Son birkaç yıldır Macaristan’daki yeni yasalar ve yasal düzenlemelerle temel haklarının kademeli olarak ellerinden alındığından yakınan LGBTİ+ topluluğu, 2022 yılı yürüyüşüne “Geleceğini geri al!” sloganı altında bir gövde gösterisi yapmak için hazırlandı.
BBC Türkçe’den Tarık Demirkan’ın haberine nazaran, muhafazakar ve milliyetçi kesim Onur Yürüyüşü iştirakçilerini kentin ana meydanlarına sokmamak için hazırlık yapıyor.
Pride düzenleme komitesi, kentin merkezindeki Andrássy caddesi boyunca gerçekleştirmeyi düşündüğü klâsik yürüyüş güzergahını elde edebilmek için müracaatta bu yıl da geç kaldı.
Geçen sene olduğu üzere bu yıl da o bölgede aktiflik hakkı, tıpkı güzergah için başvuran milliyetçi çok sağ “Mi Hazánk” (Bizim Vatan) partisinin oldu.
Ancak Bizim Vatan partisi rezerve ettiği bölgede bugün hiçbir aktiflik düzenlemeyeceğini duyurdu. Açıklamada, “Biz kentin merkezini olağan vatandaşlarımıza bırakıyoruz” tabirleri yer aldı. Öteki muhafazakar ve milliyetçi kesitle birlikte radikal sağın, Onur Yürüyüşü’ne katılanları rahatsız edebilmek için, göstericilere yakın köşe başlarında “karşı gösteriye” hazırlandıkları sır değil.
İZİN ALMAK GEREKMİYOR
Macaristan’daki miting ve şov maddelerine nazaran, rastgele bir toplumsal derneğin, partinin, hatta şahsın kentin rastgele bir yerinde şov yapmak için müsaade alması gerekmiyor. Yalnızca resmi makamlara nerede ve ne vakit şov düzenlemek istediğini bildiriyor.
Ancak bu bildirimin de bir müddeti var. Bir toplantı ya da yürüyüş için müracaat, şov tarihinden en erken 3 ay, en geç de 48 saat evvel yapılabiliyor. İşte milliyetçi radikal Bizim Vatan partisi de bu imkanı kullanarak, geçen yıl olduğu üzere bu yıl için de, şov tarihinden 3 ay evvel, bildirim yapma döneminin başladığı birinci dakikalarda Pride Yürüyüşü güzergâhında, Pride ile tıpkı tarihte bir aktiflik yapacağını ileri sürerek o bölgeyi rezerve etti.
Pride Komitesi de zarurî olarak yürüyüş için diğer bir bölge saptadı. Tuna kıyıları boyunca devam edecek olan Pride yürüyüşü, manalı bir yerde “Özgürlük Meydanında” (Szabadsgág tér) son bulacak.
LGBTİ+ HAKLARI NE DURUMDA?
Son birkaç yıldır Macaristan’daki gelişmeler LGBTİ+ kısmını oluşturan vatandaşların haklarının tırpanlanması olarak nitelendiriliyor ve Macar hükümeti bu nedenle eleştiriliyor.
Geride kalan yıl, bir masal kitabı, toplumsal sosyal ve cinsel farklılıklar içeren masalları çocukların gündemine getirdiği için evvel Bizim Vatan partisi sempatizanları tarafından toplanıp yakılmış, sonra da resmi kurumlarca masal kitabının kütüphanelerden çıkarılması ve “poşette” satılması kararı alınmıştı.
Ardından LGBTİ+ hakları daha önemli bir darbe aldı: Aile ve çocukları daha güzel muhafaza münasebetleriyle, eşcinsel bireylerin oluşturduğu ailelerde çocuk evlat edinme ve çocuk büyütme hakları yasal düzenlemelerle olanaksızlaştırıldı. “Aile bir anne ve bir babadan oluşur” cümlesi anayasaya kadar girdi.
En son darbeyi ise, Nisan ayında anayasaya da girmesi için halk oylamasına sunulan, fakat kâfi oy kullanma oranına ulaşılamadığı için anayasal bir husus haline gelmeyen yeni “Aile ve Çocukları muhafaza yasası” vurdu.
Bu yasa muhafazakâr bölümlere nazaran toplumun “sağlıklı” aile yapısını ve çocuk haklarını muhafazayı hedefliyor. LGBTİ+ bölümler için ve toplumda temel hakların korunmasını savunanlar açısından ise yasa tartışmasız bir formda eşcinselleri ve başka LGBTİ+ kümelerini görünmez kılmaya, toplum dışına itmeye çalışıyor.
AB’DEN TEPKİ
Avrupa Parlamentosu ve AB Komitesi bu maddeyi toplum içinde birtakım bölümlerin haklarını tırpanlayan bir yasa olarak görüyor ve AB temel mevzuatını ve temel insan haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle yasanın derhal geri çekilmesini talep ediyor.
Ancak Macaristan hükümeti maddeyi geri çekmek bir yana, Anayasal bir unsur haline de getirmeyi deneyince AB kurulu da tartışmada karara varması için mevzuyu Lahey Adalet Divanı’na havale etti.
18 Temmuz’da ise Budapeşte’de ABD’den Uruguay’a kadar 42 büyükelçilik ve yeniden Budapeşte’de faaliyet gösteren 11 milletlerarası kültür merkezi ortak bir deklarasyon yayınlayarak LGBTİ+ haklarını ve Budapeşte Onur Yürüyüşü’nü desteklediklerini açıkladılar.