“Boğulacak üzere oldum”, “Kalp krizi geçiriyorum sandım”, “Nefes alamadım”… Pek çoğumuzun arkadaşlarımızdan duyduğu ya da kendimizin şahsen yaşadığı bu durumun ismi panik atak! Günümüzde giderek yaygınlaşan panik atağın, kişinin kendini ‘tehlikede’ ya da gerilimli hissettiği anlarda ortaya çıkan bir durum olduğunu belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Merve Çukurova, “Panik atak tipik olarak beklenmedik bir biçimde ortaya çıkan, apansız başlayan, ağır bir telaş hali, huzursuzluk ile kendini gösteren, vakit zaman tekrarlayan, insanı dehşet içinde bırakan, ağır düşünce ya da dehşet nöbetleridir. Panik atak başladığı andan itibaren giderek şiddetlenir, kısa müddette şiddeti en yüksek seviyeye ulaşır ve ekseriyetle 10-30 dakika içinde yatışmakla birlikte daha uzun sürebilir. Panik atağın sıklık ve şiddeti şahıstan bireye değişkenlik gösterir” dedi.
Vücudun verdiği doğal bir tepki
Panik atağın aslında, evrimsel olarak tehlike anlarında hayatta kalma düzeneğinin devreye girerek, vücudun kendini korumak üzere verdiği doğal bir reaksiyon silsilesi olduğunu söyleyen Dr. Merve Çukurova şöyle konuştu:
“Panik atakların çoklukla yakın bir kişinin mevti, sevilen bir bireyden ayrılma ya da ayrılık tehdidi, hastalık, iş değiştirme, gebelik, göç, evlilik, mezuniyet üzere gerilim verici ömür olayları sırasında yahut sonrasında başladığı görülmektedir. Normalde ömür tehdidi olan tehlikeli bir durumda sempatik sistem devreye girer ve ‘kaç ya da savaş yanıtı’ verilir, vücut kendini kaçmak yahut savaşmak üzere düzenler. Kalpten kaslara daha çok kan pompalanır bunu çarpıntı olarak hissederiz, daha fazla oksijen alabilmek için daha çok nefes alıp vermeye başlarız, göz bebeklerimiz büyür, ağzımız kurur. Hepimiz için tanıdık olan bu yansılar tehlikeli durumlarda bizi harekete geçirerek o durumdan çıkmamız için uyarıcı ve koruyucuyken, ortada bir tehlike yokken yaşandığında işler değişiyor. Bu durumda panik atak ve panik bozukluk kavramları ortaya çıkıyor.”
Panik atak hastalık değil ancak…
Panik atağın bilakis panik bozukluğun psikiyatrik bir rahatsızlık olduğunu vurgulayan Psikiyatri Uzmanı Dr. Merve Çukurova, “Panik bozukluk kişinin bir sonraki panik atağının ne vakit olacağı konusunda ağır bir beklenti anksiyetesi yaşamasıyla karakterize bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Panik bozuklukta da nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı üzere yakınmalar nedeniyle şahıslar kalp krizi geçirdiklerini, ölebileceklerini düşünürler. Bu hastalar acil servislere, daha sonra da sıklıkla kardiyoloji, dahiliye, nöroloji üzere kısımlara başvurabilirler. Her seferinde tekrar incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına karşın bu durum bir türlü düzelmez, hastanın şikayetlerini açıklayabilecek rastgele bedensel bir hastalık saptanamaz” diye konuştu.
Panik bozukluk olursa!
Panik bozukluk hastalarının büyük bir kısmının yalnız başına meskende kalamadığını, sokağa yalnız çıkamadığını, toplu taşıma araçlarına, asansöre binemediklerini, trafiğe girmekten kaçındıklarını, dar sokak ya da köprülerden geçemediklerini, pazar yeri, büyük mağazalar üzere kalabalık yerlere ya hiç giremeyip ya da lakin yanlarında birisi ile ağır bir tasa ve rahatsızlık duyarak gidebildiklerini belirten Dr. Merve Çukurova şu bilgileri verdi:
“Gerektiğinde süratlice acil yardım alabilmek için bütün günlerini hastane bahçesinde geçirmeyi ya da güzergahlarını muayenehane, eczane ve acil servis bulunan yerlerden seçmeyi tercih edebilirler. Panik bozukluk tedavisi mümkün olan bir hastalıktır, etkin bir ilaç tedavisi ve psikoterapi teknikleri ile hastaların yakınmalarının değerli ölçüde yatıştırılması mümkündür. Lakin mutlaka tabip denetiminde olmadıkça sakinleştirici, kalp, tansiyon, çarpıntı ilacı alınmamalı, ilacın dozu hekimin bilgisi olmadan artırılıp azaltılmamalı, kişi kendini uygun hissetse bile tabibinden habersiz ilacı kesmemeli.”
13 soruda panik atak testi
Psikiyatri Uzmanı Dr. Merve Çukurova, aşağıdaki belirtilerden en az 4 adedinin aniden başlayacak ve 10 dakika içinde en yüksek seviyeye ulaşacak halde şahısta var olmasının, kişinin panik atak durumu ile karşı karşıya kaldığını gösterdiğini söyledi:
– Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp suratında artma olması,
– Terleme,
– Titreme ya da sarsılma,
– Nefes darlığı ya da boğulur üzere olma hissi,
– Soluğun kesilmesi,
– Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma hissi
– Bulantı ya da karın ağrısı,
– Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış üzere olma,
– Gerçekdışılık, benliğinden kopma, kendine ve etrafa yabancılaşma hisleri
– Denetimini kaybedeceği ya da çıldıracağı korkusu,
– Mevt korkusu,
– Uyuşma ya da karıncalanmalar,
– Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları.
Panik atağa karşı 5 tesirli öneri
Dr. Merve Çukurova, panik atağı önlemek için şu tekliflerde de bulundu:
– Anksiyeteyi artıracağından çay, kahve, kolalı içecekler, çikolata üzere kafeinli yiyecek ve içeceklerden uzak durun.
– Gerilimi azaltmak için yürüyüş, spor üzere tertipli fizikî antrenmanlar yapın.
– Nefes-kas gevşemesi idmanları uygulayın.
– Panik atağın başlayacağını hissettiğinizde, başa çıkma tekniği olarak teneffüs kontrolü yolları uygulayın. En az 5 saniye müddetle burnunuzdan nefes alıp, bu nefesi 5 saniye tutup, tekrar en az 5 saniye mühletle güya ıslık çalıyormuş üzere dudaklarınızı büzerek nefes vermek bu metotlardan birisi. Bunu 5 kere tekrarlayın.
– Panik atak sırasında kese kağıdı, naylon poşet yahut kağıt torbaya nefes alıp verme üzere usullerin sıkça sorulduğunu belirten Dr. Merve Çukurova bu tekniklerle ilgili şöyle konuştu:
“Panik atak sırasında kişi daha sık ve derin nefes alıp verdiğinden, kandaki oksijen düzeyi artıp, karbondioksit düzeyi süratle düşer. Bu nedenle baş dönmesi, uyuşma, karıncalanma, bayılma hissi üzere semptomlar oluşur. Atak sırasında teneffüs denetim edilemediğinde, şayet altta yatan kronik bir hastalık yoksa kağıt torbaya nefes alıp vermek, karbondioksit seviyesinin düşmesini engelleyip kâfi oksijen alımına imkan verdiği için yarar sağlayabilir. Lakin bu yol uzun mühlet ve denetimsizce uygulandığında kandaki karbondioksit düzeyi yükseleceğinden bu süreci uzun müddet yapmamak gerekir. Naylon poşet ise kâfi oksijen alımını engelleyeceği için kullanılmamalı.”