Boğaziçi Sinema Şenliği ödül merasiminde yaşananlar çok konuşuldu. Tam sinema sayfasını teslim ettiğimiz günün gecesi yaşandığından bu sayfada kıymetlendirme için biraz beklemek durumunda kaldık. Güzel de oldu. Birinci 2-3 gün birbirini takip eden gelişmeler yaşandı. Açıklamalar, istifalar, paydaşlık bitirmeler, ziyaretler, reaksiyonlar, vs…
Sinema topluluğu yakın vakte kadar bu türlü hareketli bir devir yaşamadı. Kesimin bütün bileşenleri olaya karşı konum aldı. Kurumsal haller, şahsi açıklamalar birbirini izledi. Sonuçta, baştan aşağı tartışılması gereken ve günlerdir de ele alınan bir görüntü çıktı karşımıza.
Günlerdir mevzuyu görünen yüzü ile değerlendirmeyen kalmadı. Burak Haktanır’ın, Özcan Alper’in kürsüdeki konuşmasına karşı haklı yansısı de Alper ile Selcen Ergun’un garip konuşmaları da derinlemesine incelenebilir. Fekat Haktanır’ın reaksiyonunun gerçek olduğunu söyledikten sonra bir diğer açıdan yaşananlara bakmak gerektiği kanaatindeyim.
FESTİVALLER SİYASETSİZ OLMADI!
Öncelikle bir sinema şenliği dünyanın her yerinde politik telaffuzların kürsüde kendini gösterdiği alanlar olabiliyor. Oscar’da Rusya’nın Ukrayna işgali, Cannes’da Kobani olayları neden gündeme geliyorsa, Türkiye’deki şenliklerde de politik problemlerin konuşulması artık doğal. Fakat ülkemizde sinema şenlikleri artık sinemadan çok iktidara ‘çakma’ vesilesi olarak görülüyor. Neredeyse kimse kürsüde sinemaları konuşmuyor. İktidarı destekleyen sanatkarları politik angajmanla suçlayanların bu kadar politik olmalarındaki çelişki kimsenin umurunda değil.
Kürsüden söylenene kürsüden yanıt vermek üzere bir durum ise neredeyse hiç yaşanmıyor. Burak Haktanır’ın reaksiyonunun bu derece ses getirmesinin sebebi bu. Bugüne kadar yapılan açıklamalara kimse ses etmedi. Bir ses çıkınca da kıyamet koptu.
SES KÜRSÜDE, REAKSİYON DE KÜRSÜDE OLMALI
Iskalanan noktalardan biri, Özcan Alper’e kürsüden yanıt veren olmamasıydı. Zira kürsüye çıkıp konuşanların birden fazla da tıpkı fikirdeydi. Ödül alan sinemaların direktörü, oyuncusu ya da öbür vazifelisi kürsüden bu hususlara reaksiyon göstermedi. Esasen sıralamaya nazaran gösteremezdi. Zira Özcan Alper malum konuşmasını sona sakladı. Sondan bir evvelki mükafatı alınca kendisinden sonra kürsüye çıkacak yalnızca bir kişi kalıyordu ve o kişi olayı daha da içinden çıkılmaz hale getirdi.
Söz konusu görünümün tahlili, kürsüden yapılan açıklamaya kürsüden karşılık verecek sinemacılar bulunmasıdır. Senarist, direktör ve üretimciler olmasıdır. Bunu keder edinenlerin, bu türlü düşünen sinemacıların önünü açması, desteklemesi gerekir. Her siyasi irade (iktidar ya da muhalefet fark etmez) kendine yakın olan sanatkarlarla sıkı alakaya girebilir ve destekleyebilir. AK Parti iktidarının bu noktada kültür siyaseti ve sinema dayanak sorununu gözden geçirmesi, özeleştiri yapması gerekir. Çünkü AK Parti devrinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sinema takviyeleri artmış olsa da kâfi değil. Sinema biletinden kesilen verginin bir kısmı sinemalara dayanak olarak gidiyor. Halbuki teğe beş katarak takviyenin çoğaltılması gerekir.
“ERİL DİL”DEN BETERİ!
Boğaziçi Sinema Şenliği ödül gecesinde dikkatten kaçan ve biz sinemacılar açısından garabet olan diğer bir problem daha vardı.
En düzgün sinema mükafatını alan Kar ve Ayı’nın direktörü Selcen Ergun, kürsüye her çıkışında bayan hassasiyeti ile sinema hazırladıklarını söyledi. Bunda bir beis yok. Fekat Ergun, kurgu ödülünde de senaryo ödülünde de “Çok alışılmadık bir biçim yaptık, oyun oynadık, heyet de anladı. Anlamasaydı ödül vermezdi” üzere açıklamalar yaptı. Yani heyetin gerçek kararını takdir etti. Mükafatı hak etmek değil de mükafatı vereni, bu sıkıntı şeyi başardığı için daima takdir etmek nasıl bir ruh halidir anlayamadık. Zati “eril dil” garipliği de bunun devamıydı. Bir direktörün ödül verenleri taltif etmesi, bunu da “Bizi anladınız” biçiminde yapması utanç vericiydi.
Gördüğünüz üzere sinemaların güzelliğini ya da kötülüğünü konuşamıyoruz. En temel problemimiz bu… Her şeyi karşılıklı konuşabilmek, sinemaları değerlendirebilmek lazım. Fakat konuşmak dediğimiz şey siyasi gösteriye ya da palavraya dönmemeli. Ve adil olmak gerek. Kendini solda gören sanatkarlar siyasi gösteri hakkına sahipken, iktidarı destekleyen sanatçı olduğunda yandaşlıkla itham etmek ve sahneye layık görmemek kabul edilebilir değil. Adil olun! Herkes adil olsun. Kendi yaptığınızı diğeri yaptığında sorun etmek, içinizdeki meseleye işaret eder.
Son olarak…
Yaşananlar sinema topluluğundaki kırılmaları daha da netleştirecektir. Her iki tarafın da uçlarında yaşayanlar herkesten uçta hal bekleyecektir. Halbuki gerçek bildiğinden taviz vermeden daha az kırarak yol alabiliriz. Boğaziçi Sinema Festivali’nin kan kaybetmesi kimsenin yararına olmaz. Tıpkı halde şenliklerin sayısının çoğalması ve yapılarının sağlamlaşması gerekir.