Beslenme ve Diyet Uzmanı Uzm. Dyt. Sümeyye Kavacık, gluten hakkında bilgi verdi.
Glutenin buğday, arpa ve çavdar üzere tahıllarda bulunan ve kimi bireylerde sindirim meselelerine yol açabilen bitkisel bir protein olduğunu tabir eden Kavacık, ”Gluten; ekmek, makarna, bulgur, irmik, kek, pasta, börek üzere hamur işlerinde; buğday ve arpa içeren içeceklerde bulunur. Çölyak hastalarının, gluten intoleransı ve buğday alerjisi olan bireylerin bu besinleri paketlerinde ‘gluten içermez’ üzere bir ibare olmadıkça tüketmemesi gerekir” dedi.
GLUTEN HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
Glutenin ek edildiği eserlerin kıvam almasını, dilek edilen esneklik ve yumuşaklığa ulaşmasını sağladığını belirten Kavacık, “Arpa, buğday, çavdar üzere tahıllarda bulunur. Ayrıyeten, kaymak, krema, şehriye, un içeren çorbalar, çok yağ katılmış yiyecekler, baklava, tulumba, revani, kek, pasta, çörek, kurabiye üzere tatlılar; makarna, erişte, tarhana, bulgur, yarma, ekmek üzere buğday, çavdar ve tahıldan yapılmış besinler; arpa ve malt içeren alkollü içkiler, boza, işlenmiş kahve çeşitleri gluten içermektedir” tabirlerini kullandı.
KİMLER GLUTENSİZ BESLENMELİ?
Son yıllarda yapılan hudutlu çalışmaların gluten içermeyen eserlerle beslenmenin genel sıhhat durumunu artırdığı, kişinin kendisini daha dinamik hissetmesini sağladığı ve kilo vermeye yardımcı olduğu gösterdiğini tabir eden Kavacık, ”Ancak farklı araştırmalarda, glutensiz beslenme diyetinin sürdürülmesinin sıhhat açısından gerekli olmadığı da öne sürülür” dedi.
Çölyak hastalığı ile ilgili bilgiler paylaşan Kavacık, ”Genetik ve çevresel faktörlerin tetiklediği çölyak hastalığı, çoklukla bir yaşından sonra kişinin gluten içeren besinleri tüketmesiyle ortaya çıkar.
Bulantı, kusma, ishal, iştah kaybı ve huzursuzluk üzere belirtilere yol açan çölyak hastalığı; gelişim geriliği, kilo alamama, infertilite (kısırlık) ve kemik erimesi üzere semptomlara da yol açabilir. Tek tedavi seçeneğinin glutensiz beslenme olduğu çölyak hastalığının tanısı için doktor, fizik muayenenin akabinde şahsa kan testi yapılmasını ister” dedi.
Gluten intoleransının çölyak hastalığından farklı olduğunu belirten Uzm. Dyt. Kavacık, ”Besin kaynaklarından alınan glutenin beden tarafından tolere edilememesine bağlı olarak görülen ve alerjik bir tepki olan gluten intoleransı, vakit zaman ‘çölyak dışı gluten intoleransı’ olarak da tanımlanır.
Çölyak hastalığı için yapılan testlerin negatif çıktığı bu rahatsızlığa has bir teşhis testi bulunmaz. Teşhis için gluten, 1-3 ay boyunca beslenme sisteminden çıkarılır. Bu müddet boyunca belirtilerin azalması ve glutenle beslenmeye devam edildiğinde şikayetlerin artmasıyla teşhis koyulur” açıklamasında bulundu.
Kavacık buğday alerjisiyle ilgili ise ”Yetişkinlere oranla çocuklarda daha yaygın görülen buğday alerjisi, buğdayda bulunan proteinlerden en az birine karşı bağışıklık sisteminin olağandışı reaksiyon vermesi olarak tanımlanabilir.
Bazı bireylerde buğday ununun sırf solunmasıyla da ortaya çıkabilen semptomlar, çoğunlukla teneffüs zahmeti, şişkinlik, bulantı, baş dönmesi, süratli nabız, ürtiker, tansiyon düşüklüğü ve şuur kaybı olarak görülür” değerlendirmesinde bulundu.
GLUTENSİZ DİYET NEDİR?
Glutensiz diyetin buğday, çavdar, arpa ve yulaf içeren tüm besinlerin tüketilmemesi ile yapıldığını kaydeden Kavacık; mısır, patates, pirinç, soya ununun zararsız olduğunu söyledi.
Kavacık, ”Et, meyveler ve sebzeler gluten içermez. Günlük tüketilebilecek gluten ölçüsü için net bir hudut olmamakla birlikte 10 miligramın altındaki kıymetler manalı histolojik değişikliklere neden olmadan semptomları güzelleştirmede faaldir.
Soya fasulyesi, mısır, pirinç ve patates inançlıdır. Süt eserleri başlangıçta gelişen sekonder laktoz intoleransı nedeniyle tolere edilemezken, tedavinin ilerleyen aylarında tüketilebilir. Undan nişasta ve küçük bileşenlerin yıkanarak uzaklaştırılmasının akabinde ayrılabilen gluten, protein yapısında bir bileşendir ve yüzde 65 oranında su içerir” dedi.
Glutensiz besinin nasıl seçileceğine yönelik de açıklamalarda bulunan Kavacık, ”Glutensiz besin unsurlarında, besin hususu ismi ile birlikte ambalaj rengi ile zıt bir renkte ‘glutensiz’ sözü bulunmaktadır. Glutensiz besinlerde, ‘Gluten ölçüsü 20 miligram/kilogramı geçmez’ sözü yer almaktadır. Eserlerde, ambalaj rengiyle zıt bir renkte ve çarçabuk görülebilecek biçimde ‘Doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır’ tabiri yer almalıdır” tabirlerini kullandı.