1913 yılında Fransa’nın Strasbourg kentinde ve Türkler için sanat noktası niteliğinde olan Odyssee bile kapandı. Üstelik Türkiye’nin 8. Başbakanı Şemsettin Günaltay’ın torunu Faruk Günaltay tarafından işletiliyordu. İşletme ihalesi öbür şirkete geçince o da hayal oldu. Tıpkı bir vakitlerin Emek Sineması üzere. Kayıplar, tarihte hiç olmamış üzere yok sayılarak devam ediyor. Nabız ölçelim dedik, çıktık tekrar yola. Salgın periyodu boyunca, sokaklarda haber yaptık. Sinema salonunu kapatmak ya da işçisinin işine son vermek zorunda kalan patronlar. Halkın can damarı esnafı ancak bizim cümbüş yani tüketim yanımıza dokunan, bilhassa Beyoğlu’nda mevcut sinema salonları ile görüştük. Bayram geldi, geçti neler oldu tekrar kısa bir cins yaptık ve yaşıyorlar mı? Ne durumdalar, yineledik.
BİR VAKİTLER İSTİKLAL CADDESİ’NDE SİNEMALAR
“Ufalana ufalana kaç jenerasyon, bu yollarda” Türk pop müziğinde değerli yapıtlardandır “Aldatıldık” müziği. Pekala, aldatıldık mı, yoksa tekerlek icat oldu medeniyet doğdu ya da biraz ileri gidelim, Anadolu sesi ile “Silah icat oldu, mertlik bozuldu mu” Açıkçası üzülerek belirtmek gerekir ki, o denli oldu.
Taşımalı sinemacılık, yanar sinemalar, tıpkı anda gösterime giren, balkonlardan sarkan, yazlık sinemaların müdavimlerinden, hayallerimizde değişik yerde ve uygun ki gördük, yaşadık dediğimiz, sinema kültüründe apayrı bir dünyaya evriliyoruz. Çevrimiçi, tabiri ile biçimlenen lakin his yanımıza, insan yanımıza dokunmayan, bir yeni dünya, bizi, tahminen de biz istemeden kucaklamaya çoktan hazır. Birbirinden farklı platformlar, marka şirketler, yeni transferler bizim Yeşilçam işçilerinin tahminen de dünya tarihinde görülmemiş, onca çalışmaları ile hiç vizyona giremeyecek sinema üzere duruyor raflarda. Her şey elinizin altında lakin “alaska frigo” satmak için tahta tabelasına vuran satıcı sesi üzere yüreğimizi ısıtmayacağı kesin.
NEREDEN NEREYE
Beyoğlu’nda sinema bir kültürdü ve geçmişe uzansak, her taraf kültür yumağı ve bu yumak içinde, sinema salonları: Saray, Yeni Melek, Lüks, Elhamra, Emek, Sinepop, Fitaş, Venüs, Site, Lale, Atlas, Beyoğlu, Beyoğlu Pera, Cinemajestic, Dünya, Alkazar üzere sinema salonları vardı.
BEYOĞLU’NDA KALANLAR
CİNEMAJESTİC SİNEMASI
Kuşak jenerasyon sinemacılar, aileden sinemacı, Dilbaz Ailesi. Hem üretimci, hem dağıtımcı, hem işletmeci. En son uğradığımda sinema gösterildiği sırada, biriken elektrik faturaları yüzünden elektrikleri kesilmişti ki jenaratör devreye girmese, içerde zar güç bulunan seyirci de artık tahminen uğramayacaktı. 11 bin, 12 bin TL, elektrik borçlarını üç aylık olarak, borç alarak ödeyip açtırdılar. Onlara taze kan ise Bergen sineması oldu. Bir vakitler Sinepop, Bilardo ve Bowling salonuna çevrilmişti, Cinemajestic’de uzun vakittir, sinema salonu dışında kafe olarak ayakta kalmaya çalışıyor.
ŞAHİN DİLBAZ: Biliyorsunuz, geliyorsunuz ve görüyorsunuz. Şu anda en son 8.250 TL elektrik faturası geldi. Zati kafe olarak hizmet verip, açıkcası günü kurtarıyoruz. Evet, beş hafta oynadı, üç hafta para kazandık, Bergen can, kan oldu bizlere lakin bu tahlil değil ki. Makinemin biri bozuldu, tamiri güç, zati gelen seyirci, yeni alacağımı karşılamaz. Artık yaz dönemi lakin salgın kadar bir ümitsizlik yaşamıyoruz dersek, palavra olur.
– Kültür ve Turizm Bakanlığından, sinema izlemeyen çocuk kalmasın, sloganı ile bir proje başlatıldı. Ondan olumlu bir dönüş olmadı mı?
ŞAHİN DİLBAZ: Afacanlar, Kuklalı Köşk, oynattık ve 5 TL mısır, 2 TL Su, 3 TL bilet karşılığında lakin sonrasında bu sayı bize ödenecek, onu bekliyoruz lakin kurtarmadı. Çocukların sinema ile buluşabilmesi için düzgün bir projeydi lakin daha çoğaltacak işler, projeler geliştirmek lazım. Biz, kendi çapımızda, halk günü yapıyoruz. Sinemalar, indirimli pazartesi, perşembe. Takip edenler, kesinlikle görecekler. Üniversite öğrencilerimiz için askıda bilet uygulaması da yaptık.
Beyoğlu Sineması 20 gün, zarurî kapama kararı alırken, Fitaş ve öbür salonlarda tatilde. Cinemajestic ile Demirören açık gözükse de neler oluyor, bir de yılların pek çok sinema salonunda vazife yapmış, makinistine sorduk.
– 60 YILLIK Makinist Ali Koçoğlu: Nerede eski sinema, eski izleyici. Beyoğlu’na gelen izleyici otomobilden inince parfümünün kokusu, kendisinden evvel sokakta duyulurdu. Konuşmasını, oturmasını, izlemesini bilen seyirci de yok, iş de yok. Dünyada ve Avrupa’nın birçok ülkesinde oynayan sinemalar, bizde iş yapamadı. Kaliteli sinema de yok. Müslüm Gürses, Bergen çok düzgündü. Seyirci ile buluşabildik. Bu şekil sinemaların olması lazım. Keza yeni çekimlerine başlanan Neşet Ertaş’ın hayatını anlatacak sinemadan de ümitliyim. Bayram haftasında, Marvel serisi Thor: Aşk ve Gök Gürültüsü yeterli giriş yaptı. Elvis ve Top Gun, bizde bekleneni vermedi. Durumu hiç iç açıcı maalesef göremiyorum. Lakin çabamız devam ediyor. Tekrar söylüyorum, haftada iki gün indirim günlerimiz var, gelsinler ve yaşatsınlar! Şayet sinema biterse, Beyoğlu’nda kültür biter!