Borsa İstanbul, 2022 yılının beğenilen yatırım elemanı adeta gelir kapısı oldu. Lakin klasik bir ticaret ortamı olduğundan çıkışları olduğu kadar inişleri de olacak ki birileri kazanacak. Bu iniş çıkışlarda dalga uzunluğu yükseldikçe oynaklık ya da volatilite ismi verilen durum oluşuyor ki bu ortamda da sörfçüleri gözünüzün önüne getirin yani düzgün bilen suyun üzerinde kalabilecek. Son aylarda bilhassa yükselişi ‘muhteşem’ olan endeks ve haliyle paylarda yararlar da tıpkı formda olunca öbür alanlarda umduğunu bulamayanlar akın akın Borsa’ya koştu. Yükselirken herkesin kazandığı bir ortam olarak görülen endeks, gündemde de kendine yer buldu. Dedik ya herkes koşunca gözler de XU100’e ve yanıp sönen sayılardan ibaret sanılan paylara odaklandı. Siyasalların bile atışmalarına gereç olan Borsa’da ayrıntılara inelim. En çok hangi kentte pay var? Ekonomistler ne öneriyor? Ekranların başındaki finans uzmanları yükselişin devamını bekliyor mu?
Ekonomi idaresini bir yandan dövize yönelime pürüz teşkil etmesi maksadıyla ‘sözlü’ olduğu teşvikleriyle Borsa İstanbul methiyeleri sürüyor.
Önceki aylarda Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin övdüğü BİST, çabucak ardından bir ölçü sarsılsa da güneşini yine doğurdu. Geçen günlerde de MHP devreye girdi. Evvelki düşüşte birtakım üyelerinin de mali kayıp yaşadığı söylentileri bulunun partinin önderi Devlet Bahçeli, dün bir ‘Sermaye Piyasası Faaliyetleri Seviye 3’ lisans sahibi edasıyla yükselişin süreceğini öngördü.
Uzmanların bu bahiste fazla temkinli olduğu uzun vakittir görülüyor. Hatta toplumsal medyadan dersini alamayan küçük yatırımcı hala daha işin uzmanları yerine adeta ‘yangın’ yapan toplumsal medya uzmanlarıyla ‘tahta’ yapıyor. Yükselişte bu türlü şeylerin daima yaşandığını bilen gerçek uzmanlar, Borsada ana yükseliş trendinin gücünü yatırımcıların kar tarafında alternatifsiz olmasına bağlarken, son yaşananların itimat zedeleyici olduğunun da altını çiziyor.
Küçük yatırımcının işi çok zor!
Cumhuriyet’te Ali Can Polat haberine göre, ismini vermek istemeyen bir uzman, son periyottaki hareketler için ‘devlet eliyle destekleme’ tanımlaması yaptı. Bu ortamda küçük yatırımcının işinin çok güç olduğuna değinen uzman, borsa ile övünülmesinin siyaset arenası için ‘abes’ olduğunu, esaslı bir kurum olan Borsa İstanbul’un bir kripto para borsası edasıyla hareket ederek, ‘çok canlar yakacağını söyledi.
Endeksteki 1 yılda görülen yüzde 175 oranında yükselişin, gayri resmi enflasyon sayılarına paralel olduğu belirten tecrübeli finans ve risk uzmanı Doç. Dr. Cihan Bolgün de paylardaki “aşırı” kârların küçük yatırımcıya cazip göründüğünü söyledi.
Bu ortamın manipülasyona çok açık olduğunu belirten Bolgün, Borsayla yeni tanışan 700 bin yerli ferdi yatırımcının, yabancı oranının yüzde 30’un altına gerilediği ortamda oynaklık yarattığına da değindi.
Ekonomist Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, paylardaki yükseliş hareketlerinin beklentileri de yükselttiğini söylerken, payın ardında şirketlerin öykülerinin göz arkası edildiğini vurguluyor.
Yatırımcının borsaya yönelmesinde iktisattaki tüm dengelerin bozulmasına işaret eden Kozanoğlu, bu yükseliş hareketlerinin iktisat, finans üzere teorilerle açıklanamayacağını enflasyonist ortamda korunmanın mesken ve borsa olduğunu yatırımcının da parası kadar hareket ettiğini söylüyor.
Prof. Dr. Bilsay Kuruç, global borsalardaki daralmanın Borsa İstanbul’da balona yol açtığını söylerken, küçük yatırımcıyı da balonlardan kaçmak istikametinde uyarıyor.
ENAG Yöneticisi Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Borsaya şu devir giriş için gerçek olmadığını söylerken, yapılanların büyük yönlendirmeler olduğunu ve yasal olarak bunu hata teşkil ettiğini belirtiyor.
Prof. Dr. Cem Başlevent, kimi paylarda fiyatların çok şiştiğini, yeterli tahlil edilerek bu üzere paylardan uzak durmak gerektiğini söylerken, düşüş için de seçim sonrasına işaret ediyor.
Prof. Dr. Şenol Babuşçu, şu periyotta Borsa’ya giren küçük yatırımcıların birçoklarının payını aldığı şirketi tanımadığını neredeyse tamamına yakınının bu şirketlerin mali durumlarını bilanço okuyarak anlayamadığını ileri sürüyor.
Faiz indirimler sonrası mevduat tarafında görülmeyen getiri kurdaki baskılanmayla KKM’de de bitince birikimi olanlar borsaya yöneldi.
TL’de alternatif getiri kalmayınca borsaya yönelen yatırımcı, çılgın yükselişlere deneden oluyor. Enflasyonla birlikte paylardaki artışların da doğal olması, yabancının çekilmesi sonrası son bir yılda yerli yatırımcının artışına, Borsada şirketlerin toplam piyasa bedelinin de 5 trilyon TL’ye çıkmasına neden oldu.
Dolar bazındaysa BİST şirketlerinin toplam piyasa değeri 273 milyar dolar olurken, bu fiyat 2013 yılında 341 milyar dolarla tepeyi görmüştü. 9 yılda süreç gören şirket sayısına 65 daha eklenip 503’e çıktı ancak piyasa pahası dolar bazında hala doruğa çıkamadı.
Borsa’yı kumar yahut oyunda ayırmak!
Ekonomim’de Erdem Oğuz, enflasyon nedeniyle borsaya giren yeni yatırımcıların neden silkelendiğine yanıt arıyor. Denetleyici ve düzenleyici kurum olan SPK’nın da buna pürüz olmamasıyla ne işe yaradığını soruyor.
Bu soruların yanıtının Borsa’dan kumarı ya da oyunu ayıracağını söylüyor.
Yatırımcının sabırsız, yabancının iştahsız ve spekülatörlerinin de etik dışı ve ahlaksız olduğunu söylediği borsada, küçük yatırımcının korunmamasını şirketlerin disipline edilmemesini Borsa’dan yararlanamamak olarak görüyor.
Borsa’ya girişler için piyasanın uzmanları neler söylüyor?
Ekonomim’de Şebnem Turhan’ın görüştüğü uzmanlardan, Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Kısım Müdürü Orkun Gödek, “yüksek enflasyonist ortam” ve “getiri arayışı”nın devam ettiği bir süreçten geçilerek, pay senetlerini öne çıkardığını belirtiyor. VİOP bilgilerinde de yola çıkarak endeksin güçlü kalmaya devam etmesinin ve yükseliş beklentisinin ağır bastığını açıklıyor.
Fortuna Capital CEO’su Dr. Altuğ Özaslan da, yükselişte şubat ayını işaret ederken, ortada sert düzeltmelere karşıda uyarıyor. Finansal okuryazarlığı yüksek olmayan küçük yatırımcılara da bu ortamda profesyonel yönetilen pay fonları öneriyor.
FonTurkey Kurucusu Onur His, bilhassa yeni ve küçük yatırımcılara fon alım satımını öneriyor. Pay senedindeki riskleri ve oynaklıkları profesyonel idareye devretmek konusunda tavsiyede bulunuyor.
FODER YK Lideri Attila Köksal, girişlerin olumlu olduğunu lakin uzun vadeli ve sağlıklı tahlillerle yapılması gerektiğini belirtiyor. Yatırım için geçmişteki mevduat, döviz, borsa dağılımlarını son periyot siyasetlerle değiştiğini kelamlarına ekliyor.
İnfo Yatırım Vadeli Süreçler ve Opsiyon Piyasası Genel Müdür Yardımcısı Ergün Tekgül, yükselişin enflasyondan fazla getiri arayışı yönelik bir ralli olduğunu söylerken, yatırımcının temkinli olmasını lakin bu fırsatı da kaçırmaması gerektiğini söylüyor.
ÜNLÜ & Co Araştırma Kısmı Yöneticisi Tolga Kudaloğlu, 5 binli düzeylere işaret ederken, son devirde toplumsal medyada yapılan yönlendirmelere karşı da uyarıyor. Şirketlerin gerçek manada iştirakine dikkat çekerken, kısa vadeli yatırımcıları da ziyanlar konusunda uyarıyor.
Global Menkul Kıymetler Kıdemli Stratejist Muammer Demir, teknik olarak 4.500 düzeyini kıymetli gördüklerini belirtiyor. Yeni yatırımcılara uzman tavsiyelerine nazaran temkinli olmaları gerektiği teklifini sunuyor.
Marbaş Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru da yatırımcını alternatif arayışına dikkat çekerken, yükseliş için de 90’lı yılları işaret ederek, 89-99 yılları ortasında yıllık ortalama enflasyonun yüzde 77 olurken, İMKB endeksinin 1.300 kat yükseldiğini hatırlatıyor. Yükselişin devam etmesini beklendiklerini iletiyor.
