2 saat içinde çadırı boşaltın, gidin” diyerek onları tehdit ettiğini söylüyor. Telaşla geçen iki saatin akabinde, kampta vazifeli askerler çadıra geliyor: “Uygun bir lisanla sabaha kadar toplanmamızı ve öbür kampa göndereceklerini söylediler.”
‘ÇADIR KENTTE İSTEKLİ TERCÜMAN OLACAĞIM’
Şem ve ailesi, “Nereye gidiyoruz, çadır bulabilecek miyiz?” derdiyle geçirdikleri gecenin sabahında, otobüslerle yeni bir çadır kente götürüldü. Şem, “İlk haftalarda kaldığımız kampı kaldıracaklarmış. O yüzden buraya geldik. Burası daha büyük, kapanmayacakmış, uzun mühlet kalabileceğimizi söylediler. Biraz rahatladık” diyor.
Çadır kentte, çocuklar için oyun alanı ve okuma kümesi oluşturan gönüllülere de müteşekkir olduğunu eklememi istiyor. Yakında kendisi de onlara katılacak: “İsmimi yazdırdım, formu doldurdum. Yemek ve oyuncak dağıtımı sırasında tercümanlık yapacağım, çocuklarla oyun oynayacağım.”
‘BİR GÜN BEŞERLER BİRBİRİNİ ANLAYACAK’
Sarsıntının şiddetiyle yan yatan ağır hasarlı meskenlerine dönmeleri artık mümkün değil. Şem’in annesi Lina, çok katlı binalara girmekten korkuyor. Şayet bir gün gereğince parası olursa tek katlı, sağlam bir konut yapmak istiyor. Şem, bu hayal için “Bu pek mümkün değil aslında fakat annem o denli düşünüyor” diyor.
Peki, felaketin ve belirsizliğin içinde umudunu koruyan ve insanlara yardım etmeye çalışan Şem geleceği nasıl görünüyor? “İleride daha yeterli, daha sağlam binalar yapacaklarını düşünüyorum. Birgün beşerler birbirini anlayacaklar, ırkçılığın birgün biteceğini düşünüyorum.”