Amerikan CBS kanalında yayınlana “60 Minutes” programına röportaj veren ABD Lideri Joe Biden, bu kelamlarının akabinde “Yani ABD ordusu Tayvan’ı mı savunacak?” diye sorulmasının üzerine “Evet” cevabını verdi.
Pazar günü yayımlanan röportaj, Beyaz Saray’ın Tayvan siyasetinin değişmediğini ortaya koyuyor. Washington’ın Tayvan politikası “stratejik belirsizlik” üzerine konseyiydi. Tayvan’ı müdafaaya tam manasıyla kararlı olduğunu açıklamasa da Amerikan idareleri bu ihtimali hiçbir vakit saf dışı bırakmadı.
Tayvan, Çin’in doğusunda tek taraflı bağımsızlığını ilan eden bir idare; Pekin ise adayı kendi toprağı olarak kabul ediyor. Washington ile Pekin ortasında Tayvan sebebiyle yaşanan tansiyonlar son devirde tekrar tırmandı.
ABD Tayvan’ı farklı bir ülke olarak kabul etmiyor; Çin’in bir kesimi olarak sayıyor ve başka bir diplomatik ilgi geliştirmiyor. Örneğin Tayvan’da farklı bir ABD Büyükelçiliği yok. Fakat Ada idaresiyle yakın münasebetleri var ve Tayvan’a savunma konusunda dayanak oluyor.
Biden da verdiği röportajda bunu açıkça ortaya koymuş oldu:
“Tek Çin siyasetimiz devam ediyor. Tayvan, bağımsızlık üzerine kendi yorumunu yapıyor. Biz de bu mevzuda farklı bir tarafa ilerlemiyoruz, Tayvan’ı bağımsızlık için cesaretlendirmiyoruz. Bu onların kendi kararı.”
Biden benzeri yorumları Mayıs ayında da yapmış; Çin’in muhtemel bir işgali durumunda Tayvan’ı savunacaklarını söylemişti. Fakat çabucak akabinde beyaz Saray’dan bir açıklama yapılmış ve Amerika’nın yıllardır benimsediği “Tek Çin” siyasetinden vazgeçmediği duyurulmuştu.
Bu röportajın akabinde Beyaz Saray yeniden bir açıklama yayımladı. “Sayın Biden Tayvan siyasetimizin değişmediğini de bir kere daha net bir biçimde söz etmiştir” denildi.
Tayvan ve Çin, 1949 yılındaki iç savaş sırasında ayrıldı. Fakat Çin ada üzerindeki hak argümanını hala sürdürüyor.
Bu, Biden’ın bir yıl içinde Tayvan’la ilgili resmi politikayı bir adım ileri taşıyan üçüncü açıklaması. ABD Lideri, geçen yıl Ekim ayında ve bu yıl Mayıs ayında askeri operasyona ihtimalini açıkça lisana getirmişti.
Bu ayın başında ABD, Tayvan’a 1,1 milyar dolar kıymetinde silah ve füze savunma sistemi satma kararını açıkalmış; bu karar Çin’le tansiyonun tırmanmasına yol açmıştı.
ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Ağustos ayında Ada’ya yaptığı ziyaretin akabinde -her ne kadar Biden “pek uygun bir fikir değildi” dese de- tansiyon daha da tırmanmıştı.
Ziyaretin akabinde Çin, Tayvan etrafında beş gün süren bir askeri blokaj uygulamış; ABD de Çin ordusunun Ada etrafında füze denemeleri yaptığını sav etmişti. Fakat Pekin idaresi bu iddiayı doğrulamadı; Tayvan ise füzelerin tehdit yaratmayacak bir formda atmosfere fırlatıldığını savunmuştu.
ABD Başkan’ının Tayvan’a verdiği açık güvenlik garantisi son günlerin en çok konuşulan hususlarından birisi. Pekala Amerika, Lider Biden’ın vaat ettiği üzere Tayvan’ı koruyacak askeri üstünlüğe sahip mi?
Askeri analistler ABD donanmasının mevcut tehdit göz önüne alındığında, Çin ve Rusya üzere rakiplerle savaşmanın potansiyel zorluklarını karşılayacak kadar süratli büyümediğine dikkat çekiyor.
Çin son olarak 2018 yılında Halk Kurtuluş Ordusu Donanması’na 120’den fazla savaş gemisi ekledi. Analistler bu türlü bir güce karşılık ABD’nin en az 355 gemiye sahip olması gerektiğini vurguluyor.
Çin donanması son dört yılda gücünü daha da artırdı. Çin hükümeti uçak gemileri, silahlı yüzey gemileri ve birkaç denizaltının dahil olduğu büyük bir filo inşa etti. Eleştirmenler Çin’in bilakis ABD’nin filo sayılarını ve gemi üretimini azalttığına dikkat çekiyor.