İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Muhafazakar Parti liderliğinden istifa etti. Yeni başbakanı belirlemek için partide liderlik seçimi yapılacak.
Lider adaylarının partili milletvekillerinin takviyesini alması gerekiyor. En fazla takviyeye sahip iki aday ortasında yeni önderi seçmek için Muhafazakar Parti üyeleri oy kullanacak.
Peki potansiyel adaylar kimler?
Rishi Sunak
Rishi Sunak bir vakitler kimileri tarafından Muhafazakar Parti’nin gelecek önderi olarak görülüyordu.
Ancak son birkaç ay içinde, Hindistanlı varlıklı eşinin İngiltere’de vergi ödememesiyle ilgili tartışmanın akabinde prestiji zedelendi. Bir müddet sonra da Covid salgını devrinde Başbakanlık’ta partiye katılıp tecrit kurallarını ihlal ettiği için para cezası aldı.
2015’te Kuzey Yorkshire’daki Richmond bölgesinden milletvekili seçildi. Parlamento dışında ismini çok az kişi duymuştu lakin Şubat 2020’de Maliye Bakanı oldu.
Hemen akabinde koronavirüs pandemisi nedeniyle ülkede kısıtlamalara gidildi ve bu periyotta ekonomiyi ayakta tutmak için bol para harcaması gerekti.
Kendisini partinin (eski başbakan Margaret) Thatchercı kanadında düşük vergi ve harcamaları destekleyen bir Muhafazakar olarak gören biri için parayı savurmak kolay olmadı ancak bu popülaritesini artırdı.
Arkadaşı Sıhhat Bakanı Sajid Javid’le birlikte kabineden ayrılmak için yaptığı birinci atılım, sonunda Boris Johnson‘ı istifaya zorlayan istifaların yolunu açtı denebilir.
Liz Truss
Dışişleri Bakanı Liz Truss, Maliye ve Sıhhat Bakanı’nın istifası sonrasında Johnson’a takviyesini açıklamakta gecikmedi ve kendisine sadık olanlar ortasındaki pozisyonunu güçlendirdi.
Dışişleri Bakanlığı’na gelen ikinci bayan olarak Truss, uzun müddettir İran’da tutuklu bulunan iki İngiltere vatandaşının hür bırakılmasını sağlaması; Rusya ve oligarklarına yaptırım uygulamasıyla övgü topladı.
İlk olarak 2010’da Güney Batı Norfolk milletvekili seçilen Truss, ekonomi ve ticaret alanındaki liberal görüşleriyle Muhafazakar Parti üyeleri ortasında tanınan bir figür haline geldi.
Ancak usulü her vakit geniş kitlelerin ilgisini çekmedi ve 2015’teki Muhafazakar Parti konferansında İngiltere’nin peynir ithalatıyla ilgili ateşli konuşması nedeniyle alay konusu oldu.
Ama bu ilerlemesini engellemedi ve mevcut vazifesine gelmeden evvel, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılması (Brexit) sonrası ticaret mutabakatlarını memleketler arası ticaret sekreteri olarak müzakere etmek de dahil olmak üzere bir dizi kıymetli vazifede bulundu.
Sajid Javid
Eski Sıhhat Bakanı, Salı günü vazifesinden istifa konuşmasında, “sorun en zirvede başlıyor” sonucuna vardığını söyledi ve Başbakan’a seslenerek “dürüstlük” muhtaçlığını vurguladı.
Javid daha evvel 2019’da liderlik için aday olmuş, son dört aday ortasında kalınca Johnson’ı desteklemek üzere adaylıktan çekilmişti.
Johnson bu takviye için onu maliye bakanlığı misyonuyla ödüllendirdi. Fakat burada danışmanlarıyla yaşadığı meseleler nedeniyle altı ay sonra istifa etti. 2021’de sıhhat bakanı olarak yine kabineye dönüş yaptı.
Javid, artan enflasyon ve ulusal borcun tehlikeleri konusunda ihtarlarda bulunan bir mali muhafazakar olarak bedellendiriliyor.
2010’da Muhafazakar Parti’den milletvekili seçilen Javid, Pakistanlı göçmen bir ailenin çocuğu olarak 1969’da İngiltere’de doğdu.
Michael Gove
Bölgelerarası Kalkınma Bakanı olarak misyon yapan Michael Gove, Johnson’a istifa davetinde bulununca Çarşamba günü vazifeden alındı.
Daha evvel iki defa Muhafazakâr Parti liderliği ve başbakanlık için aday oldu. 2019’da Boris Johnson ve Jeremy Hunt’ın akabinde üçüncü oldu.
Ancak liderlik yarışlarındaki en ünlü müdahalesi 2016’da, AB referandumunun akabinde, Brexit’i savunanların üst seviye bir temsilcisi olduğu sırada geldi.
Başlangıçta, birebir tarafta Brexit’i savunan Johnson’ı destekledikten sonra, onun “bu vazife için liderlik sağlayamayacağını” savunarak takviyesini geri çekip kendisi de adaylığını açıkladı.
Eski BBC çalışanı ve muhafazakar eğilimli Times gazetesi köşe muharriri olan Gove, kabinede en uzun müddet vazife yapan bakanlardan biri.
2010’da eğitim bakanı olan Gove, o tarihten bu yana Muhafazakar Parti küme lider vekili, adalet bakanı, etraf bakanı ve son olarak da bölgelerarası kalkınma bakanı olarak hükümette vazife aldı.
Nadhim Zahawi
Johnson tarafından iki gün evvel maliye bakanı misyonuna getirilen Nadhim Zahawi, Covid salgınında aşı bakanı rolünü üstlendiğinde itimat veren bir bakan olarak ününü pekiştirdi ve İngiltere’deki başarılı aşı programıyla övgü topladı.
“Yaptığım en değerli işti” dediği bu misyon, eğitim bakanı olarak kabineye terfi etmesine yer hazırladı.
Rishi Sunak’ın istifasının akabinde maliye bakanlığına atanmasının üzerinden 24 saat geçtikten sonra, Johnson’a istifa etme vaktinin geldiğini söyleyenler ortasına katıldı.
1967’de Irak’ta doğan Zahawi ve ailesi, Saddam Hüseyin 1979’da iktidara geldiğinde ülkeyi terk etti.
Kimya mühendisliği okuduktan sonra Teletubbies eserleri satan bir firma kurdu ve akabinde online anket şirketi YouGov’u kurarak servetini artırdı. 2010’da Muhafazakarların sağlam bölgesi olarak bilinen Stratford-Upon-Avon’dan milletvekili seçildi.
Jeremy Hunt
Eski dışişleri bakanı, Muhafazakar Parti’de 2019 liderlik yarışında Boris Johnson’ın akabinde ikinci olmuştu. O günden beri kabinede vazifesi olmasa da parlamentoda tesirli bir varlık göstermeye devam ediyor.
Avam Kamarası Sıhhat Komitesi Lideri olarak pandemi boyunca hükümet siyasetini mercek altına aldı.
Hunt’ın üç yıl evvelki yarışta, Brexit referandumunda AB’de kalma tarafında oy kullandığını açıklaması olumsuz bir puan olarak değerlendirilmişti.
Liderlik için tekrar aday olursa, parti üyelerinin öncesinden farklı bir bakış açısına sahip olmasını ümit edecek.
Bir amiralin oğlu olan Hunt, servetini öğrenci adaylarını eğitim kurumlarıyla buluşturan Hotcourses isimli internet sitesini kurarak elde etti.
2005’ten beri milletvekili olan Hunt, 2010 yılında hükümete kültür bakanı olarak katıldı ve sıhhat bakanlığı da yaptı.
Suella Braverman
Boris Johnson’ın istifa edeceği daha netleşmeden Suella Braverman yürekli bir formda hem aday olacağını hem de hükümetin en üst seviye hukuk yetkilisi olan Başsavcı olarak kabinede kalacağını açıkladı.
Brexit odaklı Avrupa Araştırma Kümesi’nin parlayan yıldızlarından biri olan Braverman, Brexit taraftarıydı ve her vakit Johnson’ın sadık destekçisi oldu.
Kabine görevindeyken doğum müsaadesi alan birinci bakan oldu; müsaade alabilmesi için yasanın değiştirilmesi gerekti.
Penny Mordaunt
Eski bir sihirbaz asistanı olan Penny Mordaunt, değerli başarılara imza atma konusunda başarılı bir geçmişe sahip.
Siyasi manada, 2019’da İngiltere’nin birinci bayan savunma bakanı olarak tarihe geçti. David Cameron devrinde silahlı kuvvetler bakan yardımcısı olarak vazife yapmış bir deniz yedek subayı için doğal bir misyon olarak da görülebilir.
Ancak Mordaunt, parlamento dışında muhtemelen en çok ITV’nin ünlülere yönelik dalış programına katılarak hayır işleri için para toplamasıyla tanınıyor.
2010’dan bu yana milletvekili olan Mordaunt, Muhafazakar Parti’nin gençlik kollarının eski lideri ve William Hague parti önderiyken onun basın sorumlusuydu.
Tom Tugendhat
Tom Tugendhat’ın biçimi Boris Johnson’ın tam aykırısı denebilir: Popülizmden çok pragmatizmi yansıtan ölçülü siyasetçi, 2016’daki Brexit referandumunda AB’de kalmayı desteklemişti.
2015’te milletvekili seçilen Tugendhat, yıllardır Muhafazakar Parti’nin gelecekteki potansiyel başkanı olarak görülüyor.
Ocak 2020’den bu yana Dış Alakalar Karma Komitesi başkanlığını yürütmesi, Çin’in artan global tesiri üzere mevzuları incelemek için askeri uzmanlığından yararlanması liderlik referanslarına tartı kazandırdı.
Tugendhat, geçen yıl Ağustos ayında parlamentoda yaptığı duygusal bir konuşmada, Batılı güçlerin Afganistan’dan çekilmesiyle eski askerlerin hissettiği öfke ve ıstıraptan kelam etmişti.
2017 yılında kendisine başbakan olmak isteyip istemediği sorulduğunda şöyle demişti: “Elbette. Bir bilet aldım, neden piyangoyu kazanmak istemeyeyim ki?”
Ben Wallace
Savunma Bakanı ve eski bir asker olan Ben Wallace, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana, İngiltere’nin Kiev’i silah ve eğitimle destekleme konusundaki süratli kararıyla dikkatleri üzerine çeken düşük profilli bir isim.
Brexit’e karşı olmasına karşın, Wallace daha evvel Boris Johnson’ın başarısız 2017 liderlik kampanyasını yönetti ve 2019’da bir kabine misyonu ile ödüllendirildi.
Almanya, Kıbrıs, Belize ve Kuzey İrlanda’da vazife yapan Wallace burada IRA’nın İngiliz askerlerine yönelik bombalı akın teşebbüsünü engellemişti.
Ayrıca Prenses Diana’nın cenazesinin Paris’ten çıkarılmasında vazife alan ordu işçisinden biriydi.
Steve Baker
Brexit hareketinin önde gelen bir öbür ismi Steve Baker, liderliğe aday olması için meslektaşlarının kendisine “yalvardığını” açıkladı.
Etkili bir örgütçü olarak görülen Baker, Johnson’ın selefi Theresa May’i perde gerisinden istifaya zorlayan milletvekili olarak biliniyor.
Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde mühendis olarak vazife yapan Baker 2010 seçimlerinde milletvekili oldu.
