Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesi’nde 14 Ekim’de meydana gelen ve 41 emekçinin hayatına mal olan patlamaya ait uzman heyeti ön raporunu hazırlandı.
Maden, jeoloji, jeofizik, elektrik ve makine mühendisleriyle iş güvenliği uzmanından oluşan 7 kişilik heyetin hazırladığı rapor, Amasra Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderildi.
28 sayfalık ön rapor, 41 madencinin hayatını kaybettiği, 11’inin de yaralandığı patlamadaki ihmalleri açıkça göz önüne serdi.
Patlamanın “iş kazası” olarak nitelendiği ön raporda “-320 Kalın Damar Tavan Yolu’ndaki patlatma çalışması kaynaklı olarak meydana gelmiş, grizu ve kömür tozu patlamasını içeren bir patlamadır” tabiri kullanıldı.
İHMALLER ZİNCİRİ
Raporda “Havalandırma” başlığı altında şu değerlendirmeler yer aldı:
HAVALANDIRMADA HAYATA GEÇMEYEN DÜZGÜNLEŞTİRME PROJELERİ: TTK’ye bağlı ATİM’de maden havalandırmasının güzelleştirilmesine dair hayata geçmeyen yatırım ve düzgünleştirme projeleri, kazanın meydana gelmesinde değerli rol oynamıştır.
PATLAMANIN EN TEMEL ÖGESİ YETERSİZ HAVALANDIRMA SİSTEMİ: Yetersiz ve etkisiz havalandırma sistemi olayın meydana gelmesindeki en temel ögedir. Ocak içinde kâfi ölçüde ve süratte hava deveranı sağlanamamış, bu nedenle yanıcı, patlayıcı gazları ve tozları insanların çalıştığı ve bulundukları yerlerde seyreltme ve süratle ortamdan uzaklaştırma vazifesi yerine getirilememiştir.
METAN ORANI RUTİN OLARAK POTANSİYEL PATLAYICI DÜZEYDEYDİ: Merkezi gaz izleme sisteminden alınan bilgiler incelendiğinde metan düzeylerinin müteakip kezler uzun mühlet boyunca yüzde 1,50 ve yüzde 2’nin üstünde kaldığı, neredeyse rutin olarak yüzde 1,50’yi, tertipli olarak da yüzde 2’yi aştığı için potansiyel patlayıcı metan düzeyleri oluşmuştur.
YETERLİ OLSAYDI PATLAMA ÖNLENİRDİ: Teknik olarak metan gazının alt patlama limiti olan yüzde 5’i geçtiği durumlar da yaşanmıştır lakin tertip defterler incelendiğinde ikaz ve alarm düzeylerinde maden ocağının kısmen dahi olsa boşaltılması istikametinde bir tedbir alındığı ve üretim ölçülerinde bir azalma olduğu görülmemiştir. Havalandırma sistemi kâfi ve tesirli olsaydı olayın meydana gelmesi önlenirdi.”
TTK OCAKLARINDA METAN DRENAJI YAPILMIYOR…
Raporda “Metan Drenajı” başlığında “TTK’ye bağlı ocaklarda metan drenajı uygulaması yapılmamaktadır. Bu durum yaşanan kazanın, yetersiz ve etkisiz havalandırma ile birlikte temel nedenlerinden biridir. Metan drenajı uygulaması hayata geçirilmiş olsaydı meydana gelen kaza olayı önlenebilirdi” tabirlerine yer verildi.
‘YETKİLİLER TEHLİKENİN FARKINDAYDI…’
“Kömür Tozu Mücadelesi” başlığında ise “-320 Kalın Damar galerisinde meydana gelen grizu patlamasının kömür tozu patlaması ile ocağa yayılması, yaşanan kazanın boyutlarının ve tesir aralığının artmasına sebebiyet vermiştir. İşletmede kömür tozu ile gayret konusunda hazırlanan yönergenin bulunmuş olması, işletme yetkililerinin de riskin farkındalığına işaret etmektedir fakat grizu patlamasının kömür tozu patlamasına eşlik etmiş olması, yapılan tozla gayret çalışmasının yetersiz olduğunu göstermektedir. Tozla gayret faal yapılsaydı meydana gelen kazanın tesiri daha az olabilirdi” değerlendirmesi yapıldı.
Raporda “denetleme düzeneğinin gereken aktifliği sağlayamadığının net görüldüğü, bunun da kazanın meydana gelmesinde tesiri olduğu” kaydedildi.
‘DENETLEME SİSTEMİ AKTİF DEĞİL’
Raporun “Denetleme” başlığında şu sözler yer aldı:
Yeraltı taş kömürü madenciliği ‘çok tehlikeli işler’ sınıfında olduğu için gerek Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü Ruhsat Denetleme Dairesi Başkanlığı tarafından gerekse de Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından rutin kontrollere tabi tutulmaktadır. Maden işletmesinde gerçekleştirilen kontrol faaliyetleri sonucunda hazırlanan raporlarda havalandırma, metan drenajı, kömür tozu ile gayret ve gibisi mevzularda tespit yahut düzgünleştirmeye yönelik bir talep, teklif ya da yaptırım uygulanmamıştır. Denetleme düzeneğinin gereken aktifliği sağlayamadığı görülmekte olup, kazanın meydana gelmesinde tesiri vardır.”
‘OCAKTA TEK MÜHENDİS GÖREVLİYDİ’
“Teknik İşçi Sayısındaki Eksiklik” başlığı altında şu kıymetlendirme yapıldı: “Yeraltının sıkıntı kuralları ve kompleks jeolojik yapısından ötürü, maden ocağında faal bir denetlemenin sağlanması çok kıymetlidir. İşletmede P2 vardiyası (08.00-16.00) dışındaki vardiyalarda bulunan mühendisler genelde vardiya mühendisleridir. Kurumdaki toplam vardiya mühendisi sayısı 4’tür. Kazanın meydana geldiği P2’de vazifeli tek vardiya mühendisi R.O’dur. Kendisi, yer üstündeki rutin işlerini tamamlayıp, saat 17.50’de yer altına girip, üretim yerine giderken -300 kotunda kazanın meydana geldiği anlaşılmaktadır. İşletmede, yer altındaki farklı kartiye (birkaç üretim ünitesinden oluşan ocak) ve ünitelerde yapılan tüm teknik işleri tek bir vardiya mühendisi ile denetlemenin ve direktörün yetersiz kalacağı aşikardır. Bu kusur, kazanın meydana gelmesinde etkendir.”
‘İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ EKSİK, EMEKÇİLER OFK MASKESİNİ KULLANMAKTA YETERSİZ’
Raporun “İş Güvenliği Eğitimleri ve Acil Durumlara Yönelik Tatbikatlar” başlığında ise şu saptamalar yapıldı:
“Yeraltı maden işletmesinde muhtemel bir acil durumda yeraltı çalışanlarının yer yüzüne ulaşabilmesinin en kıymetli destekçisi, Oksijenli Ferdi Kurtarıcı (OFK) maskeleridir. ATİM’de (Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi) meydana gelen olayda, yer altı maden personellerinin OFK maskelerini kullanmakta yetersiz olduklarını belirttikleri görülmüştür. Gerek kazadan kurtulan emekçi B.S’nin anlattıklarında gerekse de öteki personel şahit sözlerinde acil durum tatbikatlarında yetersizlikler olduğu beyan edilmektedir (19.10.2022 tarihli savcılık ifadesi). İş güvenliği eğitimleri ve tatbikatlar konusunda görülen eksiklikler, kaza sırası ve sonrasında meydana gelen kusurların kaynağını oluşturmaktadır.”
TTK’NİN YANI SIRA BAKANLIKLAR DA SORUMLU
Öte yandan, Sözcü’nün edindiği rapora nazaran, uzman heyeti “TTK Genel Müdürlüğü, müdür ve müdür yardımcılarının faciada sorumluluğu olduğunu” tespit etti.
Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Güç Bakanlığı, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı ile ilgili olarak da ruhsat, rehberlik ve teftiş etaplarında usulsüzlükler meydana geldiği kaydedildi. (HABER MERKEZİ)