Zeynep Çakır
Tarihi hoşluklara sahip Kars’ta Beşkiliseler bakımsızlık nedeniyle yıkılıyor. Ani Ören Yeri’nin yaklaşık 25 kilometre güneybatısında bulunan ve Kars’ın Digor ilçesine 5 kilometre arada bulunan ve 3 kaya çıkıntısı üzerine heyeti Beşkilise’den yalnızca Aziz Sarkis Kilisesi kaldı. Kilise, çobanların ve define arayanların yeri haline geldi.
Aziz Sarkis Kilisesi’yle ilgili yeni bir sav ortaya atıldı. Kelam konusu argüman kilise taşlarının çalınıp satılmasıyla ilgiliydi.
Digor’da bulunan Aziz Sarkis Kilisesi’nin taşlarının satıldığı ve her ay güvenlik vazifelilerinin değiştiği argümanı üzerine Odatv, Kars Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğü’yle görüştü.
Müdürlükten yapılan açıklamada, kelam konusu argümanların gerçeği yansıtmadığı, görsellerin en az 20-25 yıllık olduğu lisana getirildi. Kültür ve Turizm Müdürü’nün sistemli olarak bölgeye gittiği, 5 kiliseden 4’ünün de neredeyse 100 yıl evvel yıkıldığı tabir edildi. Müdürlük, “Bu kiliselerden geriye kalan tek kilise Digor’a 5 km uzaklıktadır. Yerleşim yerlerinden ve araçla ulaşıma epeyce uzaktır. Taşların çalınıp sökülmesi ne mümkün ne de kelam konusu. Bu noktada rastgele bir güvenlik vazifelisi de yerleşim yerine uzak olması nedeniyle görevlendirilmedi. Haberler gerçeği yansıtmıyor.” sözlerini kullandı.
BEŞKİLİSE
Beşkilise 6. yüzyılda Pakraduniler tarafından kurulmuş manastır topluluğudur.
Manastırın toplamda, hepsi kubbeli ve itinayla kesme taştan yapılmış beş kiliseden oluşmaktaydı. Bunlar; Aziz Karapet, Meryem Ana (Surp Asdvadzdzin), Aziz Stefanos, Aziz Krikor ve Aziz Sarkis Kiliseleridir. Günümüzde yalnızca Aziz Sarkis Kilisesi kalmıştır.
Kiliselerin, manastırın kuruluşuna yahut kiliselerin inşasına ait tarih ve şeraite ışık tutacak yazıtları yoktur. Manastır, 13.yüzyıl Moğol istilasından sonra terk edilmiştir.
1878’de, Kars bölgesinin Rus idaresine geçmesiyle Beşkilise, Ermeni Kilisesi’ne devredilmiştir. Binalar onarılmış, manastır tekrar ibadete açılmıştır. Keşiş ve hacılar için konaklama imkânı düzenlenmiştir. Bunlar, en büyük çıkıntının kenarına, aşağıdaki vadinin içindeki ırmağın yanına ve de Aziz Sarkis Kilisesi’nin kuzeybatısına inşa edilmiştir.
Aziz Sarkis, 1989 sarsıntısıyla ağır hasar geçirmiştir. Binanın beton çekirdeği parçalanmıştır ve kilise artık tamamıyla yıkılmak üzeredir.