Danimarkalı direktör Thomas Vinterberg’in 2021 yılında Akademi Ödüllerinde Yabancı Lisanda En Âlâ Sinema Oscar’ını kazanan sineması Druk (Körkütük), Norveçli psikoterapist Prof. Dr. Finn Skårderud’un öne sürdüğü bir görüşü test etmeye karar veren orta yaşlı dört lise öğretmeninin öyküsünü anlatır. Skårderud’un görüşüne nazaran insanın kanındaki alkol oranı olması gerekenden %0,05 daha düşüktür. Şayet kandaki alkol oranı bu ölçüde artırılıp sabit tutulursa beşerler daha keyifli, özgür, özgüvenli, rahat ve yiğit olabileceklerdir.
Her ne kadar bu gerçek bir teori olmasa da, alkole farklı bir bakış açısı getirmesi nedeniyle hayli ilgi çekmektedir.
Neden Alkol Tüketiyoruz?
World Population Review’in 2022 yılı datalarına nazaran Türkiye’de yıllık ortalama 1,77 litre alkol tüketiliyor. Erkekler yıllık 3,12 litre alkol tüketirken, bayanlarda bu sayı 0,48 litre.
Bilim insanları yıllardır alkol tüketiminin şahıslara nazaran farklı sebeplerini ortaya koymaya çalışıyor. Ömür Sıhhati ve Kimya Bilimi uzmanı Dr. Roston’a nazaran insanların alkol tüketmesinin 7 temel sebebi bulunuyor.
1) Tadının Sevilmesi: Alkollü içeceklerin ham hususu olan etanolün şekerden üretilmesi bireylerin alkol tüketme eğilimlerini yükseltiyor. Bu nedenle şeker tüketim eğilimleri yüksek olan bireylerde alkol bağımlılığı geliştirme eğilimi de yüksek görülüyor.
2) Dopamin Tesiri: Etanol, beyinde ödül ve haz hissini yaratan bir kimyasal olan dopamin salınımını artırıyor. Bu tesir nedeniyle beşerler birinciden sonra, ikinci, üçüncü içkiyi de içmek istiyor.
3) Yeterli Hissettirmesi: Alkol tüketiminin gerilimi ve korkuyu azalttığı biliniyor. Lakin alkolün bu tesiri epey kısa ömürlü. Alkol sonrası hissedilen rahatlama süratle kayboluyor. Vakitle alkole tolerans geliştikçe şahıslar bu etkiyi hissetmek için daha çok tüketime yöneliyor. Bu durum çoğunlukla bağımlılıkla sonuçlanıyor.
4) Daha Rahat Hissettirmesi: Alkol karar verme ve toplumsal davranışlarımızı yöneten ön beynimizin denetimci rolünü azaltırken, hislerimizi yöneten orta beyni faal hale getiriyor. Bu durum birkaç içkiden sonra insanların gevşemesini ve rahatlamasını sağlıyor. Çekingenlik azalıp hisler daha rahat tabir edilmeye başlandıkça toplumsallaşma de artıyor.
5) Acıyı Hafifletmesi: Alkolün ağrıyı beyne ileten sinyalleri zayıflatma tesiri bulunuyor.
6) Uyumaya Yardımcı Olması: Alkolün her ne kadar bu türlü bir tesiri olsa da, hafıza için son derece kıymetli olan REM uykusunu azalttığı için bellek üzerinde olumsuz tesirlere yol açıyor.
7) İçimizi Isıtması: Her ne kadar şahıslar alkol içince içlerinin ısındığını hissetseler de durum pek o denli değil. Kanın cilt yüzeyine yakın damarlardaki artışıyla birlikte ciltte bir sıcaklık artışı hissediliyor. Meğer alkol beden sıcaklığını düşürüyor. Yani beden dışarıdan sıcak hissederken, içeriden üşüyor.
Bu nedenlerin yanı sıra bilhassa gençlerde yalnızca kurallara meydan okumak ve başkalarından farklı olduklarını göstermek maksadıyla ya da akran baskısıyla istemeden de olsa alkol tüketiminin yaygın olduğu biliniyor.
Alkol Kişiliğin Hangisi?
Alkolle ilgili merak edilen bir başka bahis da alkol kişiliğinin neye nazaran formlandığı. Neden alkol tükettikçe kimilerimiz daha sevinçli olurken kimilerimiz daha öfkeli ya da duygusal oluyor? Her ne kadar bireylerin alkol tükettikçe farklı özelliklerinin ön plana çıkmasında yani içki kişiliğinde neyin belirleyici olduğu tam olarak bilinmese de, içmenin herkesi biraz daha dürtüsel yapma eğiliminde olduğu kanıtlanmış durumda. Bu nedenle bireylerin mevcut şahsî özellikleri alkol tüketimiyle bariz hale gelebiliyor. Lakin dürtüsellikteki artışa bağlı olarak olağanda olumsuz davranışlar sergilemekten uzak bireyler bile pek çok olumsuz tavırlarda bulunabiliyor. Dr. Winograd’ın yakın tarihli araştırması, araştırmaya katılanların dörtte birine yakınının, ayık oldukları vakte kıyasla daha az beğenilen, daha az sorumlu ve daha az akıllı olduklarını ortaya koyuyor.
Alkolün Öbür Ne Üzere Ziyanları Var?
Alkolün ayrıyeten kalp hastalıkları, çok sayıda kanser, felç, karaciğer rahatsızlığı, depresyon, hafıza kaybı, şiddete başvurma, kaza sonucu önemli yaralanmalara ya da mevte yol açma üzere çok sayıda ziyanı bulunuyor.
Alkol Severlere Âlâ Haber: Ölçülü Alkol Tüketimi ile Belli Yararlar Elde Etmek Mümkün
Uzmanlar alkolün âlâ ve makûs tesirlerini ortaya çıkaran tesirin tüketilen doz olduğunu belirtiyor. Ölçülü alkol tüketimi, alkolün sıhhate yararlarının risklerinden açıkça daha ağır bastığı bir nokta olarak kabul ediliyor. ABD’de bu nokta erkekler için günde en fazla 1-2, bayanlar için ise en fazla 1 içki olarak belirlenmiş durumda. Ölçülü içme risklerden kaçınmanın yanı sıra kalp ve dolanım sistemi için yararlı görülüyor. Ayrıyeten bedeni tip 2 diyabete ve safra kesesi taşlarına karşı da koruduğu belirtiliyor.
Ancak uzmanlar ölçülü alkol tüketimin yararlarının riskleri aşmasının şahıstan şahsa değişiklik gösterdiği konusunda uyarıyor. Örneğin kardiyovasküler hastalıkların yol açtığı risklerin daha ağır görülmeye başlandığı orta yaşın altındaki bir kişi için alkole bağlı kaza riskinin artması, orta seviyede alkol tüketiminin kalbe yararlarından daha ağır basıyor.
Tehlike Çanları
Alkolün zararlarından kaçınmak için düşük doz tüketimin kıymeti ortada. Lakin yanlışsız dozda tüketim her durumda kolay olmuyor.
Birçok araştırmacı, gerilim, telaş ve kaygıyı azaltmak emeliyle alkol tüketiminin, toplumsallaşma ya da eğlenme emelli tüketime nazaran daha büyük oranda alkol bağımlılığına yol açtığına dikkat çekiyor. Bunun nedeni alkolün rahatlatıcı tesirinin süratle kaybolması ve alkol toleransının gelişmesi ile bu rahatlamayı hissedebilmek için her seferinde daha çok alkol tüketilmesi.
Ne Yapmalı?
Yüksek alkol tüketimine yol açan gerilim, telaş ve kaygıyı azaltmak için alkol tüketimi dışında tahlillere yönelmek büyük değer taşıyor. Uzmanlar alkol kullanmadan gerilimi ve korkuyu azaltmak için yoga ve meditasyon üzere teknikleri öneriyor.
Hadi Yüzleşelim
Tüm bu sonuçlar Skårderud’un hudut aşılmadığı surece haklı olabileceğini gösteriyor. Pekala, ölçülü tüketim noktasını istikrarlı bir biçimde korumak mümkün mü? Alkolün dopamin ile beynimize oynadığı oyununa ne kadar hazırız?
Öğretmenlerin deneylerinin sonucunu merak edenleri Mads Mikkelsen’in kusursuz oyunculuğuyla Drunk (Körkütük) Sinemasını seyre davet ediyoruz.