Açıklanamayan doğaüstü olayları tanımlamak emeliyle kullanılan bir söz olan paranormal, mevcut bilimsel bilgimizle ya da anlayışımızla izah edemediğimiz fenomenleri anlatmak için tercih ediliyor. Bu fenomenler de vakitle ortaya çıkan söylentilerle birlikte dehşet kıssalarına dönüşüyor. Bu olayların birçok ise kırsal bölgelerde tasvir edilemeyen cin ya da öteki doğaüstü varlıklarla, büyüyle ve ritüellerle özdeşleştiriliyor. Örneğin Hıristiyan inancındaki şeytan çıkarma ayininin Türkiye’deki karşılığı cin çıkarma olurken, dünyanın rastgele bir yerindeki lanetli, perili yerler ise Türkiye’de cinli olduğu söylenen terk edilmiş köy ve kasabalar olarak karşımıza çıkıyor. Öyle ki Türkiye’de haberlere bile husus olan kendi kendine yanan konutlar, yakın vakte kadar en konuşulan hususlar ortasındaydı. Pekala kültürden kültüre, dinden dine farklılık gösteren fakat değindiği noktalar benzeri olan bu anlatıların temeli neye dayanıyor?
BİLİMSEL AÇIKLAMASI VAR MI?
Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısım Lideri Prof. Dr. Muharrem Kaya, paranormal olarak isimlendirilen bu durumların bugünün bilimsel bilgisiyle değerlendirildiğini fakat avcı-toplayıcı toplumlarda bu olayları büyüyle ve tabiatı yöneten güçlerin gücüyle açıkladıklarını söyledi. “Mesela yeni doğum yapmış bayanın al karısı ya da aksakallı ihtiyar görmesi aslında bir halüsinasyondan kaynaklanır. Bugünün bilgisiyle doğum sonrası travmasıyla ilgilidir” diyerek mevzuyu örnekleyen Prof. Dr. Kaya, bunun hastalıkların sebebinin bakteri, virüs yahut DNA bozulmasından kaynaklandığının bilinmediği, bilimsel bilginin ve teknolojinin gelişmediği, mitoloji dediğimiz bilgi alanının hâkim olduğu devirlerden bugünlere aktarıldığını söyledi. ‘Paranormal’ olarak isimlendirilen olayların bilimsel bilgi çerçevesinde teknik inceleme ve analizler sonucunda sebeplerinin açıklandığını da ekledi.
‘BİR İŞARET OLARAK YORUMLANDI’
Hayatı, dünyayı, tabiatı açıklamaya çalışan insanın birinci oluşturduğu bilgi alanı olan mitolojinin, günümüzde çeşitli halk inanışları, âdetler, bayramlar olarak devam ettiğini söyleyen Prof. Dr. Kaya, Türk kültüründeki cin, peri anlatılarına Çin yıllıklarında da rastlandığını belirtti. Prof. Dr. Kaya, tarihçi Prof. Dr. Ahmet Taşağıl’ın ‘Göktürkler’ kitabında Türk ordusuyla savaşan Çinlilerin, Türklerin su içebileceği su kuyularını zehirlediğini, buradan su içen hayvan ve beşerler ölünce de bunu Gök Tanrı’nın bir işareti olarak yorumlayan Türklerin, savaş alanından çekildiğini paylaştı. Paranormal olarak bahsedilen olayları mitolojik niyetin oluşturduğu bilgi modülü olarak pahalandıran Prof. Dr. Kaya, “Bütünlük, tabiatı yöneten ruhların ve bunlara dayalı bir hiyerarşinin olduğu, animistik diyebileceğimiz bir mitolojik zihniyet” tabirlerini kullandı.
‘MANEVİYAT GENİ ETKİLİ’
Sabahattin Zaim Üniversitesi Manevi Danışmanlık Ana Bilim Kolu Lideri Doç. Dr. Turgay Hoş de bu cins kıssalara insanların ağır ilgi göstermesinin ve kimi olayları paranormal güçlerle bağdaştırmasının ruhsal ve bilimsel açıdan kıymetlendirilmesi gerektiği kanaatinde. 2004 yılında Amerikalı bilim adamı Dean Hamer’ın yaptığı çalışmalar sonucunda insanlarda maneviyat geni bulunduğunu söyleyen Doç. Dr. Sevimli, şunları söyledi:
“Bu çalışma insanların manevi kıymetlere, memnunluktan ve sağlıktan daha fazla değer göstermelerinin nedenini genlerle ilişkilendiriyor. Hasebiyle insan doğuştan inanan bir varlıktır. Bunu direkt manevi ya da dini olarak düşünmeyelim. Talihten tutun da kişinin kendisinin başarılı, güçlü bir insan olduğuna inanmasına kadar her şey bunu kapsar.”
‘BEYİN YAPISINDAKİ DEĞİŞİM TETİKLİYOR’
Dini ve mistik olaylar karşısında insanın beyin aktivitelerinin arttığını belirten Doç. Dr. Sevecen, beynin bir kısmının hasar gördüğü şahısların dini yaklaşımlarındaki değişimin dikkatleri çektiğini ve yapılan araştırmalarda kıymetli bulgular elde edildiğini söyledi. Doç. Dr. Turgay Sevecen, paranormal inançlar dahil olmak üzere öteki bütün inançların da direkt beyin yapısıyla ilgisi olduğunun altını çizdi. İnancın biyolojik bir kökeni olduğuna değinen Doç. Dr. Tatlı, ” Belirsizlik duygusu, çaresizlik, yanlış neden sonuç alakası kurma, toplumsal ahenk sağlama, toplumsal tesir ve toplumsal öğrenme, bilgi eksikliği cehalet, ruhsal olarak rahatlama isteği, güvenilirlik atfedilen kaynakların transferleri, eğitim düzeyi, kültür ve etraf üzere faktörlerin tamamı paranormal olgulara inanmanın ruhsal tarafını ortaya koyar” dedi.
‘FİLM KESİMİ KÂR MATERYALİ HALİNE GETİRDİ’
Bütün bunlara ek olarak insanların çocukluk periyodundan itibaren dinlediği masalların, izlediği sinemaların toplumsal öğrenme basamağında çok kıymetli hale geldiğini bildiren Doç. Dr. Şirin, paranormal inançların savunma ve inanma olarak bir tıp rahatlama düzeneği olarak kullandığında daha cazip hale geldiğini ve sinema dalının bu durumu değerli bir kâr gereci haline getirdiğini belirtti. Cehaletin de paranormal inançlar üzerinde hayli tesirli olduğunu bildiren Doç. Dr. Tatlı, “Doğru diye kabul edilen pek çok şeyin yanlış olduğu da bilinmiyor. Örneğin büyüyle ilgili pek çok inanışın aslında İslam diniyle zıt olması bunun en hoş örneği” bilgisini verdi.