“Şamlı Bir Yahudi’nin Günlüğü” Suriyeli müellif İbrahim Al Jabin’in çok ses getiren roman üçlemesinin birinci kitabı. Kitap, 2007 yılında yayınlanmasının çabucak akabinde Baas rejimi tarafından yasaklanmasına karşın gizlice satılmaya devam ederek, kısa müddette adeta bir “kült” haline geldi. Ünü, Suriye sonlarını aşarak Arap dünyasına yayıldı, çok sayıda Arap müellif ve entelektüelin dikkatini çekerek çeşitli tartışmalara neden oldu.
Sıradışı ve sarsıcı… İbrahim al Jabin’in kalemini en güzel tanım edecek sözler. Şamlı Bir Yahudi’nin Günlüğü’nün yayınlandığı birinci andan itibaren bu derece tesir bırakmasının en büyük sebeplerinden birisi de bu. Çünkü müellif, alışılmışın çok ötesinde bir Suriye kıssası anlatıyor okuyucularına. Romandaki karakterlerin ve olayların birbiriyle olan ilişkisi, birinci bakışta karmaşık üzere görünse de, gerçekte tıpkı bir yapbozun kesimleri büyük bir ahenge sahip.
SARSICI BİR HİKAYE
Hiç düşmeyen yüksek bir tansiyona sahip olan Şamlı Bir Yahudi’nin Günlüğü’nün en sarsıcı karakterlerinin başında Yahudi İhad geliyor hiç elbet. Suriye’nin kadim halklarından olan Museviler, Şam kentinin tarihinde uzun bir geçmişe sahip. Fakat bunun edebiyata yansıması çoğunlukla belirli hudutlar içerisinde olmuş. İbrahim Al Jabin’in, İhad karakteri ile çok cesurca bir iş yaptığını söylemek gerekiyor. Müslüman bir muharririn kaleminden çıkan böylesine sıra dışı bir Yahudi karaktere rastlamak çok az karşılaşabileceğimiz bir durum zira. Ve İhad’ın kıssası, tek bir insanın kıssası olmaktan öte, birçok farklı kıssanın izleyicisi yapıyor bizleri. İbrahim Al Jabin, değerli bir risk alarak kitabının merkezine aldığı Yahudi karakter üzerinden İsrail’i değersizleştirmeyi başarıyor. Milyonlarca Filistinli’yi yerinden eden bu işgal devletini, gerçekte tam da oldukları noktaya yani Suriye Baas Partisi ile birebir yere koyuyor. Çünkü bunlar İhad’ın huzurunu kaçırma ve hayatını tehdit etme konusunda kabahat paydaşlığı yapıyor.
Yazarın kendisi, günlük formunda yazdığı romandaki vakit ve karakter geçişleri ortasında sürekli sahnede kalıyor. Şamlı Bir Yahudi’nin Günlüğü değil yalnızca okuduğumuz. Kendisi de Şamlı olan İbrahim Al Jabin, karakterlerden biri olarak bize rehberlik ediyor kentin aydınlık sokaklarında ve karanlık dönemeçlerinde. Pir Muhyiddin İbn Arabi üzere, Şam’ın simgesi olan büyük âlimlerin kabrine götürüyor bizi kimi vakit, kimi vakit ise eski kentte ya da Kasiyun Dağı’nda dolaşıyoruz birlikte. Yol boyunca karşılaştığımız, Linda ve Işık üzere, her yeni karakter ile biraz daha yakından tanıyoruz kenti.
Camide vaaz veren sıradan bir Müslüman iken Amerikan devleti tarafından aranan tartışmalı bir cihatçı öndere dönüşen Muhammed Şevki, en az Yahudi İhad kadar sarsıcı bir iz bırakıyor. Adeta pimi çekilmiş bir bomba üzere satırlar ortasında geziniyor… Varlıklı bir adamın kızıyla evlendikten sonra bir anda hayatı değişen Muhammed Şevki, tekrar romanın en farklı karakterlerinden birisi.
İbrahim Al Jabin, Şamlı Bir Yahudi’nin Günlüğü ile suya bir taş atıyor ve yüzeyde beliren her yeni halka ile Suriye halkının öyküsünün karanlıkta kalan bir diğer istikametiyle yüzleştiriyor bizleri. Doğu’nun Gözü ve AlJamiado romanları ile devam ediyor oradan oraya savrulan insanların izini sürmeye. Şamlı Bir Yahudi’nin Günlüğü, uzun ve şaşırtan bir kıssanın başlangıcı henüz…