Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Şurası (BDDK) cuma akşamı piyasalar kapandıktan aldığı bir karar ile şirketlere döviz konumları ile ilgili bir kredi sınırlaması getirildiğini açıkladı. Karar, dolar/TL’de gerilemeye neden oldu. Sonrasında hafta sonu boyunca ekonomistler, piyasa uzmanları bu kararı, tesirlerini, getiri ve götürülerini tartıştı. Pazar gecesi BDDK, kararın ayrıntılarını açıkladı. Bir çok uzman birinci etapta bu ayrıntılarla 20 Aralık 2021’de olduğu üzere bir düşüş amaçlandığını belirtirken, kısıtlamanın tesirlerinin beklendiği üzere olmayacağı konusunda da ikazda bulundular.
BDDK’nın pazar akşamı açıkladığı ayrıntılar ise şu formda????
Önceki kararın ayrıntılarının açıklanma gereği duyulduğu belirtilirken, kaideler şu formda belirtildi:
-
Bağımsız kontrole tabi bir şirket olması,
-
Şirketin yabancı para (YP) nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon liranın üzerinde olması,
-
Şirketin YP nakdi varlıkların TL karşılığının etkin toplamından yahut son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşması,
-
Herhangi bir şirketin karar kapsamına girebilmesi kelam konusu 3 koşulun hepsinin birden sağlanması gerekmektedir. Karar kapsamına gerçek şahıslar ile gerçek kişi şirket ortakları da girmemektedir.
Prof. Dr. Emre Alkin kararın piyasaları gerçek okumadan alındığı konusunda ihtarda bulunurken, ‘Yan tesirleri olacak!’ dedi
Prof. Dr. Emre Alkin yayınladığı görüntüde, Yurt içinde tüm üreticilerinin dövize endeksli girdi kullandıklarını hatırlatıyor. Bürokratlara seslenen Alkin, iş dünyasına döviz tarafından yapılan ikazların ise iktisadi rasyonel ile uyuşmadığını söylüyor. Ülkede döviz ile endeksli olmayan hiç bir satın alma olmadığını açıklıyor.
Kararın berbat niyetli olmadığını lakin gerçek okuma yapılmadığını da anlatan Alkin, hayatın gerçeklerinde her şeyin dövize endeksli olduğunu iletirken, dilek edilmeyen yan tesirler yaratacağının da altını çiziyor.
Son 10 yıldaki siyasetlere değinen Demirtaş, döviz, enflasyon üzere temek iktisada değinirken, ‘Ekmek 10 lira olacak!’ dedi
Özgür Demirtaş, kararı YouTube’da yorumlarken, negatif bir tesiri olacağını belirtiyor. Şirketler için 15 milyon TL’nin (yaklaşık 900 bin dolar) meblağın az olduğuna dikkat çekerken, şirketlerin üretim için ithalat yaptığını ithal ettikleri eserler için döviz tutması gerektiğinin altını çiziyor.
10 yıldır döviz için ihtarda bulunduğunu belirtiyor. Doların yükselişinin enflasyondan korunmak ve ithalat için olduğunu hatırlatırken, KKM’nin yükselişe mahzur olmadığını vakit kazandırdığını lakin maliyeti de olduğunu açıkladı.
TCMB’nin sattığı dövizlere de değinen Demirtaş, şirketlerin üzerinde tesirinin öngörülemez olduğunu belirtiyor. KKM’ye geçen ya da döviz satan şirketler olacağı üzere birtakım şirketlerin ithal talebini öne çekebileceğini hatırlatırken, kimi şirketlerin de parasının yan şirketler ile yurt dışına kaçabileceğine değiniyor. Temettü halinde ortaklarına para çıkışı yapabileceğine de dikkat çekiyor.
Bu kararın sağlıklı, matematiksel ve optimal olmadığını belirtiyor. Son 10 yıldır alınan kararların bu durumlara karşıt olduğunu bunun da tesirlerinin enflasyon, CDS, döviz tarafında görüldüğünü hatırlatırken, fiyatlarda daha yükseliş öngörerek ‘Ekmek 10 lira olacak’ dedi. Matematik kurallarının herkes için geçerli olduğunun da altını çizdi.
Kerim Rota BDDK’dan yapılan birinci açıklama için tahammülsüzlük derken, ikinci açıklama için de ‘gerekirse geri adım atılır’ dedi
İlk açıklama için Rota’nın paylaşımı şu biçimde:
Şirketlerin hesaplarında tasarruf gayeli 1 milyon $ bile tutmasına tahammül edemez hale düşmüşler. Artık bir sonraki adımı beklemekten ötürü bozulacak beklentiler, kısa vadeli kazanımlardan çok daha zehirleyici olacak. Yeni iktisat modeli dedikleri 1970’lere dönüşmüş.
Pazar gecesi yapılan açıklama için de Rota şunları söyledi:
Uzun okumak istemeyenlere; Üstten buyruk gelince çabucak bir karar yazıp yayınladık lakin ne yaptığımızı, nasıl anlaşılacağını sonra anladık. Aman panik yapmayın, aslında o sandığınızı kastetmedik, gerekirse geri adım da atarız olur biter.
“‘Ekonomik olarak sıkıştım’ diyen iktidarın yardım çağırısı”
Prof. Dr. Öner Günçavdı PoltikYol’da kararı yorumlarken,20 Aralık 2021’de Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) açıklamasından çok daha kıymetli ve bir o kadar da radikal bir önlem olarak berlirtti. BDDK’nın bu bildiriminin mali piyasa kurallarında önemli bir değişime imza attığını ve daima birlikte farklı bir ekonomik yapıya uyandığımızı bu değişimin ise küçümsememesi gerektiğini göz arkası edilmesinin ise mümkün olmadığını açıkladı. Kararın iktidar yanlısı sermaye kesitini vazifeye çağırdığının da altını çizdi.
“Yazmaktan yorulduk lakin yeniden yazalım”
Ekonomist Arda Tunca da yorumunda şunlara dikkat çekiyor:
Şirketlerin kredi kullanımının önüne geçilmeye çalışılması KKM, GES üzere başka kimi uygulamalara benzeri dövize yönelmeyi engellemeye çalışmak manasına geliyor. Bu yolla kredi kullanımının da kısılabileceği düşünülüyor. Üretim yapısı gereği Türk şirketleri ithalat yapmadan üretim yapamıyor. Münasebetiyle, ihracatçı da ihracat yapamıyor. Yazmaktan yorulduk lakin tekrar yazalım. Türkiye, hammadde ve orta malında dışa bağımlı. Yani, dövize gereksinimi var. Sistem de kredisiz yaşayamaz hale geldi.
Döviz düşsün derken yeni sorun ne?
Uğur Gürses T24’te kararı yorumlarken, Bloomberg haberine nazaran 10 bin şirketi kapsayan bir karar olduğunun altını çiziyor. Gürses, ‘Şirketlere ‘Ucuz TL kredi ile döviz alıyorlar, cezalarını verelim’ diye düşünülen karardan evvel, ‘Neyi yanlış yaptık?’ diye düşünülmemiş aşikâr ki’ diyor ve şöyle devam ediyor:
Şirketlerin buna da bir ‘yol’ bulacaklarına kuşku yok. Özel bölümün edindiği ‘yol bulma’ tecrübesi hafife alınamaz. Dövizden düşüş haberi beklerken, Ankara’nın karşılaşacağı yeni durumun kredi darboğazı olması mümkündür. Bu da tüm bölümleri zincirleme etkileyecektir. Cuma günü bu karar geldiğinde herkes ‘döviz satışı zorlamasına’ odaklanmışken, kredi darboğazı ve buna bağlı ekonomik sakinliğin tetiklenmesi tartışmaları da başladı.
Mahfi Eğilmez de bahisle alakalı yorumunda, tüm ekonomistler üzere 32 sayılı Türk Parası Değerini Müdafaa kararını hatırlatıyor
Eğilmez, yorumunda, üzerinde durulması gerekenin kararın yabancı para kısıtlaması mı yoksa kredi yönlendirilmesi mi olduğu sıkıntısı olduğunu belirtiyor. Ve sonuç olarak; 2021 Eylül ayında başlayan faizi indirimlerine değiniyor. Faiz indirimleri başlamadan evvel dolar/T’nin 8,65, enflasyonun da yüzde 19,58 olduğunu, bugün kurun 16,88, enflasyonun da yüzde 73,50 olduğunu hatırlatıyor.
‘Faiz indiriminin her alanda yarattığı büyük hasarı faizi artırmadan giderebilmek, kuru bastırabilmek için milyarlarca dolar rezerv satılmıştır. KKM yürürlüğe konularak hiç gerek yokken Hazine’ye milyarlarca liralık faiz yükü yüklenmiştir. Bütçe, yıl ortasında neredeyse sıfırdan tekrar yapılmak zorunda kalınmıştır. KKM hesapları ödemesi birinci altı ayda yasa dışı olarak ödenmek durumunda kalınmış, bütçe hakkı hiçe sayılmıştır. Bütün bunlara ek olarak artık de dolaylı yoldan tekrar yetkiler aşılarak sermaye kısıtlaması yoluna gidilmektedir’ derken, her vakit söylediğini tekrar ediyor; faizin yanlışsız belirlenmesinin tek başına tahlil getirmediğini lakin yanlış belirlenmesinin bin türlü bela getirdiğini hatırlatıyor.