Karma hisler bize nasıl yardımcı olurlar?
Bazılarımız bir bireye karşı, o kişiyi sevmek ya da sevmemek üzere tek bir his beslemesi gerektiğini düşünür. Halbuki daha fazla bilgi akışına maruz kaldığımızı ve hasebiyle ne kadar olgun ve zeki varlıklar olduğumuzu ortaya koydukları için birbirine zıt bu hisleri kabul etmek hayli kıymetlidir. Karma hisler, tıpkı vakitte, sevdiğimiz bir kişinin vefatı üzere hayatın tatsız taraflarıyla başa çıkmamızı da sağlarlar. Örneğin yasını tuttuğumuz bireyle yaşadığımız olumlu anıları düşünmek, vefat acısıyla sağlıklı bir biçimde başa çıkmaya yardımcı olur. Hal Ersner-Herschfield ve arkadaşlarının üstte bahsettiğimiz çalışması karma hisler ile vücut ve zihin sıhhati ortasındaki bağlantıya de işaret ediyor. Buna nazaran, olumsuz hisler içindeyken olumlu hisleri deneyimleyebilme mahareti, gerilimli durumlarda olumlu olan şeyleri görebilmemizi sağlayıp makus olaylara karşı bizleri daha güçlü ve güçlü kılarak sıhhatimizi olumlu tarafta etkilemektedir.
Duygusal kararsızlık, bize insanın ne kadar karmaşık olduğunu gösterir. Bizler tıpkı anda hem nefret edebilen hem sevebilen, tıpkı anda hem şefkat gösteren hem hayal kırıklığı yaşayan, hem de yanılsama ve hüzün hissetme yeteneğine sahip varlıklarız … Bu hisler o kadar sık yaşanır ki, artık kanıksanmıştır..Uzun lafın kısası, zorluklarla çabanın tahminen de en değerli yolu “hayatın kolay hoşluklarını görebilmek”ten geçiyor.
Duygusal Kararsızlık: Nefret Ederken Sevmek
Duygusal kararsızlık içinde bulunduğumuz bir cins karmaşık histir; çelişki ve tansiyon içinde yaşar. Elbet, birini birebir anda hem sevip hem de ondan nefret etmemiz bu duruma bir örnek verilebilir. Yakınlık hissettiğimiz bir bireye karşı büyük bir şefkat duymak ve birebir vakitte bir öfke duygusu yaşamak. Bir arkadaşı sevmek, fakat bu ilginin bize ziyan verdiğini hissetmek…
İnsanlar neden birden fazla durumda bu cins çelişkili ve hatta olumsuz hislerden etkilenirler? Bu olağan bir his mu yoksa bir çeşit istikrarsız duyguya karşı verilen bir reaksiyon midir? Yanıtı kolay: insan olmamızı sağlayan en doğal histir bu. Karmaşık olması karşı karşıya kaldığımız insani hislerden ibarettir.
Bu husus bilim topluluğunda da büyük ilgi görmektedir. Bu nedenle bu mevzuda çok sayıda araştırma ve çalışma yapılmıştır. Kendi başına biraz romantik görünebilen yahut Shakespearean’ın nörologlara, psikiyatristlere ve duygusal psikoloji uzmanlarına cevap veren bir şey, münasebetlerimizin duygusal dokusunun ne kadar karmaşık olabileceğinin hoş bir örneğidir.
Bu nedenle, Amsterdam Üniversitesi toplumsal psikoloji kısmından Frenk van Harreveld üzere muharrirler, duygusal kararsızlığın yalnızca ne hissettiğimizi belirlemediğini yapılan bir çalışma aracılığıyla ortaya koymuştur. Bizi bu hallerde davranmaya iten de içsel karmaşıklıktır. Buna bir örnek: Lohusa devirlerinde duygusal kararsızlık yaşayan bayanlardır yeni doğan bebeklerine aşıktırlar. Fakat bebeklerinin artan talepleri, anneye olan bağlılıkları nedeniyle yorgunluk, reddedilme, hassasiyet ve kaygı ortasındaki bu kaotik karışımı deneyimleyebilirler.
Duygusal kararsızlık: Tanımlanan özellikler
Her insan hayatının bir noktasında duygusal kararsızlık (acı çeker yahut bundan zevk alır) hisseder. Hislerden bahsettiğimizde Daniel Goleman yahut Paul Eckman üzere isimlerin çabucak akla gelmesinin yaygın olduğunu biliyoruz. Bu hususun 20. yüzyılın başından bu yana araştırıldığı söylenebilir.
Psikiyatrist Eugen Bleuler, 1911’de duygusal ikircikliliği “aynı objeye nazaran iradenin iki zıt istikametinin, iki zıt hissin (çekim ve itme) eşzamanlı varlığı” olarak tanımlamıştır.
O vakitten beri, psikoloji alanı, farklı alanları yapılandırıyor üzere görünen bir bahisle daima ilgilenmektedir. Ayrıyeten, duygusal münasebetlerimizde duygusal kararsızlık çok yaygın olduğu için son yıllarda toplumsal psikoloji de bu alanla ilgilenmeye başlamıştır.
Sebep? Verdiğimiz kararların birden fazla çelişkilere nazaran düzenlenir. (Bunu satın almak istiyorum lakin artık yapamam, o ülkede o işi istiyorum ancak meskenimi burada bırakmaya yürek edemiyorum vb.)
Çelişki rahatsızlık verir
Duygusal kararsızlık yahut çatışma bireye yüksek sevide rahatsızlık verir. İnsan beyninin sevmediği bir şey varsa, o da çelişkidir, hizalanmamış noktalardır.
Bu cins uyumsuzluğun ürettiği güç ve yıpranma son derece büyüktür. O denli ki, bir şey ya da biri için büyük sevginin ya da şefkatin anında farkına varırız fakat deneyimlediğimiz bu his karşısında tıpkı vakitte muhakkak bir yorgunluk, reddedilme hissederiz.
Birini sevebiliriz, lakin davranışlarından, tavırlarından ve hatta bize karşı yaklaşım biçiminden nefret edebiliriz. Ergenlik periyodumuzu de hatırlayalım. Ömür döngümüzün o periyodu daima bir çelişki, tecrübe arayışı, dehşet, kaygı, birebir vakitte dilek, yoğunluk ve ıstırap içinde geçmektedir. Bu cins iç çelişkileri varsaymanın kolay olmadığı hepimiz tarafından bilinir bunun farkındayız.
Duygusal kararsızlık bizi karar vermeye zorlar
Duygusal çatışmanın yahut duygusal kararsızlığın çelişki ile eş manalı olduğunu biliyoruz. Bunun karar vermemiz üzerinde olumlu bir tesiri vardır. Örneğin; bizi karar vermeye zorlaması, kuşkularımızı açıklığa kavuşturması, hatta bunları kabul etmeye zorlaması üzere. Lohusalığın karmaşık periyodundan geçen anne, yavaş yavaş karşı karşıya kaldığı yeni gerçekliği var sayar ve ona alışır.
Birini sevdiğimizde ve ondan nefret ettiğimizde, tıpkı anda kendimizi bu hissin gerçekliğini anlamaya zorlarız. Aşk daha mı ağır basar? Partnerimize karşı hissettiğimiz tutkumuzdaki çelişki doğal bir şey midir? Yoksa bu nefret, karar vermek için bilmemiz gereken bir gerçek midir?
Michigan Üniversitesinden Dr. Laura Ress, bize enteresan bir şey göstermek için 2013’te bir araştırma yaptı. Duygusal kararsızlık, öz farkındalığa yardımcı olur. Bu rahatsızlık beynimizin yatıştırması ve çözmesi gereken bir şeydir. Aslında, bu çeşit bir çelişkinin yaratıcılığımızı geliştirdiği gösterilmiştir. Bize düşünmek, açıklığa kavuşturmak ve bu çelişkiyi çözmek için yepyeni karşılıklar yaratmak için kanallar aramamızı sağlarlar.
Sonuç olarak, dikkat edilmesi gereken küçük bir nokta vardır. Duygusal çelişki minotorunun peşine düştüğümüz bu çeşit şahsî labirentte kendimizi bulduğumuz her seferde, durmaya, dinlemeye ve anlamaya bedeldir. Tahminen de çözmemiz ve hatta üstlenmemiz gereken bir şey vardır.
Hayat kendi başına çelişkilidir ve duygusal kararlılıkların istikameti daha ağırdır. Sevmek kolay değildir ve evvel kendimize, sonra diğerlerine karşı yüksek sorumluluk ve bağlılık gerektirir. O halde, başımızı iki elimizin ortasına alıp bu mevzu hakkında düşünelim.