5 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ortasında gerçekleşen tepede alınan kararlardan biri de Türkiye’nin doğalgaz ödemelerinin bir kısmını Rus para ünitesi ruble ile yapılması olmuştu. Bu kararın akabinde kamuoyunda birçok soru işareti oluşmuştu. Ruble ile ödemenin sisteminin nasıl olacağı, ödemelerin ne vakit başlayacağı, Türkiye’nin rubleye nasıl erişeceği ve ödemenin ne kadarlık kısmının ruble cinsi yapılacağı, bunlardan bazılarıydı. Tüm bu tartışmaların akabinde ABD merkezli finans ajansı Bloomberg’den çok dikkat alımlı bir tahlil geldi.
Bloomberg Ekonomisti Selva Bahar Baziki, Alexander Isakov ve Ziad Daoud’un imzasıyla yayımlanan “Türkiye-Rusya gaz mutabakatı neden ikisi için de düzgün?” başlıklı tahlilde, muahedenin ABD ve Avrupa tarafından beğenilen karşılanmayacağı fakat iki ülkenin de bu mutabakattan yararlı çıkabileceği vurgulandı.
Anlaşmanın muhtemel sistemine değinen müellifler, Gazprombank üzere bir Rus bankasının Türkiye’ye ruble cinsi borç verebileceğini ve Türkiye’nin de bu ruble ile Gazprom’a ödeme yapabileceğini belirtti.
‘Yaptırım riski var’
Türkiye’nin kredi risk priminin yüksek olduğunu, bu nedenle Rus bankasının vereceği borca Rus hükümetinin gayri resmi ya da resmi olarak garanti verebileceğini, bunun da Türkiye’nin mevcut piyasa faizlerinin altında bir oranla borç almasını sağlayabileceğini kaydeden müellifler, Türkiye’nin bu sayede dolar üzere rezerv para ünitelerine dönük talebinin azalabileceğini, Rusya’nın da varlıklarının dondurulması riskini azaltabileceğini öne sürdüler. Müelliflere nazaran bu planın riski, Türk kurumlarının ikincil yaptırımlarla karşı karşıya kalma mümkünlüğü.
Akkuyu için 15 milyar dolar geldiği tez edilmişti
Bloomberg’den Fırat Kozok’un üst seviye yetkililere dayandırdığı 29 Temmuz tarihli haberde ise Rusya Devlet Atom Gücü Kurumu’nun (Rosatom), halihazırda yapılacak ödemeler ve önümüzdeki iki yılda yapılacak harcamalar için yaklaşık 15 milyar dolarlık fiyatı geçen haftadan beri kesimler halinde Türkiye’ye aktarmakta olduğu belirtilmişti.
Yetkililerden biri, Putin’in tahıl koridorundaki arabulucu rolü nedeniyle Erdoğan’a bir jest yapmak için süreçte rol aldığını tabir etmişti.
Haberde ayrıyeten “Diğer yetkililerin verdiği bilgiye nazaran, kelam konusu paranın 5 milyar dolarlık kısmı geçen hafta Türkiye’ye ulaştı. Bu hafta sonuna kadar 5 milyar dolarlık ikinci kısmın de ulaşması bekleniyor. Son kısım ise önümüzdeki hafta Türkiye’de olacak. Rosatom, gelen paranın bir kısmını vadesi gelen ödemeleri için kullanacak, geri kalanını da 2 yıl boyunca Türkiye’de tutacak” sözleri yer almıştı.
Bu haberle birebir gün, projenin inşaat basamağında yer alan IC İçtaş İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. şirketinin kontratının Rus Rosatom tarafından feshedildiğinin ortaya çıkması da iki gelişmenin birbiriyle bağlı olup olmadığı sorularının gündeme gelmesine neden olmuştu.
Son üç haftada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) brüt rezervi 15.4 milyar dolar artarken, hükümet yetkilileri de Rusya’dan para geldiğini doğrulamıştı.