Gülseren Onanç
Mahsa Amini’nin (asıl ismi Jina Emini) saçını gereğince kapatmadığı için ahlak polisleri tarafından gözaltına alınıp öldürülmesinin üstünden iki hafta geçmesine karşın İran’da isyan devam ediyor. Bayanların görünür olma, özgür olma gayreti İslam rejimini sarsıyor. Rejimin polisleri bugüne kadar 80 kişiyi öldürdü lakin bayanlar ölmek değerine sokak hareketleri yapmaktan vazgeçmiyor. Sivil itaatsizlik aksiyonları İran’dan dünyaya yayılıyor. Göstericiler yalnızca baş örtüsü zorunluluğuna değil, siyasal İslam’ın topluma dayattığı baskıcı rejime karşı direniyor. 85 milyon İranlı’nın özgürlüğü için gayret veriyor.
Yıllar evvel ABD’ye göç eden İranlı bayan hakları aktivisti Elnaz Sarbar “İran’daki arkadaşım, bayanlarda yeni bir özgüven ve gurur olduğunu söylüyor. Sokaklarda başörtüsü olmadan her yerdeler, başörtülerini yakıyorlar. Kürtçe hayat vermek manasına gelen Amini’nin bir Ankakuşu olduğunu ve onun küllerinden İran bayanın yükseleceğini biliyorum” diyor
İranlı bayanların direnişi hepimizi güçlendiriyor, düzgünleştiriyor, yakınlaştırıyor
T24 muharriri Pınar Doğu, “İran’daki hareketlerin geniş çapta takviye görmesi yalnızca oradaki bayanlara değil, dünyanın dört bir yanında varoluş ve görünürlük uğraşı veren, baskı ve sömürüye maruz kalan, ruhu ve vücudu üzerindeki tahakkümlerden kurtulmaya çalışan tüm bayanlara can suyu oluyor. Hepimizi güçlendiriyor, düzgünleştiriyor, yakınlaştırıyor. SESeSES vermenin değer biçilmez bir değeri var” diyor.
Şarkıcı Melek Mosso, İranlı bayanlar için sahnede saçını kesti ve İranlı sanatçı Aras İdol ile bir müziğini seslendirdi. Melek Mosso, “İran’daki kız kardeşlerimin yanındayım, onlar için söylüyorum. Bayan, hayat, özgürlük, özgürlüğümüzü kimse elimizden alamayacak” dedi.
İran’dan yükselen direniş, dünyada bir bayan ihtilaline dönüşür mü?
İran’dan yükselen bayan direnişi dalgası bir bayan ihtilaline dönüşebilir mi sorusu beni çok heyecanlandırıyor. Kültürlere kök salmış, güçlü ataerkil sisteme, siyasal İslam’a karşı nasıl bir ihtilal yapmalıyız? Örgütlü bayanların ülkelerindeki eşitlik uğraşında başarılı olmak için ne yapmaları gerekir?
Bu sorulara benim aklıma gelen en süratli yanıt; siyasette ve karar düzeneklerinde bayanların eşit temsil edilmesi. Yıllardır bayan hareketleri ülke idarelerinde bayanların eşit temsilini savunuyorlar.
Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi (UN Women) son raporuna nazaran bu süratle devam ederse, ülke idarelerinde bayan erkek eşitliğinin sağlanması için 130 yıla muhtaçlık var. 1995’te dünya üzerinde %11 olan parlamentolardaki bayan temsili 19 Eylül 2022 itibariyle %27 oldu.
Kadın Başbakan Çok Sağcı Olunca
Sadece 13 ülkenin devlet lideri ve 15 ülkenin hükümet lideri bayan.
Geçen hafta İtalya’da Georgia Meloni’nin birinci bayan başbakan seçilmesinden sonra bu sayı on altıya yükseldi. Lakin ne yazık ki Georgia Meloni, bayan başkanların ülkelerine ve dünyaya getireceğini düşündüğümüz barışçıl, kucaklayıcı bir siyaset yaklaşımından çok uzakta bir siyasetçi. Meloni bayan hakları için bir tehlike olarak algılanıyor.
Bir bayanın iktidarı ele geçirmesi tüm bayanlar ve feminizm için bir kazanım değildir
2019 yılında Roma’da düzenlenen bir mitingde kendisini “kadın, anne, İtalyan, Hıristiyan” olarak tanımlayan Meloni’nin çok sağcı klâsik bir bayan bakış açısı var. İtalyan gazeteci Giulia Siviero openDemocracy’ye verdiği demeçte, “Kadın olmak otomatik olarak feminist olmak manasına gelmez. Rastgele bir bayanın iktidarı ele geçirmesinin tüm bayanlar ve feminizm için bir kazanım olduğunu savunmak bana çok cinsiyetçi geliyor. Bu yaklaşım kişinin cinsiyetini inançlarının ya da siyasetlerinin önüne koyuyor” diyor.
Siviero’ya nazaran, Meloni mevcut sistemi sorgulamadığı için kusursuz bir erkek modelini temsil ediyor. Kendi cinsiyetini büsbütün anti-feminist siyasetleri için kullanıyor. Kendisini ‘aile yanlısı’ olarak tanımlayan Meloni ve partisi, kürtaj aksisi ve LGBTIQ+ zıddı hareketlerle işbirliği yapıyor. Kampanyasının ana temalarından biri, bayanları çocuk sahibi olmaya teşvik ederek İtalya’nın düşük doğum oranını artırmak ve tıpkı vakitte göçmenlerin “etnik ikame” tehlikesini ortadan kaldırmak oldu. Çok sağ aile, din ve sonlar üzere problemleri kimlik sıkıntılarına dönüştürüyor.
Küba’da eşcinsel evliliğe müsaade veren yasa referandumla onandı
Küba’da Komünist Parti tarafından desteklenen referandumla, eşcinsel evlilikleri tanıyan yeni ‘Aile Yasası’ kabul edildi. Siyaset bilimci Rafael Hernandez, eşcinsel evlilik referandumunun 1959 ihtilalinden bu yana Küba’nın “en kıymetli insan hakları yasası” olduğunu söyledi.
Kadın ihtilalini gerçekleştirmek için feminist örgütlenmeye gereksinim var
Daha fazla bayanı iktidara taşıyarak bayan ihtilalini yapamayacağımızı İtalya’nın çok sağcı başbakanına bakarak söyleyebiliriz. İranlı bayanlar üzere hakim sistemi sorgulayan, eşitlik talep eden bu uğurda hayatını ortaya koyan mert bayanlara ve onların feminist örgütlenmesine muhtaçlığımız var.
Türkiye’de bu tarafta uğraş eden Eşitlik İçin Bayan Platformu (EŞİK), 2023 seçimleri öncesi taleplerini duyurmak ve dayanışmak hedefiyle “EŞİK Bayan Forumları” düzenleyecek. EŞİK beş talebi lisana getirecek. 1. Eşit yurttaşlık hakkımızı aşındırmaktan vazgeçin. 2.Kazanılmış haklarımızı tehdit eden telaffuz ve teşebbüslere son verin. 3. Meskende, işte, sokakta, tüm toplumsal ömürde şiddetsiz bir ömür sürme hakkımız için acil aksiyon planı uygulayın. 4. Eğitimi eşitlikçi, ayrımcılıktan uzak, bilimsel, laik, parasız hale getirin. 5. Eşit istihdam, kreş ve işyerinde şiddeti tedbire sistemleri için aktif politikalar uygulayın.
Kadın ihtilalini ülkemizde ve dünyada yaşama geçirmek üzere eşitliği, demokrasiyi, çoğulculuğu savunan feminist örgütlenmenin SES’i olacak feminist bayan siyasetçilere gereksinimimiz var.
2023 yılı seçimlerine feminist örgütlenmenin temsilcilerini desteklemeliyiz.
Bu yazı, Eşitlik, Adalet, Bayan Platformu’nun sitesinden alınmıştır.