Çok sert bir politik ortamda geçti gençliği bizim neslin. Siyasal görüş ayrılıklarının en keskin biçimini yaşamıştık geçmişte. O günleri yaşayanlar bilir bunu. Bu sert çatışmanın dışında kalanlar da vardı alışılmış. Onlar kendilerini tanımlarken “ne sağcıyım ne solcu, futbolcuyum, futbolcu” derlerdi. Latife yollu da olsa kişi apolitikliğini bu türlü tabir ederdi. Futbolun da futbol taraftarı olmanın da siyasetle ilgisi olmadığına inanırlardı zira. Tahminen hala vardır bu türlü saf fikir sahipleri.
Bitti ancak FIFA sürdürüyor
Eskiden Batı-Doğu ayrımı vardı, bilirsiniz. Batı, zenginliği, Doğu ise yoksulluğu tabir ederdi. Sermayenin uluslararasılaşmasının sonucu, Doğu’da da zenginleş(tiril)en ülkeler oldu vakitle. Bunun yerine, daha kapsayıcı olan Kuzey-Güney ayrımı geldi. Geniş ölçekte tüm zenginlik (gelişmişlik) Kuzey’de, fakirlik (geri kalmışlık) ise Güney’deydi. Ülkelerarası sosyoekonomik/politik farklılıkları vurgulamak için kullanıldı da uzun müddet bu ayrım. Şimdilerde modası geçti natürel. Zira örneğin Çin, Hindistan, Brezilya, Endonezya, Türkiye üzere güney ülkeleri -aralarındaki gelişmişlik seviyeleri farklı da olsa- artık yoksul ülkelerden oluşmuyor.
Kuzey-Güney ayrımı siyasi literatürde emperyal/sömürgeci bir içerik taşırdı. Bugün bu ayrımı FIFA futbolda sürdürmekte. Dünya Kupaları bile bu ayrımın izlerini taşır. Güney’in temsilcisi olarak Brezilya’nın, Uruguay’ın Dünya Şampiyonlukları daima Güney’in, Almanya, Fransa, İngiltere’nin Dünya Şampiyonlukları daima Kuzey’in zaferidir. Bu ayrımı yapan Güney ülkeleri değildi. Kuzey ülkelerinin de dayanağıyla FIFA’nın yediği bir herzedir bu. Ayrımın doğal sonucu olarak tüm futbol yatırımları Kuzey ülkelerine yapıldı yıllarca. Güney ülkeleri batılı kulüplerin futbolcu avcılığı yaptığı ülkeler oldu yalnızca. Futbol üzere olağanüstü bir halk oyunu, Kuzey’de ekonomik getirisi olan bir bölüme, Güney’de ise kitleleri avutan bir araca dönüştü(rüldü).
Kârı büyük olunca
Zamanla, tribünlerin işçi taleplerinin seslendirildiği yerler olması, futbolu geniş yığınların protestolarına taban yapabildi. Güney ülkelerinde futbola gösterilen fevkalâde ilginin yarattığı iktisat de FIFA üzere endüstriyel futbol canavarlarının dikkatini çekti. Asya Kupası, Afrika Kupası ismi altında maçlar organize edilmeye başlandı. Dünya Kupası müsabakaları batı (kuzey) dışındaki ülkelerde de oynanır oldu.
Büyük bir mali getirisinin olması nedeniyle artık maç yapılacak her yer FIFA’nın ilgi alanına girdiğinden ülkelerarası fizikî kuzey-güney ayrımı görünür olmaktan çıktı. Parasını veren herkes, Katar üzere örneğin, Dünya Kupası’na mesken sahipliği yapabilir oldu.
FIFA sürdürmekte ısrarlı
Ama FIFA’nın futbol sisteminde hala içten içe Kuzey-Güney ayrımı sürer. Elbette bu resmi olarak ortada görünür bir tavır değil artık. FIFA’nın idare düzeneklerinde futbolun daima Kuzey’e ilişkin görüldüğünü ortaya koyan kararlar alındı yıllarca. Bu nedenle son derece politik olan futbol müsabakalarında Güney’de tanım edilen tüm ülkelerin ekiplerini desteklerim. İngiltere-Ermenistan müsabakasında dayanağım Ermenistan’a olur örneğin.
Protestomu büyük bir sabırla sürdürüyorum elbette. Maçları izlemeyeceğim. Fakat ortak kültürel özelliklere sahip olmasaydık da FIFA’nın Güney’de gördüğü Fas’ı destekleyeceğim natürel ki, izlemesem de. Arjantin de bir güney ülkesi FIFA’ya nazaran. Fas’la final oynarlarsa, eh, daha evvel kupa almanın keyfini sürdüğü için Arjantin’e takviye vermeyeceğim haliyle.
Madem böldüler dünyayı, herkes safını seçecek.
Hadi Fas, göreyim seni.
Sevindir Güney‘i.