Afganistan’da misyon yapan İngiliz Özel Hava Servisi (SAS) askerlerinin gözaltına alınan bireyleri kuşkulu şartlarda öldürdüğünü ortaya koyan bulgular yayınlandı. BBC’nin elde ettiği askeri evraklar, SAS birliklerinden bir adedinin 2010-2011 yılları ortasında 6 aylık müddet içinde 54 kişiyi yasa dışı formda öldürmüş olabildiğine işaret ediyor.
BBC Panorama grubunun yürüttüğü araştırmaya nazaran İngiltere’nin eski özel kuvvetler lideri Sir Mark Carleton-Smith bu devirde yasa dışı cinayet tezleri konusunda bilgilendirildi, fakat Kraliyet Askeri Polisi tarafından SAS birliğine ait cinayet soruşturması başlatıldığında bile kanıt olarak kullanılabilecek birtakım bilgileri yetkililerle paylaşmadı.
‘CESURCA VE PROFESYONEL’
Özel Kuvvetler Başkanlığı’nın akabinde ordu başkanlığı misyonuna gelen ve geçen ay vazifeden ayrılan General Carleton-Smith, BBC’nin bu mevzudaki sorularını yanıtlamayı reddetti. İngiltere Savunma Bakanlığı ise İngiliz askerlerin Afganistan’da “cesurca ve son derece profesyonel bir biçimde misyon yaptığı” açıklamasını yaptı. Bakanlık kelam konusu savlar hakkında yorum yapamayacağını lakin bunun tezlerin doğruluğunu kabul ettiğine dair bir gösterge olmadığını söyledi.
Araştırma kapsamında yüzlerce sayfalık SAS evrakı tahlil eden BBC Panorama grubu, bu evrakların bir kısmının 2010 ve 2011 yıllarında Afganistan’ın Helmend bölgesinde bir SAS filosu tarafından yürütülen “öldür ya da yakala” operasyonuna ilişkin olduğunu bildirdi.
‘KAYIT DIŞI SİLAHLAR OLAY YERİNDE’
Söz konusu operasyon sırasında misyon yapan ve BBC’ye konuşan kimi şahıslar, SAS askerlerinin gece saatlerinde düzenlenen baskınlar sırasında silahsız insanları öldürdüğünü ve akabinde olay yerine kanıt olarak kayıt dışı silahlar bıraktığını paylaştı.
Bu şahıslar, BBC’nin araştırdığı birlikte misyonlu olan SAS askerlerinin insan öldürmek için hem kendi ortalarında hem de öbür birliklerle yarıştığını da ekledi. BBC’nin araştırmasına nazaran SAS birliğinin kendi içinde paylaşılan e-postalarda üst seviye yetkililerin bu durumdan haberdar olduğu lakin yasal yükümlülükleri olmasına karşın durumu polise bildirmediği ortaya çıktı. E-postalarda yetkililerin “en son katliam” ve “gerçekten inanılır üzere değil” üzere tabirler kullandığı tespit edildi.
BBC’nin araştırması tek bir SAS birliğinin Kasım 2010’da Afganistan’da başlayan ve 6 ay süren bir operasyonunu inceliyor. Afganistan’ın o periyotta en tehlikeli bölgelerinden bir tanesi olan Helmand eyaletinde vazife yapan askerler kasıtlı gözaltı operasyonları yahut öteki bir ismiyle “öldür ya da yakala” baskınları düzenliyor ve evvelden maksat olarak belirtilmiş Taliban kumandanlarını yakalamayı ve bomba imalini engellemek için çalışmalar sürdürüyordu.
Bu operasyonların planlanma evresinde misyon yapan çok sayıda kaynak, BBC’ye bu sürecin çok sorunlu olduğunu ve sık sık sivillerin amaç alındığını anlattı. 2011’de Helmand’da misyonlu olan ve baskınları düzenlemekle yetkilendirilen bir kaynak, “İstihbarat vazifelileri Taliban üyesi olduğunu düşündükleri bireylerin listesini çok süratli bir biçimde çıkarıyordu. Bu listeler sonra kısaca tartışılıyordu ve akabinde askeri birliklere teslim ediliyordu. Her şey çok çabuk bir formda yapılıyordu, herkesin üstünde çok baskı vardı. Listeye eklenen bireyler hakkında bir an evvel karar verme zaruriliği vardı” dedi.
GECE BASKINLARINDA ZORLA ARAMA
Habere nazaran, gece baskınlarında askeri birlikler bir binayı gaye alıyor ve binanın içindeki insanların dışarı çıkmasını emrediyordu. Askerler bu şahısların ellerini bağlayıp üstlerini aradıktan sonra bir adedinin eşliğinde binanın içini arıyordu.
Araştırmanın incelediği birlik tarafından düzenlenen baskınlarda binanın içine girildiğinde gözaltındaki şahısların bilinmeyen silahlarla askerleri tehdit ettiği savları ortaya çıkmış, bu da kumandanları endişelendirmişti.
Bu tehditlere karşı gözaltındaki bireyleri öldüren askerlerin sayısı artıyordu. Öldürülen şahısların ise sonradan silahsız olduğu ortaya çıkıyor, üstelik askerlerin vefatları doğrulamak için olay yerine kasıtlı olarak silah bıraktığı argümanları paylaşılıyordu.
Bu tezler yetkilileri o kadar çok endişelendirdi ki 2011’in Nisan ayında yöneticilerini bu bahiste yazılı olarak bilgilendirmeye başladılar. Yetkililer, “insanların gözaltına alındıktan sonra kasıtlı olarak öldürüldüğünü” ve “bunu doğrulamak için ispat uydurulduğunu” söyledi.
İngiliz Özel Birlikleri’nin Yardımcı İşçi Yöneticisi ise SAS’ın, “doğrudan tehdit oluşturmasa bile savaşma yaşına gelmiş erkekleri öldürme” siyaseti uyguluyor olabileceğini, argümanların “hem etik hem de yasal olarak savunulamaz” olduğunu söz etti.
PEŞ PEŞE YARGISIZ İNFAZLAR
SAS’ın düzenlediği gece baskınlarına ilişkin dokümanları inceleyen BBC Panorama takımı, gözaltına alındıktan sonra kuşkulu biçimde öldürüldüğü argüman edilen Afgan erkeklere dair bir seri delil buldu.
İncelenen SAS birliğinin 6 aylık vazifesi sırasında yüzlerce kişinin öldürüldüğü tespit edildi. SAS takımında ise rastgele bir mevt yahut yaralanmaya rastlanmadı.
BBC’ye konuşan bir üst seviye askeri yetkili, kelam konusu takım hakkındaki kanıtların “son derece telaş verici” olduğunu söyledi: “Gözaltına alınan bireylerin bu halde meyyit bulunmaması gerekirdi. Bunun tekraren kere gerçekleşmesi telaş vericiydi. O vakit bile bir şeylerin yolunda gitmediği aşikardı.”
Konuyla ilgili telaşlar artınca SAS birliğini incelemek üzere özel bir soruşturma başlatıldı.
Ancak bölgeyi ziyaret eden ve takımla görüşmeler yapan soruşturma görevlisinin gece baskınlarının düzenlendiği noktalara gitmediği ve olaya tanıklık ettiğini tez eden şahıslarla görüşmediği ortaya çıktı.
BBC birebir vakitte kelam konusu argümanları içeren açıklamaların ve evrakların kısıtlı erişimi olan özel evraklara kaldırıldığını ve bunların, “Yargısız infazlar hakkında anekdot niteliğinde bilgiler” diye isimlendirildiğini tespit etti.
YENİDEN KONUŞLANDIRILDI
SAS birliği soruşturmanın akabinde 2012 yılında yine 6 aylık müddetliğine Afganistan’a konuşlandırıldı. 2011’de Afganistan’da Kraliyet Deniz Piyadeleri Kumandanı olarak vazife yapan Albay Oliver Lee, BBC’nin ortaya çıkardığı suistimal savlarının “son derece şaşırtan ve kabul edilemez” olduğunu ve araştırılması gerektiğini belirtti.
BBC, SAS birliği tarafından 2010 ve 2011 yıllarında baskına uğramış konutları ziyaret etti. Bunlardan bir tanesi Helmand eyaletindeki Nad Ali isimli köydeydi. Bu meskende 7 Şubat 2011’de sabah erken saatlerde ortalarında ergenlik çağındaki bir çocuk da dahil 9 Afgan erkek öldürülmüştü.
SAS askerleri, konuta helikopterle yaklaştıklarını ve içerideki ‘isyancıların’ onlara ateş etmesiyle kendilerini savunmak için herkesi öldürdüklerini belirtmişti.
Olay sonrasında konutta sadece üç adet AK-47 silahı bulundu. Silah sayısının meskende bulunan kişi sayısından az olduğu dikkat çekti. Meskenin içinde, yere yakın çok sayıda mermi deliği tespit edildi. Balistik silah uzmanları bunun zirveden aşağıya ateş açıldığı ve aslında bir çatışma yaşanmadığına işaret ettiğini belirtti.
2014 YILINDA SORUŞTURMA AÇILMIŞTI
2014 yılında Kraliyet Askeri Polis takımı Northmoor Operasyonu isimli bir soruşturma başlattı ve Afganistan’da İngiliz birliklerin cürüm işlediği tezlerini tekrar araştırmaya başladı. Lakin BBC’ye konuşan soruşturmadan sorumlu yetkililer kanıt ararken İngiliz Ordusu tarafından engellendiklerini paylaştı. Northmoor Operasyonu 2019’da kapatıldı.
İngiltere Savunma Bakanlığı Afganistan’da hata işlendiğine dair rastgele bir ispat bulunmadığını ve askerlerin en yüksek standartlarda çalıştığını belirtti. (Kaynak)