Zelzeleler sonrası birçok kişinin karşılığını en merak ettiği soru, “Oturduğum mesken ne kadar sağlam” oldu. Bunun için pek çok kişi bina dayanıklılık testi için bu hizmeti sağlayan kurum ve kuruluşlara başvurmaya başladı.
KAROT RAPORU İLE BİNALARIN RİSKLİ OLUP OLMADIĞI ORTAYA ÇIKIYOR
AA’nın haberine nazaran, binasının riskli olduğunu düşünen yahut zelzeleye karşı sağlam olup olmadığını öğrenmek isteyenler, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca belirlenen kurum ve kuruluşlara başvurarak bu testi yaptırabiliyor. Bakanlığın internet sitesinde, risk tespit raporu için başvurulabilecek belediyeler, meslek odaları, kamu kurumları, üniversiteler ile özel kuruluşlar ve firmalar yer alıyor.
Özellikle belediyeler tarafından ve yalnızca betondan numune alınarak yapılan tarama süreci sonrası risk tespit raporu kısa müddette çıkabiliyor. Lakin binanın farklı yerlerinden karotların alındığı, farklı süreçlerin yapıldığı ve numunelerin laboratuvarlarda incelendiği detaylı tarama için daha uzun mühlete gereksinim duyuluyor.
Riskli yapı tespitlerinin maliyetini kat malikleri öderken, kelam konusu testi yaptırmak için bina sakinlerinden bir kişinin başvurması kâfi oluyor. Karot raporu olarak da bilinen bina dayanıklılık testi sonrası binaların zelzeleye karşı riskli olup olmadığı ortaya çıkıyor.
‘RESMİ PROJELER İLE BİNALAR ORTASINDA UYUMSUZLUK OLABİLİYOR’
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Lideri Sinan Türkkan, detaylı bir raporun ortaya konduğu ve başvuran şahsa bir yol haritası niteliğinde raporun hazırlandığı bina dayanıklılık testinin nasıl yapıldığını anlattı. Türkkan, Maraş merkezli meydan gelen sarsıntılardan sonra İstanbul’da da riskin yükselmesinden ötürü vatandaşların panik halinde olduğunu belirterek, herkesin binasının durumunu merak ettiğini söyledi.
Türkiye’de şu anda sarsıntı yönetmeliğinin çok açık olduğunu ve her şeyin net tanımlandığını lisana getiren Türkkan, vatandaşın oturduğu konutla ilgili tereddüdü bulunması halinde birinci iş olarak belediyeye giderek binanın mevcut projesinin alınması gerektiğini vurguladı. Türkkan, “Mevcut proje alındıktan sonra bununla ilgili binada çalışma yapıp mevcut proje ile binanın uyumlu olup olmadığının tespitini yapıyoruz. Bu çok değerli bir husus. Zira resmi projeler ile binalar ortasında uyumsuzluk da kelam konusu olabiliyor” diye konuştu.
‘BİNADA KULLANILMIŞ BETONUN TAŞIMA KAPASİTESİNİ TESPİT EDİYORUZ’
Türkkan, projenin incelenmesinin akabinde teknik grupların binadaki kolonların ve kirişlerin mevcut projeye uyup uymadığı ile ilgili bir rölöve çalışması gerçekleştirdiklerini belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu çalışma gerçekleştirildikten sonra binada karot çalışmaları yapıyoruz. Karot çalışması sırasında betondan numune alma süreci yapılırken kesinlikle daha öncesinde donatı tespitlerinin yapılması gerekir. Düşey ve yatay donatıları tespit edip demir olmayan beton bölgeden karot alınması gerekir.
Genelde burada profesyonel ve uzman olmayan kimi gruplar kolonlardaki demirleri de keserek karot alıyor. Bu nitekim önemli sorunlara neden oluyor. Kolonlardaki donatılar tespit edildikten sonra boşluk kalan kısımda beton numuneler alarak bunları laboratuvarda kırdırıyoruz.
Binada kullanılmış betonun taşıma kapasitesini tespit ediyoruz. Daha sonra binadaki, kolonlardaki demir ölçülerini tespit ediyoruz. Bunlar bittikten sonra kırımlar yapıp donatıları da gözümüzle görüyoruz. Yani oradaki donatı sahiden projeye uygun mu, değil mi, düz donatı mı üzere konuları betondaki pas hisselerini kaldırarak tespit ediyoruz. Daha sonra yer etüdü yaptırıp bina ile ilgili statik tahlilleri gerçekleştiriyoruz.”
‘SÜREÇ BİR AY SÜREBİLİR’
Türkkan, zelzele dayanıklılık testinin etaplarını kısaca özetleyerek, sürecin binanın projesinin gerçek uygulanıp uygulanmadığının tespitiyle başladığını, kolonlardaki donatı tespitlerinin yapılması, betondan numune alınması, demirlerin pas hissesinin kaldırılarak düz yahut nervürlü olup olmadığına bakılmasıyla devam ettiğini, sonrasında taban etüdü yapılması gerektiğini, son olarak statik tahlil ve performans tahliliyle binada güçlendirme/dönüşüm yapılıp yapılamayacağı yahut güçlendirmenin nasıl yapılacağına karar verildiğini anlattı. Tespitlerin yapılması, numunelerin alınması, laboratuvarlarda inceleme gerçekleştirilmesi ve yer etüdünün akabinde raporun çıktığını lisana getiren Türkkan, “Bir vatandaş 6-7 katlı, 20 daireli bir yer için müracaat ettiğinde sonuçların alınması, statik tahlil yapılması bir ay sürebilir” formunda konuştu.
‘TEST MALİYETİ 20 BİN LİRADAN BAŞLIYOR’
Türkkan, kapsamlı bir bina dayanıklılık testinin meskenin büyüklüğüne nazaran değişebildiğini kaydederek, “Böyle bir raporu hazırlamak için binanın tamamını elden geçirmek gerekiyor. Fiyat binanın büyüklüğü ve süreçlerin kapsamına bağlı olmak kaydıyla değişebilir. Bina başına test maliyeti 20 bin liradan başlıyor” dedi.
Türkkan, sarsıntı sonrası bilhassa toplumsal medyada bir bilgi kirliliği yaşandığını belirterek, alına karotların binaya ziyan verdiği ve bunun yaptırılmaması gerektiği halinde telaffuzun yayıldığını söyledi. Türkkan, “Son günlerde toplumsal medyada yayılan mikrotromor sistemle binaların dışarıdan inceleme yapılarak ve üstte belirtilen çalışmalar yapılmadan sağlamlığının tespit edildiği söyleniyor. Bu mutlaka yanlışsız bir bilgi değil. Alınan karotların binaya rastgele bir ziyanı olmaması için karot alındıktan sonra yüksek dirençli harçlarla bunların dolgularını yapıyoruz. Bundan ötürü binanızda rastgele bir hasar meydana gelmesi kelam konusu değil” diye konuştu.
Yeni yapılan yahut güçlendirilen bir sarsıntıda binanın hiç hasar almayacağına ait fikrin yaygın olduğunu lakin bunun yanlışsız olmadığını lisana getiren Türkkan, “Olası büyük zelzelelerde binalar hasar alabilir. Yapısal olmayan elemanlar yani duvarlar ve kolon ile kirişin olmadığı bölgeler hasar alabilir. Bu, binanızın riskli olduğunu göstermez. Kıymetli olan taşıyıcı sistemde hasarın meydana gelmemesidir. Güçlendirme yahut dönüşümle bunu sağlıyoruz” dedi.
‘BİNANIZI YIKABİLİR YA DA GÜÇLENDİREBİLİRSİNİZ’
Türkkan, bina dayanıklılık testi çıktıktan sonra mesken sahibinin önüne iki seçenek geldiğini belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu: “Binanızı yıkıp yine yapabilir ya da güçlendirebilirsiniz. Bu büsbütün vatandaşların kendisine bırakılıyor. Raporda güçlendirme kararı varsa güçlendirme yapılabiliyor. Raporda binanın nasıl hasar alacağı, nerelerin zayıf, nerelerin sağlam olduğu, binanın nelerden ötürü sorun yaşayacağı çok net olarak gösteriliyor. Binanın kaç şiddetinde sarsıntıya dayanacağına ait bir bilgi vermek mümkün değil. Binanın kaç şiddetinde sarsıntıya dayanacağı beklentisi yerine, yapılan açıklamalarda zelzele hesapları binanın bulunduğu yere nazaran beklenen en yüksek sarsıntı kuvveti dikkate alınarak tahlil yapılmaktadır. Bu toplumsal medyada çıkan bir husustur. Hiçbir bina için bu söylenmez.”