Borsa İstanbul’da tuhaf gelişmeler yaşanıyor. Geçen ayın ortasında kamu bankaları Vakıfbank ile Halkbank’ın payları öncülüğünde çılgın bir tırmanış başladı. Yükseliş bu ay da sürdü. Vakıfbank payındaki yükseliş dün sabah itibariyle yüzde 220’yi, Halkbank’ta yüzde 196’yı bulmuştu. Bu türlü bir getiri kripto paralarda dahi yok. Olsa olsa kumarda var.
Dün akşam saatlerinde ise sert satışlarla borsa ansızın çakıldı. Düşüşün yüzde 5’i geçmesi üzerine devre kesiciyle süreçler durduruldu. Borsadaki peri masalının kaldığı yerden devam mı edeceğini yoksa kabusa mı döneceğini bugün göreceğiz. Ancak ne olursa olsun yaşananlar çok tuhaf.
Peri masalının en dikkat alımlı noktalarından biri, borsadaki dev sanayi şirketlerinin birçoğunun yükselişe katılmamış olmasıydı. Dün sabah itibariyle Türkiye iktisadının bel kemiği olarak tanımlanabilecek şirketlerden Erdemir Ereğli’de aylık yükseliş yüzde 19, Şişecam’da yüzde 17, Tofaş’ta yüzde 15, Arçelik’te yüzde 13 ile sonluydu. Bunlar da kötü getiriler değil ancak kamu bankalarındaki yüzde 200’ün yanında lafı bile edilmez.
Evet, ikinci çeyrekte bankacılık bölümünün kârlarında büyük artışlar yaşandı. Fakat Vakıfbank ve Halkbank paylarındaki yükseliş, bununla da açıklanamayacak kadar yüksek.
Kamu bankalarının paylarının hangi aracı kurumlar aracılığıyla alındığını gösteren takas bilgileri farklı bir gerçeği ortaya koyuyor: Bu payların büyük kısmı bankaların kendi aracı kurumlarında.
Halkbank payları hangi aracı kurumlarda?
Vakıfbank payları hangi aracı kurumlarda?
Doğru, herkes kamu aracı kurumları üzerinden pay alım satımı yapabilir. Düzgün de vatandaş ya da kurumsal yatırımcılar kamu bankalarının paylarını alacak olsa neden neden yalnızca kamu bankalarının aracı kurumlarını kullansın?
Öyleyse?
Ekonomist Artunç Kocabalkan geçtiğimiz günlerde enteresan bir Tweet paylaştı: “Yeni KKM keşfedilmiş oldu: BİST.” KKM malum, kur muhafazalı mevduat demek. BİST ise Borsa İstanbul.
Kur muhafazalı mevduat geçen Aralık’ta doların 18.40 TL’yi gittiği günlerde apar topar uygulamaya sokulmuştu. Hedef, enflasyondan korunmaya çalışan tasarruf sahiplerinin dolara atağını durdurmaktı. KKM bir müddet için sahiden de tesirli oldu, parası olanlar döviz, altın yerine KKM’yi tercih etti.
Ama KKM’nin istiap haddi doldu. Vatandaşın dolara, altına geçmesini engellemek, Türk Lirası’nda kalmalarını sağlamak için şapkadan yeni tavşan çıkarmak gerekiyordu.
Öyle anlaşılıyor ki, şapkadaki yeni tavşan borsa. Hesap kolay: Dolar alacağına kamu bankalarının paylarını al, yüzde 200 kazan.
Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati geçtiğimiz hafta sonu “Borsa her geçen gün daha cazip hale geliyor” dedi. Şöyle devam etti: “BİST 100 endeksi 2 aydır rekor üstüne rekor tazeliyor. O denli ki, bu yükseliş, Temmuz 2005’ten bu yana en güçlü ralliye işaret ediyor. Borsamızdaki yükselişin temelinde ekonomimizin artan üretimi ve istihdam kapasitesi yatıyor.”
Borsadaki yükselişin temelinde Nebati’nin dediği üzere üretim ve istihdam artışı olsa sanayi şirketlerinin paylarının de rekor kırması gerekmez mi? Gördüğümüz üzere durum o denli değil.
Bu, Nebati’nin borsayla ilgili tek değerlendirmesi değil. Geçtiğimiz hafta da şöyle demişti: “Borsamız son devirdeki performansıyla öteki gelişen ülke borsalarından müspet istikamette ayrışmış durumda. İlerleyen periyotta de bu güçlü seyrin sürmesini bekliyoruz.”
Yükseliş ya sürmezse? Bakan’a güvenip paralarını borsaya yatıranların vebali ne olacak?
Her çıkışın bir inişi var. Borsaya son vagondan binenler, bankacılık paylarının çıktığı üzere düşeceğini de hesap etmeli.