Birleşmiş Milletler (BM) Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini ve bu mevzudaki Danıştay kararını ıstırap ile karşıladığını söyleyerek, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni, mukaveleden çekilme kararını yine değerlendirmeye ve mukaveleyi tanıyan ülkeler ortasına tekrar katılmaya teşvik ediyorum” dedi.
BM Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, 18-27 Temmuz tarihleri ortasında, Türkiye’de kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin çoklu ve kesişen nedenlerini inceledi. Ayrıyeten, Türkiye’nin bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin önlenmesi ve uğraş hususlarında yasal, kurumsal ve siyasi çerçevelere yönelik verdiği memleketler arası taahhütlerin uygulanışını da gözden geçirdi.
Haziran 2023’te BM İnsan Hakları Kurulu’na sunacağı rapor ve Türkiye ziyaretine ait Ankara’da basın toplantısı düzenleyen Alsalem, Türkiye Cumhuriyeti’nin daveti üzerine ülkeye geldiğini; hedefinin bayan ve kız çocuklarına karşı şiddetin durumunu kıymetlendirmek olduğunu vurgulayarak, ziyareti sırasında yabancı asıllı bayanların da durumlarını değerlendirmeye çaba ettiğini kaydetti.
Alsalem, “Ziyaretim esnasında birçok bakanlık ile bir ortaya geldim. Bayanlar ile kızlar ile bir ortaya geldim. Onun dışında farklı vilayetleri ziyaret etme fırsatım oldu. Biraz hayal kırıklığına uğradığım bir konu oldu; sığınma konutunu ziyaret etme fırsatım olmadı. Keşke Sıhhat Bakanlığı ile de görüşebilseydim” dedi.
“Türkiye’nin, İstanbul Sözleşmesi’nden çekişmiş olması üzücü”
Alsalem, açıklamasında şunları söyledi:
“İstanbul Kontratı ile ilgili bahis başta konuşuldu. Ben Türkiye’nin bu mukaveleden çekilmiş olmasını hüzün ile karşılıyorum. Bununla ilgili Danıştay kararı açıklandı, bunu da ıstırap ile karşıladım. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni kontrattan çekilme kararını tekrar değerlendirmeye ve mukaveleyi tanıyan ülkeler ortasına tekrar katılmaya teşvik ediyorum. Kontrattan çekilmenin kıymetli olmasının nedenlerinden bir oburu ise ülkede mukaveleden çekilmeyi isteyen küçük azınlığın görüşlerine uymanın aslında bakarsanız ülkenin başka memleketler arası insan halkları kontratları ve yönetmeliklerine dair tavrını da etkileyebileceği tasasıdır.
Kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun, değerli bir yasal çerçeve koymaktadır. Cinsel şiddet kabahati için güç kullanım koşulu aranmamaktadır. Evlilik içi tecavüz bir kabahat olarak açıkça tanımlanmaktadır, cürüm olarak tanımlandığı için bu çok âlâ bir durumdur. Ülke 2007’den bu yana 4 hareket planı kabul etmiştir. Birtakım boşlukların olduğuna dair yetkililer ile görüşmeler de yaptık. Kimi unsurlar Türkiye’nin milletlerarası insan hakları yükümlülükleri ile uyumlu değil diye görüşlerimi ilettim. Bayana ve kız çocuklarına karşı işlenen her türlü şiddet kabahatine ait cezasızlığın her türlü ortadan kaldırılması çok kıymetli.”
‘KADES GÜÇLENDİRİLMELİ’
Şiddete daha fazla maruz kalmaları kelam konusu olduğu için göçmen bayan ve kız çocukları ile süreksiz muhafaza altındakilere de değinmek istediğini söyleyen Alsalem, şu sözleri kullandı:
“Geçici muhafazadan faydalanan Suriyeli bayanların şiddete uğradıklarında ‘ülkeden ayrılmaları istenebilir’ endişesi ile şikayette bulunamadıklarını biliyoruz. KADES uygulaması doğru tarafta atılan adımlardan biri; lakin bunun da güçlendirilmesi gerekiyor. Yalnızca TC ile giriş yapılıp faal ediyorsanız. Evraksız göçmen bayanlar erişimde sorun yaşıyor. Şiddet mağduru olan bayanlar bilgiye dayalı kararları ya da özgür kararları fakat ekonomik olarak kendilerine güvenebiliyorlarsa gerçekleştirilebilir. Bu bahiste sarf edilen uğraşlardan çok etkilendim. Türkiye bayan ve kız çocuklarına ekonomik bağımsızlık sağlamak için pek çok çalışma yürütüyor. Kimi ilerde bu tarafta takdire layık bir gayret sarf ediliyor. Ekonomik kooperatifler dahil pek çok test edilmiş program var. Bayanların güçlendirilmesine yönelik ekonomik projelerin bayanların ve kız çocuklarına daha fazla sunulması konusunda daha fazla çalışma yapılması gerekiyor ki böylelikle bu şahıslar kendilerine şiddet uygulayan şahısların yanına geri dönmek zorunda kalmazlar.”
“18 yaş altı bütün çocuk evlilikleri yasaklanmalı”
Türkiye’ye 18 yaş altı bütün çocuk evliliklerinin yasaklanması konusunda karar alması tarafında davette bulunduğunu belirterek, “Geçen yıl 300’den fazla bayan öldürülmüştür. Anladığım kadarıyla bakanlıklar kendi ortalarında bilgi paylaşıyorlar aslında. Vakit zaman İçişleri Bakanlığı tarafından bunların halk ile paylaşıldığını da biliyoruz. Bu data sistematik olarak toplanmıyor, gereğince kapsayıcı değil. Türkiye aslında çok güzel bir konumda, bu çeşit bilgileri toplamak için, cinayetleri pahalandırmak için bir müşahede konutu kurabilecek bir pozisyonda” değerlendirmesinde bulundu. (DHA)