Ekmek ve Gül Bayan Dayanışma Derneği, okulların açılmasıyla ‘günde bir öğün sağlıklı ve fiyatsız yemek’ talebiyle bir rapor açıkladı. Her dört çocuktan birinin okula aç gittiğinin belirtildiği rapor, artan ekonomik krizle birlikte beslenme çantalarının da boşaldığını ortaya koydu.
Milyonlarca öğrencinin ve ailenin ortak kederi aslında bu raporla gün yüzüne çıkmış oldu. Hususun gündeme gelmesiyle toplumsal medyada ‘’1ÖğünÜcretsizSağlıklıYemek’ hashtag’i açıldı, milletvekilleri bu talebi Meclis’e taşıdı. Çocukların beslenmesinin daha doğrusu ‘beslenememesinin’ ehemmiyetini, kampanyanın aileler tarafından nasıl karşılandığını Kocaeli Ekmek ve Gül Bayan Dayanışma Derneği’nden Elif Yetigin ve Esenyalı Bayan Dayanışma Derneği’nden Hanima Kızıltaş ile konuştuk.
Elif Yetigin ‘BU, BAYANLARIN TALEBİYDİ ZATEN’
Okulda günde bir öğün sağlıklı ve fiyatsız yemek verilmesi için bir müddettir kampanya yürütüyorsunuz ve geçtiğimiz günlerde bu kampanyayla ilgili de bir rapor yayınladınız. Çocukların beslenmesi neden değerli ve ne vakittir bu çalışmayı yapıyorsunuz?
Elif Yetigin: Pandemide artan yoksulluğu göz önüne sermek istedik. Mesken içi şiddet, baskı üzere şeyler zati artmış durumdaydı. Biz ve diğer bayan dernekleri de bunu görünür hale getirmek için çalışma yaptık. Yaptığımız çalışmalarda bunun çok önemli bir sorun olduğunu gördük. Bilhassa de beslenme sorunu… Anneler okullar açılıyor diye kara kara düşünüyordu. Derinleşen yoksulluğu da gördüğümüz için yoksulluğun bu tarafına değinen bir çalışma yapmak istedik. Bu bayanların talebiydi esasen, doruktan inme bir talep değildi.
Bunu kampanyayla örgütleyebiliriz diye düşündük. Mayıs ayında başladık. Hatta o periyotta okullar kapanıyordu ve ‘ilgi görmez mi’ diye de düşündük. Fakat tam aksi oldu. Stant kurmaya ve imza toplamaya başladığımız günden bu yana kampanya sahiplenildi. Daha sonra kurumlarla görüşmeye başladık. Sıkıntımız şuydu, bir yardım üzere değil eğitim hakkı çerçevesinde konuşmak ve mevzuyu bu tarafta ele almak istedik. Sendikalara, belediyelere gittik.
Nasıl dönüşler aldınız bahsettiğiniz kurumlardan?
Elif Yetigin: Olumsuz bir dönüş olmadı lakin belediyeler bunu bütçe tarafından tartışıyor. “İyi bir şey lakin belediye olarak buna bütçemiz yok” dediler. Sendikalar “Bunu iş yerlerimizde duyurabiliriz” dedi. Eğitim sendikaları “Tüm eğitim sendikaları ile ortak bir şey yapılır” dedi. Yaz devri boyunca devam etti bu görüşmeler. Lakin asıl hareketliliği okullar açılınca gördük. Örneğin Eğitim Sen, Veli-Der buna dair bir kampanya başlattığını duyurdu. Bayan örgütleri kampanyaya dayanak olma ve bunu büyütme daveti yaptı.
Hem TİP’li hem de CHP’li vekiller bununla ilgili önerge verdi. O yanıyla da öteki bir tesir yaratmaya devam ediyor.
‘ÇOCUĞUNUN YANINA YALNIZCA EKMEK ORTASI ZEYTİN KOYABİLEN ANNELER VAR’
Milli Eğitim Bakanlığı ile görüşmeniz oldu mu?
Elif Yetigin: Şimdi bakanlık ile görüşmedik. MEB, bunun çok büyük bir ayağı. Biz biliyoruz ki, belediyeler de dahil olmak üzere bütçeyi buraya ayırmak yerine öbür şeye ayırmayı tartışıyorlar. MEB’in de bütçesi var. Hatta her yıl buna dair ayırdığı bir bütçesi var. Fakat bu bütçe nerede, o kısım bir muamma. Üniversiteye kadar tüm okullardaki çocukların bir öğününün karşılanması o kadar da sıkıntı bir şey değil aslında. Bu, bir tercih problemi. Biz de hakkımızı alana kadar kampanyamızı büyütmeye devam edeceğiz.
Hanima Kızıltaş Esenyalı Bayan Dayanışma Derneği olarak sizin bu sürece katılmanız nasıl oldu?
Hanima Kızıltaş: Bu kampanyaya Ekmek ve Gül’ün mecmuasında bahsedilmesiyle dahil olduk. Lakin okullar kapanmadan evvel biz esasen benzeri problemlerle karşılaşıyorduk. Derneğimize gelip kırtasiye, kitap, okul kıyafeti üzere gereksinimler için ismini yazdıranlar oluyordu. Bu sıkıntılar üzerine ‘ne yapabiliriz’ diye daima konuşuyorduk. Ekmek ve Gül Derneği’nin başlattığı kampanya üzerine biz de harekete geçtik. Pazarlarda, okul önlerinde mevzuyla ilgili bildiri dağıtmaya, imza toplamaya başladık.
Okula çocuğunu gönderen annelerle konuşuyorum. Bana gelip çocuğunun yanına yalnızca ekmek ortası zeytin koyduğunu söyleyen, ekmek ortasına domates koyan fakat suyu yemek saatine kadar aktığı için çocuğunun utanıp yiyemediğini anlatan bayanlar var.
Benim de okula giden üç çocuğum var ve bu bayanları o kadar âlâ anlıyorum ki…
‘FABRİKADA PERSONELLER YEMEKTE VERİLEN MEYVELERİ BESLENMEYE KOYMAK İÇİN BİRBİRİNDEN İSTİYOR’
Artan besin fiyatlarıyla beslenme başlı başına bir sorun. Çocuklarınızın okuldaki beslenme masrafı nedir?
Hanima Kızıltaş: Biri ilkokulda, biri ortaokulda biri de lisede okuyan üç çocuğum var. Liseye giden oğluma harçlık olarak yalnızca 20 lira verebiliyorum. Başkalarına de beslenme hazırlayıp koyuyorum.
Ben fabrikada çalışıyorum ve buradan bir örnek vermek istiyorum. Yemeğe çıktığımızda “O portakalı ya da elmayı yemeyeceksen bana ver, yarın sabah çocuğumun beslenmesine koyacağım” diyen iş arkadaşlarım oluyor. Bazen işte çıkan sıcak yemeyi yemeden evvel “Acaba çocuklarım şu an beslenebiliyor mu ya da koyduklarım onları ne kadar besledi” diye düşünüyorum.
Eskiden öğretmenler beslenme listesi verirdi, gün gün yazardı beslenmeye ne koymamız gerektiği. Artık öğretmenler de bundan vazgeçti. Veliler o listelerde yazan yiyecekleri alamıyor ki…
Medyada bu hususla ilgili haberler yapıldı, toplumsal medyada hashtag açıldı, Meclis’te lisana getirildi… Kampanyadan nasıl bir sonuç alınacağını düşünüyorsunuz?
Elif Yetigin: Temelde biz bir hak talep ediyoruz. İçi boşaltılmış bir eğitim hakkından değil, tam donanımlı ve fiyatsız bir eğitim hakkından bahsediyoruz. Bu kısım işin bir ayağı. Vücut sıhhatinden ruh sıhhatine, çocukların okula gitme isteğinden aileler üzerinde yarattığı ruhsal baskıya kadar beslenme çok değerli bir bahis. Düşünsenize yanında yemek getiren çocuk şayet arkadaşı bir şey getiremediyse onu bile açıp yiyemiyor bazen. Çok etkileşimli bir şey. Bu da işin öteki ayağı… Bizim bu kampanyayı büyütüp sahiplendirmemiz gerekiyor. Şu anda her ne kadar yayılmış üzere gözükse de hâlâ çok başındayız. Daha alacak yolumuz var.
Bu hakkı sahiplenecek bireylerle yan yana gelmeye gereksinimimiz var. Bu, ailelerin üzerine bırakılan bir yük lakin değil aslında. Bu toplumsal devlet olmanın gerekliliği.
Mesela toplu iş kontratında çalışanın çocuk sayısına nazaran beslenme yardımı yapılması bir kazanımdır. Temel gayemiz, bakanlığın hususla ilgili bütçe ayırması ve tertibi sağlaması…
‘TEMELİNDE YOKSULLUK VAR’
Sağlıklı beslenemeyen bir çocuk nasıl sıkıntılar yaşar?
Hanima Kızıltaş: Pendik, fabrikaların yani çalışanların ağır olduğu bir yer. İşçi yoksulluğunu burada görmek mümkün. Biz onların çocuklarından bahsediyoruz. Emekçinin artık alım gücü olmadığı için peynir, zeytin, yumurta, süt alamayacak durumda. Çocukların bu şartlarda bırakın sağlıklı beslenmesini, beslenmesi bile çok sıkıntı.
Veli toplantılarına katıldığımızda bazen konuşuluyor. Mesela öğretmen bir veliye çocuğunda dikkat dağınıklığı olduğunu ve daima uyuduğunu söyledi. Toplantıdan sonra o anne ile konuştum. İnanın ki, temelinde yoksulluk var.
Öğretmenler artık şunu çok net söylüyor: Çocukların beslenmesine köfte koymayın. Kimi çocuklar getiremiyor ve canları çekiyor.
Elif Yetigin: Burası da sanayi kenti. Derin yoksulluğun hissedildiği bir yer. Bu hususun bu kadar sahiplenilmesinin altında yatan sebep, yoksulluktan diğer bir şey değil. Çocuğun beslenmesine makarna koyan, fırından bayat simit alıp suyla ıslatıp veren var. Bu açlığın hududu yok.
Hanima Hanım da anlattı boş ekmeğin ortasına yalnızca zeytin, domates koyan anneleri. Bunun sebebi annelerin ilgisizliği mi? Bu türlü bir şey yok. Aileler sahiden çocuğunun beslenmesine dikkat eder, bundan yana kimsenin kuşkusu olmasın fakat gelinen nokta itibariyle artık kuru ekmeğin bile hesabı yapılıyor. Kimi yerlerde ekmek 2,5 lira. Yol parası, defteri, kalemi, okul kıyafeti derken çok önemli bir ölçü ediyor. Eğitim hakikaten çok masraflı bir şey haline geldi. Ailesine yük olduğunu düşündüğü için eğitimden uzaklaşan çocuklar var ve az sayıda değiller.
Bu sıkıntıların tahlili bizde. Aileler bize gelsin, sendikalara gitsin, Esenyalı’ya gitsin, birlik olalım. Aksi halde geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızın geleceği tehlikede.