Jane Wakefield – BBC Teknoloji Muhabiri
Çiftçiler evvelce toprağın kalitesini ölçmek için toprağa donlarını gömüp ne kadar süratli çürüdüğünü izlerdi.
Toprakta ne kadar çok sağlıklı bakteri ve mantar üzere mikroorganizmalar bulunursa kumaş o kadar süratli bir formda yok olurdu.
Ancak bu formül bugünlerde denendiğinde toprağa gömülen kumaş modülü, bir yıl sonra bile hiç hasar görmeden birebir formda çıkartılabiliyor.
Uzmanlar, dünyada tarımda kullanılan toprağın yarısından fazlasının bozulduğunu aktarıyor.
Son devirde tarımda büyük zorluklarla uğraş eden ve her gün neredeyse 30 kişinin intihar ettiği söylenen Hindistan’da çiftçiler borçlanmanın yanı sıra toprak bozulmasının en büyük etkenlerden biri olduğunu paylaşıyor.
Hindistan’daki bu duruma deva bulmak isteyen Sadhguru isimli ünlü guru, SaveSoil (Toprağı Kurtar) isimli global bir kampanya başlattı.
Sadhguru, toprak sıhhatini güzelleştirmeyi hedefleyen kampanya kapsamında çiftçilere topraklarındaki organik maddeyi korumak ve en az yüzde 3 oranında tutmak üzere çeşitli teşvikler sağlanmasını talep ediyor.
Sadhguru, “Eğer bunu da yok edersek toprak kuma dönüşür ve iş burada biter. Şayet toprak problemiyle baş edemezsek bir çölün içinde yaşamak zorunda kalacağız” diyor.
İnsanlar kalitesiz toprakla tarihte sık sık uğraş etti.
Washington Üniversitesi’nde Jeomorfoloji Profesörü olan David Montgomery, “1930’larda Kuzey Amerika’da görülen dev toz bulutu hatırlarsınız, herkesi çok şaşırtmıştı” diyor ve devam ediyor:
“Eğer toprağa düzgünleşme fırsatı vermezseniz ve daima tahrip ederseniz o toprakta ziraî üretim yapılamaz hale gelir. Toprağın en verimli kısmı üst katmanıdır. Bu verimlilik yıllarca ve asırlarca devam eden ziraî aktivite yüzünden yok ediliyor. Böylelikle besin yetiştirmek de giderek zorlaşıyor.”
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO), dünyada toprağın yüzde 33’ünün tahrip olduğunu, 2050 yılına kadar bunun yüzde 90’a yükselebileceğini aktarıyor.
FAO’ya nazaran yalnızca 2-3 santimetrelik sağlıklı toprağı oluşturmak 1000 yıl sürebiliyor.
Tarımda toprak neden bozuluyor?
Toprak bozulmasının birçok sebebi var. Çok otlatma, devamlı tek tip bitki yetiştirme ve ilaç kullanımı bunlardan birkaç tanesi.
Toprağı olumsuz etkileyen bir öbür faktör ise çifçilikte ihtilal yaratan ve tarlayı ekmeden evvel toprağı havalandırmakta kullanılan saban teknolojisi.
Eski bir teknoloji olan saban kullanımı, tarımın vazgeçilemez bir kesimi haline geldi.
Modern tarımda yabani otlardan kurtulmak için toprak döndürülür lakin bunu yaparken toprağın altında, sıhhati için hayati ehemmiyet taşıyan mikroplar açığa çıkarılyor.
Güneş ışığına maruz kalan bu mikroplar ölüyor ve toprak verimliliğini kaybediyor.
Ancak biçerdöver üzere öbür tarım aletlerinin yanı sıra saban, çiftçiliğin ölçeğini, suratını ve üretkenliğini genişleterek daha fazla arazinin daha verimli ekilmesine yol açtığı için hala tercih ediliyor.
İngiltere’de bulunan Toprak Derneği’nde (Soil Association) Ziraî Ormancılık ve Bahçecilik Lideri Ben Raskin, tarımda teknolojinin rolünün yine kıymetlendirilmesi gerektiğini söylüyor.
Raskin, “Teknolojide öncelik toprak ve bitki sıhhati olmalı” diyor.
Bazı şirketler de bu doğrultuda toprakta en az hasara neden olacak yeni teknolojiler geliştiriyor.
Örneğin toprağı derinden kazan aletlerin yerine ufak delikler açıp içine tohum bırakan tohum ekiciler ve günümüzde kullanılan aletlerin sert müdahalelerine alternatif olarak çok daha yumuşak bir formda tohum eken ve yabani otları temizleyen robotlar geliştiriliyor.
Diğer taraftan toprağın çıplak kalmasını engellemek için örtü olarak kullanılan bitkilerin de kıymetli olduğu belirtiliyor.
Raskin, şimdiye kadar kullanılan teknolojilerin toprağın yalnızca yüzeyini incelediğini, artık çok daha derine inip toprağın biyolojisinin düşünülmesi gerektiğini paylaşıyor.
Bilim insanlarının toprağın içindeki ömrün sadece yüzde 10’unu tespit ettiği sanılıyor.
Montgomery, uzun yıllardır “yer altındaki dünyanın bilim için görünmez olduğunu, toprağın bilim dünyasında aşılması gereken son büyük hudut olduğunu” aktarıyor.
Toprağın yapısını anlamanın yepisyeni sanayilerin oluşmasına da yol açacağı öne sürülüyor.
Buna örnek olarak çiftçilere toprakları için en uygun besin materyallerini sağlamak için topraktaki mikropları dizileyen gen teknolojisi gösteriliyor.
Öte yandan çok daha kolay ve evvelden kullanılan tekniklerin de değişik ve radikal fikirlere yol açacağı tabir ediliyor.
Toprak Birliği’nin Yenilikçi Çiftçiler programı kapsamında yapılan bir deneyde yabani otları ve hastalıkları bastırmak için ağaçların etrafına söğüt talaşı malçı döküldü.
Malçın içindeki asidin ağaçlarda bağışıklık tepkisi uyardığı tespit edildi.
AgroIntelli isimli Danimarkalı şirket, tarımda en az hasara yol açacak bir robot geliştiyor
Toprak kalitesini ölçmek kolaylaşıyor
Toprağın birebir vakitte tıpta ilaç alanında çok büyük yeniliklere yol açacağı düşünülüyor.
Kimya Dünyası isimli bilimsel mecmuada yer alan bir makaleye nazaran toprağın mikrobiyomundaki doğal materyaller ilaç içeriği için çok yararlı olabilir.
30 yıllık bir ortanın akabinde geliştirilen birinci yeni antibiyotik sınıfında kullanılanabilecek olan teixobaktin isimli toxin, toprak örneklerine bakarak keşfedildi.
Ancak toprağı tahlil etmek çok kıymetli olabiliyor ve uzun sürebiliyor.
Uzmanlar bu süreci artık telefonlarımızla yapmanın formüllerini araştırıyor.
İngiltere’de Harvest Agri isimli şirketin yöneticisi Jack Ingle, mikrobiyometre toprak testi isimli bir aygıt satıyor.
Tarımda çalışanlar topraklarından bir örnek alıp onu özel bir solüsyon içeren test tüpüne döküyor ve daha sonra kağıda aktarıyor.
Daha sonra Android ve Iphone’larda bulunan fiyatsız bir uygulamayla toprak örneği taranıp içindeki mikroplar inceleniyor.
Tarımda çalışanlar artık toprak kalisini kendileri test edebiliyor
Öte yandan bir küme bilim insanı, dünya genelindeki toprak sıhhati ölçümlerinden oluşan SoilHealthDB isimli bir bilgi tabanı oluşturdu.
Geçen yıl Avrupa Birliği (AB) de, toprak datalarını toplamak ve izlemek ve toprak araştırmalarını ve siyaset geliştirmeyi desteklemek için AB Toprak Gözlemevi’ni kurdu.
Montgomery, tarım teknolojilerinin geleceğinde geçmişe bakılması gerektiğini söylüyor.
Montgomery, “Mahsul rotasyonu ve mahsulleri örtmek üzere eski bilgileri alıp bunları çağdaş teknolojiyle birleştirebiliriz” diyor.