Çarpıcı bir fotoğraftı. ABD Lideri ve “parya” diye tanımladığı Suudi Arabistan Veliaht Prensi’yle Cidde’deki Kraliyet Sarayı’nın iştihamında, yumruklarıyla selamlaşıyorlardı.
Suudi Arabistan, Joe Biden’ın ABD Lideri olmasından bu yanaki birinci Ortadoğu ziyaretinde daima tartışmalı bir başlık olacaktı.
Sadece dört hafta evvel Biden, Suudi Arabistan ziyareti sırasında Veliaht Prems Muhammed bin Salman ile görüşmeyeceğini söylemişti.
Biden, Beyaz Saray’a yerleştiği, vazifedeki birinci birkaç haftada Suudi Arabistan’ın fiili önderiyle konuşmayı bile reddetmişti.
Biden, “parya” tanımlamasını 2019’da başkanlık seçimi kampanyası sırasında yapmıştı.
CIA’in, gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın Suudi Arabistan’ın İstanbul Konsolosluğu’nda hunharca öldürülmesini Veliaht Prens’in onayladıağı sonucuna varmasından sonra gelmişti bu tanımlama.
İlişkiler soğuktu. Sonra liderin ziyaretinin duyurusu yapıldı.
Hazırlıklar yapılmıştı. Yeşil Beyaz Suudi Arabistan bayrakları, ABD bayraklarıyla yan yanaydı. Havaalanından kraliyet sarayına giden ana güzergah boyunca dizilmişlerdi. Güvenlik tedbirleri çok sıkıydı.
Suudiler, tüm dünyanın bu görüşmeyi izleyeceğini biliyordu.
Ortadoğu’nun ve milletlerarası toplumun, oturup, ABD Lideri’nin bu jestinin farkına varmasını istiyorlardı.
İki önderin Cidde’deki görüşmelerinden saatler sonra, Suudi Dışişleri Bakanı Adil bin Ahmed el Cübeyr ile konuştum.
BBC
Suudi Arabistan’daki çağdaşlaşmaya rağmen, söz özgürlüğü, aktivizim ve rejime muhalefete neden makûs bakıldığını, hatta cezalandırıldığını sordum.
“Sizin muhalefet dediğinize biz terörist diyoruz. Görüşünü tabir ettiğini söyleyebileceğiniz birine biz kışkırtıcı diyoruz” cevabını verdi.
“Birisi, insanları öldüren bir örgüte para verirse bu görüş açıklamak mıdır, yoksa cinayeti fonlamak mıdır?
“Bu aktivizm değil. Yani mahkemelere bu suçlamalarla geliyorlar. Fakat Suudi Arabistan dışında, aktivistlermiş üzere, yalnızca görüşlerini açıklayan ılımlılarmış üzere gösteriliyorlar”
Peki ya, parya tanımlaması? Biden’in Suudi-Amerikan alakaları konusunda neden fikrini değiştirdiğini düşünüyordu?
“Siyasi kampanyalarda olanlar, genelde iktidarada gelince pek yaşamaz. Lider Trump, kampanya sırasında Suudi Arabistan ile ilgili şeyler söyledi lakin iktidardayken kendisiyle şahane ilgilerimiz vardı. Kampanyalarda olanlara ‘saçmalık mevsiminde’ olanlar derim”
Biden, Veliaht Prens ile görüşmesinde Kaşıkçı cinayetini ve Muhammed bin Salman’ın rolünü konuştukları konusunda ısrarcıydı.
Bu da bizi fotoğrafa geri döndürüyor. Söylenenlere karşı yapılanlar. Bu seyahatte, Suudiler’in umdukleri her şeyi aldıklarını tarımlayacak bir fotoğraf.
Yenilenen bir stratejik iştirake işaret ediyor. Toplantıda ne konuşulmuş olursa olsun, dünyanın geziyi hatırlayacak ve Biden’ın siyaset değişikliğini gösteren bir fotoğrafı var.
BBC
Peki bu durum halkta nasıl yankı buluyor? Başkan’ın ziyareti ve ABD’yle dalgalı alakalar konusunda ne düşünüyorlar ?
Gittiğim bir alışveriş merkezindeki birçok kişi ziyaret hakkında konuşmak istemedi. Kimileri umurlarında olmadığını söyledi.
Ama geziyi takip edenlerin aklında tek bir şey vardı: Seyahat.
Bir adam bana “ABD’ye tahminen on yıldır gitmedim. Daima vizede sorun yaşıyorum” dedi.
BBC
“Umarım aramızdaki bağlantı yine kurulur. Amerika daima uygun bir müttefik oldu. Lakin son periyotta işler pek âlâ gitmedi. Umarım bu problemler düzelir ve herşey eskisinden âlâ olur.”
“Oraya gidip, okuyabilirsek uygun olur” diyor Shatha el Cemale.
“Ülkelerimiz ortasındaki alakalar âlâ olursa, oraya gitmekten korkmayız. Bazen Amerikalılar oraya gitmemizden korkuyor. Ülkemizle ilgili makus bir imajları var. Hasebiyle bu görüşme, bizim zararsız olduğumuzu bilmeleri açısından önemli”
Biden’ın Ortadoğu gezisini eleştirenler, İsrail ve işgal altındaki Batı Şeria’da değerli bir sonuç alınamadığını söylüyor.
Ama, dünyanın en büyük petrol üreticilerini daha çok petrol pompalamaya ikna edip, fiyatları düşürebilirse bu Amerikan seçmenlerince bir zafer üzere görülecek.
Ancak şu ana dek, almak istediğini alıp gideceğine dair çok az işaret var.