Fotoğraf çekmek için 2012’de gittiği Tanzanya’da, birinci görüşte aşık olduğu Masai kabilesinden Fabio Sumaili Saita ile evlenerek Masai köyüne yerleşen Sevde Sevan Usak, AA muhabirine, Tanzanya’daki hayatını ve öncü olduğu bahçe tarımıyla bölge beşerinin mukadderatının nasıl değiştiğini anlattı.
Usak, Çerkes bir baba ve Arnavut bir annenin kızı olarak 1969’da İsviçre’de dünyaya geldiğini belirterek, 30 yılda yaklaşık 80 ülkeye gittiğini söyledi.
Genellikle portre fotoğrafları çektiğini aktaran Usak, “Portre çekmeyi seviyorum. Beşerlerle irtibat halinde olmayı, bağlantı kurmayı seviyorum. Bilhassa de çocuklarla. Afrika’da birtakım bölgelerde çocuklar kendi fotoğraflarını bile görmemiş. Hasebiyle onları çekmenin başka bir heyecanı oluyor. Onun dışında endemik cinslere karşı ilgim var. Ayrıyeten farklı hayvan çeşitleri de çekmeyi seviyorum.” diye konuştu.
Usak, hayalinin daima çocuklar için bir şeyler yapmak olduğunu söz ederek, Tanzanya’da Masai olan eşi Saita ile tanışmasıyla hayatında yeni bir devrin başladığını lisana getirdi.
“EŞİM YA DA RASTGELE BİR MASAİ KENTTE YAŞARSA RUHU ÖLÜR, DİYE DÜŞÜNDÜM”
Eşiyle Zanzibar adasında tanıştıklarını ve her şeyin çok süratli geliştiğini anlatan Usak, şöyle devam etti:
“Kısa müddette evlenme teklif etti. Ben de olumlu düşünüyordum. Bana dedi ki ‘Gel yaşadığım yeri gör, ailemi gör, kültürümü gör, ondan sonra kararını verirsin.’ Ben de o denli yaptım. Masai köyüne gittim ve masraf gitmez oradaki çocuklara aşık oldum. Çocuklar o kadar hoş, o kadar doğal, o kadar sorumluluk sahibiydi ki insanları da öyleydi. Bölgeden çok etkilendim.
Eşim evlenirken ‘Eğer kentte yaşayalım dersen, yaşarım.’ dedi lakin köyü gördükten sonra ‘Eşim ya da rastgele bir Masai kentte yaşarsa ruhu ölür.’ diye düşündüm, bu yüzden köyde kalmaya karar verdim. Bana daima ‘Köyde nasıl yaşayabildin?’ diye soruyorlar zira elektrik yok, su yok lakin köyün insanın ruhuna dinginlik veren öbür bir tarafı var. Tanzanya sürecim, eşimle tanışmam, evlenmem, köyde yaşamaya başlamam, bunların hiçbiri düşünülmüş kararlar olmadı. Ben daima hislerime nazaran hareket ettim.”
Köydeki birinci günlerinde bilhassa çocukların ilgi odağı olduğunu lisana getiren Usak, “Beyazım, başörtülüyüm, gözlüklüyüm. Bunların hepsi çocukların dünyasına çok uzak. Afrika’da bir yere gittiğimde bilhassa beni tanımıyorlarsa, çığlık cet ata ağlamaya başlıyorlar. Bayanların çok güzeline gidiyor bu durum, gülmeye başlıyorlar. Çocuklar, derime dokunuyor, daha farklı bir doku mu, nasıl hissedecekler, anlamak istiyorlar.” sözünü kullandı.
MASAİ KÖYÜ ELARAİ’DE İKİ YETİM ÇOCUĞU EVLAT EDİNDİLER
Çocuklarla her vakit özel ilgi kurduğunu belirten Usak, küçük yaşta evlat edindiği kız çocuğu Nana ve erkek çocuğu Gaylepi ile ilgili şunları anlattı:
“Nana yanımdan hiç ayrılmazdı. Sabah 6 buçukta kapıyı çalar ‘Sevide Sevide’ kaygısı, Sevde diyemiyordu. Açardım kapıyı eteğimi tutardı. Benimle bahçeye gelirdi. Gaylepi de beni gördüğünde, asla unutamam, koşup boynuma atlardı ve kalbinin çarpıntısını hissederdim. İkisine karşı her vakit gönlümde farklı bir his vardı lakin derseniz ki ‘Farklı davrandınız mı?’ hayır öbür çocuklara ne yaptıysam onlar için de birebirini yaptım.
Nana 8 yaşına gelmişti. Darüsselam’da kalıyorduk. Eşime dedim ki ‘Artık onları yanımıza alalım, ben okutayım.’ zira çok akıllı çocuklar. Evvel Nana’yı aldık, esasen ikisi süt kardeşler, yaşları da birbirine çok yakın, ortalarında çabucak hemen bir yıl var. Nana’nın nizamı oturdu, kente alıştı. Türkçe öğrendi. Sonra Gaylepi’yi de aldık. Artık çok şükür bana anne diyen iki tane evladım var.”
Çocuklarının kendisine anne dediği birinci ana ait Usak, “Nana birinci anne dediğinde İstanbul’daydım. Hiç unutmuyorum çok duygulandım. Bazen ‘Benim annem çok hoş bir insan’ diye müzik söylüyor. Türkçe söylüyor, benim annem diyor, çok etkileniyorum. Gaylepi direkt anne dedi zira Nana aslında anne diyordu. Gaylepi bir şey isteyeceği vakit ‘Anneciğim’ diyor nasıl öğrenmişse.” biçiminde konuştu.
“TOHUM EKMENİN SONUÇ VERECEĞİNE İNANMIYORLARDI, EVVEL BİZ YAPIP GÖSTERMEK İSTEDİK”
Usak, bölgede yürüttüğü yardım faaliyetlerine de değinerek, şunları söyledi:
“İnsani yardımla ilgili çalışmaların başlangıcı yağmurun kesilmesi ve kuraklığın başlamasıyla oldu. Tanzanya’da 2 yıl yağmur döneminde yağmur yağmadı. O denli olunca hayvanlar ölmeye başladı. Yüzlerce, binlerce hayvan öldü. Hepsine şahit oldum. Sonra Türkiye’deki sivil toplum kuruluşlarından dayanak istedim ve su kuyuları açtık.”
Yaşadığı Elarai köyünün hayvancılık için uygun olduğunu lakin kuraklık nedeniyle hayvanlar telef olunca eşiyle köy halkına bahçe tarımı öğretmeye karar verdiklerini aktaran Usak, şunları lisana getirdi:
“Madem su kuyuları açıldı, bize en yakın kuyunun etrafına biraz ekelim, hiç olmazsa süratlice yetişenlerden, muhtaçlıklar giderilmiş olur diye düşünerek tarım yapmaya başladım. Münasebetiyle başlangıcı aslında çok üzücü bir olaya dayanıyor ancak getirdiği çok güzel oldu. Zira tarıma başladık ve yetişenleri dağıttık. Onlar aylarca yendi. Şu anda o vakit birinci ektiğim meyve fidanları, 3 yılı geçti, çocuklar hala bahçeye girip toplayıp yiyor.”
Köy halkının başlarda tarım yapmaya sıcak bakmadığına dikkati çeken Usak, şöyle devam etti:
“Tohum verdiğimiz bayanlar, ‘Bundan ne olur?’ diyordu zira daha evvel hiç tarım yapmamışlardı. Bu türlü bir şeyin sonuç verebileceğini düşünmüyorlardı lakin eşim ‘Biz yapalım görsünler.’ dedi. Artık bahçemizde onlarca Papaya var. Bizim ağaçlar birinci kere meyve verdiğinde, beşerler ‘Burada meyve ağaçları varmış ve meyve vermiş.’ diyerek özel bir yeri ziyaret ediyormuş üzere ziyarete geliyordu.”
Usak, bahçe tarımıyla kısa müddette Masai halkının sevgisini kazandığını, isminin köyde yenidoğan çocuklara verildiğini lisana getirerek, “Öğrendiğimde çok şaşırdım. Beklediğim bir şey değildi. İsminin diğer bir çocuğa verilmesi zati insanın bekleyebileceği bir şey değil birinci duyduğumda çok duygulanmıştım. Artık adımın verildiği Sevde kocaman oldu.” diye konuştu.
“BAZI ŞEYLERİ ÇOK FARK ETMEDEN YAŞIYORUZ, YAVAŞLAMAK LAZIM”
“Afrika beşerinin gelecekleri için gereğince efor göstermediği” formundaki tenkitlere de değinen Usak, “Orada şahsen bulununca, yaşadığım şeylerden hareketle neden bıraktıklarını anlayabiliyorum. Örneğin eşimin 800 büyükbaşı vardı. Adam o kadar hayvanı tahminen 15 yılda yetiştirmişti fakat kuraklık oldu 30 tane kaldı. Şartlar gereği bir anda her şey çok kolay sıfırlanabiliyor. Münasebetiyle burada ümitsizliğe kapılmak daha kolay oluyor.” görüşünü paylaştı.
Usak, Türkiye ya da rastgele bir ülkeye yerleşmeyi şimdilik düşünmediklerini kaydederek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Yavaşlamak lazım, Afrikalılar kadar değil lakin bence bunun bir istikrarının olması lazım. Biz, birtakım şeyleri çok fark edemeden yaşıyoruz. Şu anda Türkiye’ye geldim ve o kadar çok yapılacaklar listesi var ki vakit kısıtlı. Bu türlü olunca hayat elinden kaçıyor, bir bakmışsın ki oturup sevdiklerinle çay içememişsin, sarılıp sohbet edememişsin.”