Brezilya’dan İzmir Aliağa’ya yanlışsız yola çıkan asbestli Nae Sao Paulo savaş gemisini durdurmak için çevrecilerin açtığı davada ihtiyati önlem kararı çıktı. Karara karşın geminin yola çıkmasının akabinde etraf örgütü Sao Paulo Foch Ensitüsü Yöneticisi Emerson Miura, Türkiye hükümetinin Sök Denizcilik tarafından hazırlatılan rapora gözü kapalı bir biçimde inanmasının kendi ayağına kurşun sıkmak manasına geldiğini söyledi.
Brezilya’dan İzmir Aliağa’ya hakikat yola çıkan asbestli Nae Sao Paulo savaş gemisini durdurmak için çevreciler eforlarını artırıyor. Foch Enstitüsü imzasıyla Türkiye’nin Brezilya Büyükelçiliği’ne gönderilen mektupta gemi hakkında 4 Ağustos tarihinde ihtiyati önlem çıkmasına karşın Hollanda menşeili Alp Center’a ilişkin taşıyıcıların bilinmeyen sebeplerden ötürü yoluna devam etmesinin kabahat olduğu belirtildi.
Mahkeme kararına karşın yola çıktı
Brezilya donanmasında hurdaya çıktıktan sonra açık artırmada yaklaşık 2 milyon dolara Sök Denizcilik tarafından satın alınan ve bünyesinde asbest ve toksik kimyasal husus barındırdığı için Türkiye’de de tartışmalara neden olan Nae Sao Paulo isimli eski uçak gemisinin Brezilya’ya geri iade edilmesi için gayretler artıyor.
Rio de Janeiro 16. Federal Mahkemesi’nin 4 Ağustos’ta lokal saatle 15:44’te gemiye ihtiyati önlem kararı aldığı günün sabahında yola çıkan ve 5 Ağustos’ta Brezilya karasularının dışına çıkan tartışmalı gemi, ülke sonlarını terk ettiği için müdahale edilerek Güney Amerika ülkesine geri götürülememişti.
Davayı açan Sao Paulo Foch Ensitüsü Yöneticisi Emerson Miura ortalarında Türkiye’nin Brezilya Büyükelçiliği de olmak üzere hususla ilgili kurum ve kuruluşlara bir mektup gönderdi. VOA Türkçe’ye konuşan Miura, Türkiye hükümetinin Sök Denizcilik tarafından hazırlatılan rapora gözü kapalı bir biçimde inanmasının kendi ayağına kurşun sıkmak manasına gelebileceğini tez ediyor.
“Geminin Rio de Janeiro limanına iadesi isteniyor”
Foch Enstitüsü imzasıyla gönderilen mektupta gemi hakkında 4 Ağustos tarihinde ihtiyati önlem çıkmasına karşın Hollanda menşeili Alp Center’a ilişkin taşıyıcıların bilinmeyen sebeplerden ötürü yoluna devam etmesinin hata olduğu argüman ediliyor. Mektupta, federal mahkemenin 4 Ağustos’ta yani gemi şimdi Brezilya karasularındayken hakkında ihtiyati önlem kararı çıkarılmasına karşın Hollanda bayrağı taşıyan Alp Center (IMO: 9398541) römorkörü tarafından çekilen geminin yoluna devam etmesinin mahkeme kararının açıktan ihlali olduğu görüşü lisana getiriliyor.
Nae Sao Paulo’nun gövdesinin Basel Sözleşmesi’ne ters bir halde asbest içerdiği belirtilen raporda ayrıyeten devam eden kamu davasında öteki usulsüzlüklerin de ele alındığına dikkat çekiliyor ve geminin Rio de Janeiro limanına iadesi isteniyor.
“Gemi yol çıkmıştı”
Sök Denizcilik ise Rio de Janeiro Liman Kaptanlığı’nın federal mahkemeye gönderdiği 5 Ağustos tarihli e-postadan bir kısım yayınladı. Liman Kaptanlığı e-postada buyruğun 5 Ağustos’ta alındığını ve buyruk alındığında geminin Brezilya karasularını terk etmiş olduğunu söylüyor.
Sök Denizcilik’in Foch Enstitüsü’ne gönderdiği cevapta Emerson Miura’nın argümanlarının temelsiz olduğu, Brezilyalı ve Türk yetkililerin ihracat ve ithalat müsaadesi vermelerinin nedeninin ulusal ve memleketler arası mevzuata tam olarak uyulması olduğu tabir ediliyor.
“Gemiyi Türk karasularına ulaşmadan durdurulabilme ihtimalimizin olduğuna inanıyoruz”
Miura, Türkiye hükümetinin Sök Denizcilik’in ilgili kurumlara sunduğu rapordan kuşku duyması gerektiğini, çok inancın adeta kendi ayağına sıkmak manasına gelebileceğini sav ediyor.
Miura “Türk makamları bölge halkının tüm itirazlarına karşın geminin Türkiye’ye girmesine müsaade verecek üzere duruyor lakin hükümet bu kararın dönüşü olmayan meseleler yaratabileceğini de hesaplamalı. Gemiyi Türk karasularına ulaşmadan durdurulabilme ihtimalimizin olduğuna inanıyoruz” diye konuştu.
“Gemiye müdahaleyi dilerse Hollanda devleti yapabilir”
Piri Reis Üniversitesi Milletlerararası Hukuk Anabilim Kolu Lideri Sevda Keskin, “Nae Sao Paulo gemisini taşıyan firma, gemi hakkındaki ihtiyati önlem kararı kendilerine bildirim edilmesine karşın yola devam etmişse, Brezilya hukukunu ihlal etmiş sayılır. Brezilyalı kurum ve kuruluşlar Basel Sözleşmesi’nin 10. unsuruna dayanarak geminin kayıtlı olduğu Hollanda ve geminin geçeceği ülkelerden isimli işbirliği talep edebilir” diyor.
Gemi şu anda milletlerarası sularda olduğu için muhtemel bir müdahale hakkına sahip olan tek ülkenin Hollanda olduğuna dikkat çeken Keskin, “Uluslararası deniz hukuku uyarınca açık denizlerde münhasıran bayrak devleti yetkilidir. Bu nedenle gemiye müdahaleyi dilerse Hollanda devleti yapabilir” diyor.
“Devletlerin işbirliği içinde olması gerekiyor”
Keskin “Gemi bir devletin karasularından geçerken kural olarak zararsız geçiş hakkına sahiptir. Brezilya’da başlayan yasal sürecin devam edebilmesi için devletlerin işbirliği içinde olması gerekiyor. Devletlerin gemiye müdahale hakkının olması için de geminin geçişinin kıyı devletine ziyan vermesi yahut (yakıt ikmali yahut gibisi sebeplerden ötürü durması üzere ) geçişle alakalı olmayan bir aksiyonda bulunması gerekiyor” diye konuştu.
Geminin Türkiye’ye Akdeniz’den taşınmak istenmesi durumunda Nae Sao Paulo evvel Cebelitarık Boğazı’nın denetimini elinde bulunduran İngiltere, Fas ve İspanya sonrasında da öbür Akdeniz devletlerinin münhasır ekonomik bölgelerinden geçecek.