Getty Imagesİsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelik talebine Türkiye, Çarşamba günü düzenlenen üçlü dorukta “terörle mücadele” konusunda bu iki ülkenin kimi adımlar atması ve silah ambargosunun kalkmasını içeren bir mutabakat muhtırasının imzalanması sonrası onay verdi.
Ancak üç ülke önderinin Çarşamba günü Madrid’de yaptığı tepeden evvel ABD Lideri Joe Biden ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı telefon görüşmesi, bu muhtıranın imzalanmasında değerli bir rol oynadı. Bu telefon konuşmasında iki önder Perşembe günü yüz yüze görüşmek üzere anlaştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 28 Haziran’da Madrid’e gitmeden evvel havalimanında yaptığı açıklamada Biden ile görüşeceğini açıkladıktan çabucak sonra F-16 konusunu gündeme getirerek “Bu ortada Amerika’yla olan en kıymetli görüşmemiz F-16 problemiydi. F-16 problemi de şu anda hâlâ masada, orada da tekrar bir oyalama taktiği gidiyor” demesi, Türkiye’nin bu iki ülkenin NATO üyeliklerine onay vermesi karşılığında F-16 talebine olumlu cevap alıp almadığı sorusunu ortaya çıkardı.
Bu soru, bugün NATO doruğu sonrası iki önderin başka ayrı düzenlediği basın toplantılarında da soruldu.
İki başkan de bu hususta olumlu istikamette adım atılmasını beklediklerini söyledi; lakin rastgele bir şey karşılığında verildiğine dair imaları reddetti.
Biden, Türkiye’nin yeni F-16 satın alma ve var olan F-16’ların modernizasyonu talebini Aralık ayından bu yana desteklediğini savundu.
Getty ImagesBir gazetecinin Biden’a “Sayın Erdoğan’ın yeni F-16 talepleriyle alakalı hangi isteklerini kabul ettiniz?” diye sorması üzerine Biden, “Aralık ayından bu yana durumumu değiştirmedim,” karşılığını verdi:
“Tabii ki bu F-16 jetlerinin modernizasyonu konusunu çözmemiz gerekiyor, bunu yapmamak bizim çıkarımıza değil. Ben durumumu değiştirmediğimi onlara söyledim. Aralık ayından bu yana bunu söylüyorum. Bunun için Kongre’nin onayına muhtaçlığımız var ve bu onayı alabileceğimizi düşünüyorum.”
Erdoğan’a da soru, “Biden, Kongre’den F-16’larla ilgili onay alınması için Türkiye lehine çalışacağı kelamını verdi mi, siz bu onayın çıkacağı istikametinde emin misiniz? Biden size rastgele bir takvim verdi mi?” diyerek iletildi.
Erdoğan da, “Sayın Lider elinden gelen adımları atacağını söyledi” diye yanıtladı:
“Tabii yalnızca olay Demokratlarla bitmiyor bir de Cumhuriyetçiler var. Benim de geçen hafta geniş bir grubum Amerika’daydı. Orada gerek Cumhuriyetçiler gerek Demokratlarla görüşmeleri yaptılar. Biz de Sayın Biden’la yaptığımız görüşmeden sonra heyetlerimizi gerekirse yeniden göndereceğiz. Orada Cumhuriyetçilerle de görüşmeler yapmak suretiyle onların da dayanağını almamız halinde inanıyorum ki Sayın Biden’ın bu bahisteki samimi uğraşları önemli bir dayanak bulacaktır. Onun için de gecikmeden çabucak bir heyeti ayrıyeten Amerika’ya göndereceğiz.”
Türkiye, Eylül 2021’de F-35 programından resmen çıkartılmasının çabucak akabinde NATO’nun güneydoğu kanadını da koruyan hava kuvvetlerinin zafiyete uğramaması için ABD’den 40 adet Blok 70 F-16 almak istediğini, mevcut filolarında yer alan savaş uçaklarını modernize etmek için de 80 adet kit almak istediğini ABD’ye bildirmişti.
Biden idaresi, talebe olumlu baktığını lakin satışın gerçekleşmesi için Kongre onayı gerektiğini Ankara’ya söyledi. Kongre’nin her iki kanadındaki Türkiye aksisi bakışın değişmesi için S-400 sorunun tahlili ve insan hakları bahislerinde atılacak adımların tesirli olacağı iletisini da Ankara’ya iletildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının başlamasından birkaç hafta sonra, 17 Mart’ta Kongre’ye bir mektup göndererek Biden idaresinin Türkiye’ye yeni jenerasyon F-16 satışının Amerikan çıkarlarına uygun olduğunu düşündüğünü ve NATO’yu güçlendireceği görüşünü iletmişti.