Rusya-Ukrayna savaşı başta buğday olmak üzere birçok eserde arz ve talep istikrarını alt üst etti. Ukrayna limanlarında bekleyen tahıl ve besin unsurlarının deniz yoluyla sevkine ait toplantı ve görüşmeler sürüyor. Tüm gözler koridora çevrilmişken, Milletlerarası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği (IAOM) Avrasya Lideri Eren Günhan Ulusoy’la bölümün meselelerini konuştuk.
STOKLAR GÜÇLENDİRİLDİ
– Şubattan bu yana nasıl bir süreç geçirdiniz?
Şubattan bu vakte kadar ithalatlar devam etti. Ukrayna’nın Romanya sonundaki ırmaklarından de Ukrayna menşeli eserler Türkiye’ye geliyor. 2021-2022 döneminde 9.2 milyon tonluk bir ithalat kelam konusu. Bu sayı da geçtiğimiz dönemin yüzde 20 üstünde. Hem özel bölüm hem de Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) meçhullükten ötürü stokları güçlendirdi.
ALTERNATİF VAR
– Rusya ve Ukrayna olmadan bu açığı nasıl ve nereden karşılarız?
PAHALIYA İTHAL ETMEK MÜMKÜN
– Türkiye tek pazara bağlı değil o denli mi ?
Türkiye’nin kendine yeterlilik noktasında yüzde 90’larda olması bizi bir nebze de olsa rahatlatıyor. İkinci bahiste bu ülkelerden ithalatta sorun çıktığında tekrar Avrupa’da Rusya-Ukrayna kadar yakın değil lakin orta uzaklıktaki ülkelerden tedarik etmek mümkün. Lakin tabi ki daha değerliye ithal edebilirsiniz. Krizin tesirleri var. Ancak bu bizi yokluk noktasına hiçbir vakit getirmez.
– Ukrayna limanlarında ne kadarlık bir buğday bekliyor?
Limanlarda ve terminallerde bekleyen sayıyla ilgili Ukrayna’nın 20 milyon ton tahıl sözü kelam konusu. Bu sayı yüksek. Asıl sorun bundan sonra başlıyor.
SAVAŞ ÖNCESİNE DÖNERİZ
– Bundan sonra ne olur?
BU YIL SORUN YAŞAMAYIZ
– Bu yıl için bir sorun yok diyebilir miyiz?
UN İHRACATINDA BİRİNCİ SIRADAYIZ
– Bu sayı yetecek mi?
Uzun periyotta 19 milyon ton olan tüketimimizi şu anda 21 milyon ton olarak hesaplıyoruz. 2,5 milyon tonluk açık var. Bunu ithalat yoluyla kapatmayı planlıyoruz. 2 milyon ton sayısı 20 milyon tonunun içinde ithalat olmazsa olmaz değil. 2 milyondan bahsediyoruz lakin Türkiye senede 9 milyon ton buğday ithal ediyor. Bunu da işliyoruz; un, makarna ve bulgur olarak ihraç ediyoruz.
– Un ihracatında Türkiye ne durumda?
Dünyada son 7 yıldır un ihracatında birinciyiz. 2021 Temmuz’dan 2022 Haziran ayına kadar olan devri 2.9 milyon ton un ihracatı ile tamamladık.
Gemiler Ukrayna’dan 1 ay içinde çıkmalı
– Ukrayna’daki eserlerin tarlada kalma durumu olabilir mi?
Çiftçiye görülmemiş bir takviye verildi
– Son periyotta buğdaya önemli dayanaklar verildi. Siz bunu kâfi buluyor musunuz?
Hiç olmadığı kadar fiyat artışı yaşandı. Geçen sene 2 bin 250 TL ton olan müdahale alım fiyatı bu sene 7 bin 450 TL’ye çıktı. 3.5 kata yakın fiyat artışı oldu. Çiftçinin maliyeti karşılandı. Çiftçinin kazanması bir sonraki dönem için olumlu bilgidir. Üretimle ilgili girdileri artırma gücü verir. Girdileri artırdığınızda randıman ve üretim artar. Bu bizim beklentilerimizi daha olumlu hale getiriyor.
Diğer eserlere hakikat geçiş var
– Türkiye nitekim tarım ülkesi mi?
Türkiye sahiden tarım ülkesi. Avrupa’da en çok ziraî hasılaya sahip olan ülkeyiz. Dünyada da 8’inci sıradayız. Lakin bunun içerisindeki kompozisyon doğal çok değişti. Tarımdan kaybetmiyoruz lakin tahıldan başka eserlere geçişten ötürü ekilebilir alan kaybı yaşıyoruz.
– Daha çok randıman verdiği için mi ekiyorlar?
Sulanabilir toprakta buğday yerine mısır ektiğinizde gelir iki katına çıkıyor. Türkiye üç yıldır kurak bir devirden geçiyor. Geçen yıl 16.9 milyon tonluk rekorte oldu. Bu yıl için 19 milyon tonluk birinci varsayım yayınlandı. Lakin 18,5 milyon ton üzere bir sayıda kalabiliriz.