Britanya kraliyetinin taç giyme merasimlerinde kullanılan “Hükümdarın Haçlı Asası” isimli tarihi asayı süsleyen “Afrika’nın Büyük Yıldızı“, 530,2 karat yüküyle dünyanın kesilmiş en büyük renksiz elması özelliğini taşıyor. Güney Afrikalılar, sömürge periyodunda Londra’ya götürülen elmasın kendilerinden çalınmış bir cet mirası olduğunu vurguluyor.
Britanya’da, Londra Kulesi’nde koruma edilen Afrika’nın Büyük Yıldızı’nın, çıkarıldığı Güney Afrika Cumhuriyeti’ne iade edilmesi talebi son haftalarda Güney Afrikalılar tarafından sıklıkla gündeme getiriliyor.
Britanya Tarihi Kraliyet Saraylarına nazaran dünyanın kesilmiş en büyük renksiz elması olan Afrika’nın Büyük Yıldızı’nın, periyodun İngiliz sömürgesi tarafından yerli halkın müsaadesi olmadan Londra’ya götürüldüğüne dikkati çeken Güney Afrikalılar, bu elmasın kendilerinden çalınmış bir cet miras olduğunu öne sürüyor.
Öte yandan elmas, süslediği kraliyet asasıyla Britanya Kraliyet Hazinesi’nin en pahalı kesimleri ortasında yer alıyor.
Elmas en az 400 milyon dolar değerinde
İngiliz ve Güney Afrika kaynaklarından derlenen bilgiye nazaran, Afrika’nın Büyük Yıldızı, büyüklüğünün yanı sıra teknik açıdan kusursuzluğuyla da tipinin nadir örnekleri ortasında yer alıyor.
Yaklaşık 26,5 gram yükünde, armut biçimli, 74 façeta sahibi ve harikulâde berraklıktaki bu pahalı taşın, piyasa kıymetinin en az 400 milyon dolar olduğu iddia ediliyor.
Elmas koloni yöneticilerinin Britanya Hükümdarı’na “armağanı”
Afrika’nın Büyük Yıldızı birebir vakitte, Güney Afrika’da 1905’te çıkarılan ve dünyanın en büyük işlenmemiş elması kabul edilen 3 bin 106,8 karatlık “Cullinan Elması”nın en büyük kesimi olma özelliği taşıyor.
Dönemin İngiliz kolonisi Transvaal hükümeti tarafından, beyaz maden işvereni Sör Thomas Cullinan‘dan satın alınıp, Kral 7. Edvard’a “armağan edilen” dev Cullinan Elması, Kral tarafından kraliyet mücevheratında kullanımı için kesilmek üzere Amsterdam’daki elmas atölyelerine gönderilmişti.
Burada 9 büyük 100’den fazla küçük kesime ayrılan Cullinan Elması’nın başka ünlü kesimleri ortasında kraliyet tacını süsleyen 317,4 karatlık “Afrika’nın İkinci Yıldızı” ile kraliçelerin broşlarını süsleyen toplam 160 karat yükünde “Afrika’nın Küçük Yıldızları” bulunuyor.
Bu kesimlerin tamamı İngiliz monarşinin hazinesinde bulunsa da pek çok Güney Afrikalı, elmasların ülkelerine iade edilmesi gerektiğini düşünüyor.
İade talepleri
Change.org sitesine nazaran, elmasın iadesi talebiyle başlatılac
Son haftalarda çok sayıda Güney Afrikalı toplumsal medya kullanıcısının da bu talebi lisana getiren paylaşımlarda bulundu.
Güney Afrikalı muhalif milletvekili Vuyolwethu Zengula, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, elmasların iadesinin kâfi olmayacağını, Güney Afrika’nın İngiliz sömürge periyodundan kalan tüm ziyanları tazmin etmesi ve İngiliz Milletler Topluluğundan çekilmesi gerekliliğini savundu.
Ülkenin en büyük üçüncü partisi Ekonomik Özgürlük Savaşçıları lideri Julius Malema da Kraliçe Elizabeth’in vefatının akabinde yaptığı açıklamada, Kraliçe’nin anısını anmanın, sömürgecilik devrini kutlamakla eş kıymet olduğunu söylemişti.
“Güney Afrika’ya tazminat ödenmeli”
Güney Afrikalı gazeteci Theto Mahlakoana, iade konusuna ait AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, İngilizlerin tarihi gerçekliği bir yana bırakarak bu elması güya Afrika’nın kendilerine cömert bir armağanıymış üzere görmek istediklerini söyledi.
Mahlakoana, gerçekte ise bu elmasın her türlü baskı ve ayrımcılığa maruz bırakılan mahallî halkların istekleri olmaksızın Britanya’ya götürülmüş olduğunu belirterek “Yani bu elmasın ikram edildiğine inanıyorsanız, bilmelisiniz ki kaideli yahut direkt baskı altında armağan olmaz.” dedi.
Bu yüzden elmasın sorgulanmasının son derece makul olduğunu lisana getiren Mahlakoana, elmasın bulunduğu asanın Britanya tarihi açısından ehemmiyetine dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Bu durumda elmasın iadesinin ülkü seçenek olduğuna pek emin değilim. İadesi tahminen de artık bizim için kıymetsiz olurdu zira artık diğerlerine ilişkin bir tarihin kesimi. Bunun yerine elmasın çalındığı yıldan itibaren hesaplanmak üzere faiziyle birlikte Güney Afrika’ya tazminat ödenmeli.”