Geçen yılın eylül ayında ülkesinin Bağımsızlık Günü’nde yaptığı konuşmada çok fakat çok argümanlı kelamlar sarfetmiş, hatta “Beni iktidardan lakin İlah uzaklaştirabilir” demişti. Bu tabirler, sağcıların kendilerini inandıkları allahın özel kulu sanmalarının her vakit rastlanan örneklerinden biriydi elbette. Aslında buna inanmakta haklı da olabilirdi Brezilya’nın çok sağcı eski devlet Lideri Jair Bolsonaro, zira ırkçı, faşist niyetine karşın iktidara gelmesine, inandığı yaradanın müsaade verdiğini düşünüyordu muhtemelen.
Hepsinin sonu aynı
Sonuçta Brezilya işçileri ile halkının büyük çoğunluğu Bolsonaro’yu, ömrünün sonuna kadar kendisinin sandığı koltuktan alaşağı etti. Tüm tek adamları, tüm diktatörleri bekleyen akıbet budur doğal. Bolsonaro şanslı bile sayılabilir, son derece “barışçıl” bir biçimde uzaklaştırılmış oldu iktidardan. Herhalde rabbine da küsmüş olmalı ki yazgısını ona bırakmak yerine ABD’ye kaçtı iki gün evvel. Gerçek “tanrısına” yani.
Ne birilerinin inancını ne de ilah anlayışını küçümsediğim sanılmasın. Kerameti kendinden menkul Bolsonaro üzere “sıradan ölümlülerin” yaradanla “özel ilişki” geliştirdiklerine inanmaları, üstelik diğerlerinin da buna inanmasını beklemeleri her türlü dalga geçmeyi hak eder. Gambiya’nın da tıpkı Bolsonaro’nun cümleleriyle, “Beni vazifeden lakin Allah alabilir” diyen bir devlet lideri vardı, Yahya Jammeh isminde. Devletin 11 milyon dolarını da yanına alarak tüymek zorunda kalmıştı ülkesinden. Misyondan alan da seçimlerde kendisine oy vermeyen halktı doğal.
Gözyaşları içinde
Hayli gülünç görüntülerdi doğrusu. Bolsonaro‘nun ABD’ye gitmeden evvel toplumsal medya üzerinden yaptığı canlı yayında destekçilerine gözyaşları içinde veda etmesi nitekim gülünçtü. Bilmeyen de haksızlığa uğramış, halkın dayanağına karşın koltuğunu bırakmak zorunda kalmış biri sanabilirdi onu. Canlı yayında iri laflar da etti olağan. Yeni Devlet Lideri solcu Luiz Inàcio Lula’nın vazifeye başlayacağı güne vurgu yaparak, “Dünya 1 Ocak’ta sona ermeyecek” demeler, “Önümüzde büyük bir gelecek var” diye sayıklamalar, “Savaşlar kaybedilir lakin biz savaşları kaybetmeyeceğiz” çeşidi boş dayılanmalar, her çeşitten kibir dolu tabirlerle dolu bir konuşmaydı yaptığı.
Sağcılığın zayıf bireyler üzerinde bu çeşit tesirleri var sahiden de. Bir cins hayal dünyasında yaşıyor, kendilerini çok ancak çok özel hissediyorlar. Ortalarında “millete hizmet için” kendilerini Allah’ın görevlendirdiğine inananlar da var. Gerçeklikle bağ kurma sorunu var bunların. Donald Trump’ından Victor Orban’ına kadar, hepsinin.
Git diyen olmamıştı
Kimse git de dememişken üstelik Bolsonaro, Brezilya Hava Kuvvetleri’ne ilişkin bir uçakla yanında eşi, kendi seçtiği sekiz şahıstan oluşan güvenlik grubu ile birlikte ABD’ye uçtu. Kimse anlamadı neden gittiğini. Söylenen, Florida’nın Orlando kentinde en az bir ay kalacağıydı. Havaalanındayken CNN’e “En kısa vakitte döneceğim” de dedi. Nezaketen de olsa Lula’nın yemin merasimine katılmamış oldu böylece. Sağcılık kabalık demektir.
Bolsonaro çok lakin çok tehlikeli biriydi. Ülkenin tarihinde oldukça uzun sürmüş faşist diktatörlük periyoduna hasret duyduğunu pek saklayan biri de değildi. Az farkla da olsa kaybettiği seçim sonuçlarını kabul etmesi beklenmiyordu. Ne memnun ki güvendiği ordu, Bolsonaro’nun tuzağına çekilmedi. Seçimlerden çabucak sonra askeri kışlalarının önünde kamp kurarak ayaklanma davetinde bulunanlar uygun ortamı bulsalardı, Bolsonaro’nun buyruğuyla ülkede kan dökmeye hazırlardı. Birtakım Bolsonaro taraftarlarının da askeri bir darbeyi tetiklemek emeliyle Brasilia havaalanı yakınlarında bombalar patlatma planı polisçe engellenmişti.
Alvorada’daki konutunun dışında Bolsonaro’nun canlı yayını cep telefonlarında izleyen iki göstericinin Bolsonaro’ya “korkak”, “utanmaz” diye bağırarak hakaret ettikleri de görüldü. Sağcı başkanlarda görülen ortak iki özelliktir, “korkaklıkla”, “utanmazlık”. Hakaret değil, bir “durum tespitiydi” bence yapılan.
Sahte gözyaşları eşliğinde yaptığı konuşmasında asıl misyonunun ne olduğunu da farkında olmadan itiraf etti Bolsonaro. Dört yıllık iktidarını kastederek “En azından Brezilya’nın sol denen alçak ideolojiye batışını dört yıl geriye attık” dedi. Lakin bir alçağın edebileceği laflar.
En fazla ağladığı an “Bu noktaya gelmeyi hiç beklemiyordum” dediği andı. Ne vakit tokat yiyeceğini kestirememek sağcı önderlerin başına daima gelir. 1 Ocak’tan itibaren yasal dokunulmazlığı kalmadığı için kaçtığını herkes biliyor Bolsonaro’nun. Sonu mahpusla bitecek bir dizi soruşturma var hakkında.
Ocakta Lula da yemin ederek vazifeye başladı. 12 yıl siyasetten uzak kalan, uydurma suçlamalarla mahpuslarda yatırılan fakat “küllerinden yine doğan” Lula da konuşması sırasında gözyaşlarını tutamamıştı.
Politik gözyaşı ile kalpten gelen gözyaşını ayırabilenler her iki figürün ağlamalarını nasıl değerlendireceklerini bilirler. Biz Türkiye’de yaşayanlar da biliriz. Malum, bizde de “politik gözyaşı” döken çoktur.
Bolsonaro taraftarlarının sağda solda bombalar patlatıp askeri darbeye yol açmayı denedikleri Brezilya, sahiden de seçimler sayesinde “uçurumun kıyısından” dönmüş belirli ki.
Darısı seçim bekleyen “uçurumun kenarındaki” ülkelerin başına.