TBMM’de Yaşlıların Sıkıntılarını Araştırma Komitesi’nde sunum yapan, 65+ Yaşlı Hakları Derneği Lideri Prof. Dr. Rümeyza Kazancıoğlu, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK), yaşlıların sıkça mağdur olduğu aşikâr hatalar için yaşlılık halinin ağırlaştırıcı sebep sayılması gerektiğini söyledi.
TBMM’de yeni kurulan Yaşlıların Problemlerini Araştırma Komisyonu’na başkanlık eden, AKP İstanbul Milletvekili Erol Kaya, açılış konuşmasında hem dünya hem de Türkiye nüfusunun süratle yaşlanmakta olduğunu söyledi.
Kaya, “8 milyon 65 yaşını aşmış insanımız vardır. 65 yaş üstü 1,5 milyon kişi ise tek başına yaşamaktadır. TBMM’de birinci sefer yaşlıların sıkıntıları hakkında kapsamlı bir araştırma imkanı doğmuştur. Ülkemiz deneyimleri ve dünya örneklerini inceleyip bir yol haritası çıkaracağız” dedi.
‘YAŞLI HAKLARINA AİT MUKAVELE YOK’
65+ Yaşlı Hakları Derneği Lideri Prof. Dr. Rümeyza Kazancıoğlu, komitede yaşlı haklarına ait sunum yaptı.
Prof. Kazancıoğlu, bayan, çocuk ve engelli üzere kırılgan kümelere ait memleketler arası kontratların var olduğunu; lakin yaşlı haklarına yönelik mukavelenin bulunmadığını söyledi.
Kazancıoğlu, yaşlı haklarına ait devletleri bağlayıcı, denetleme sistemleri olan milletlerarası kontrat ortaya çıkarılması için Birleşmiş Milletler seviyesinde sürdürülen çalışmaları yakından izlediklerini, Türkiye’nin bu çalışmalara en üst seviyede öncülük etmesini talep ettiklerini kaydetti.
‘YAŞLILAR İÇİN GENEL MÜDÜRLÜK OLUŞTURULMALI’
Prof. Dr. Kazancıoğlu, hem Anayasa’da hem de Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda yaşa dayalı ayrımcılığın yasaklandığını ve yaşlıların karşılaştığı çeşitli eşitsizlikleri giderme konusunda devlete vazife verildiğinin altını çizerek, “Buna karşılık yaşlılarla ilgili özel türel düzenlemelerin olmaması değerli bir eksiklik. Engellilik ve yaşlılığın bir ortada zikredilmesi hem engelliler hem de yaşlılar açısından gerçek değildir. Her engelli, yaşlı olmadığı üzere her yaşlı da engelli değildir. Hasebiyle Bayanın Statüsü Genel Müdürlüğü üzere yaşlılar için de farklı bir genel müdürlük oluşturulmalıdır. En dorukta yapılacak bu düzeltme, kademe kademe bütün idari yapıya yansıyacak bir yeterli örnek oluşturacaktır” dedi.
‘AYRIMCILIK TAZMİNATI ARTIRILMALI’
Prof. Dr. Kazancıoğlu, İş Kanunu’nda personelin 4 aylık fiyatıyla sınırlanan ‘ayırımcılık tazminatı’nda üst hududun kaldırılması gerektiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
*Hakime, ayırımcılık halini ve sonuçlarını, mağdurun uğradığı ziyan ile çektiği acıyı dikkate alarak tazminata karar verebilme imkanı verilmesini öneriyoruz.
*6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’na nazaran, yaş ayırımcılığının tespiti halinde, ihlalden sorumlu olanlara uygulanan 1000 TL’den 15 bin TL’ye kadar idari para cezası caydırıcı olacak halde artırılmalı.
*İş Kanunu, yalnızca iş alakasında değil, işle ilgili duyurularda ve iş kontratının yapılmasında da yaş ayırımcılığının yasak olduğunu açıkça söz edecek halde değiştirilmeli.
*Medeni Kanun’un kabulünden bu yana ortalama ömür müddetinin önemli ölçüde uzadığı; artık yaşlılığın biyolojik, fizyolojik, bilişsel, ruhsal, ekonomik, toplumsal boyutlarda, farklı hallerde ve farklı süratlerde yaşanan bir olgu olarak kabul edildiği dikkate alınmalıdır.
*Medeni Kanun’umuzdaki vesayet düzenlemesi bu gerçekle ahenk içinde değil. Vesayet altına alınan kişi, türel, ekonomik, toplumsal, siyasal haklarını tümden kaybetmektedir. Bu toptancı ‘vesayet’ düzenlemesi gözden geçirilmelidir.
‘TCK’DA YAŞLILIK HALİ AĞIRLAŞTIRICI SEBEP OLMALI’
Prof. Dr. Kazancıoğlu, TCK’da yaşlıların sıkça mağdur olduğu muhakkak hatalar için birtakım kabahatlerde mağdurun bayan yahut çocuk olmasının ağırlaştırıcı sebep sayılması üzere yaşlılık halinin ağırlaştırıcı sebep olarak eklenmesinin, caydırıcı olma özelliğini pekiştireceğini savunduklarını söyledi.
Kazancıoğlu, “TCK’da öldürme, yaralama, eziyet, tehdit-santaj-cebir, kişiyi hürriyetinden mahrum kılma, konut dokunulmazlığının ihlali, dataları hukuka karşıt olarak ele geçirme, itimadı berbata kullanma, dolandırıcılık, berbat muamele, banka yahut kredi kartlarının berbata kullanılması üzere yaşlıların sıkça mağdur olduğu aşikâr hatalarda, yaşlılık hali ağırlaştırıcı sebep sayılması gerekir. Ceza kanununda ‘nefret ve ayrımcılık’ suçunun kapsamının tanımlandığı m.122/1’de ‘dil, ırk, milliyet, renk, cinsiyet, engellilik, siyasi fikir, felsefi inanç, din yahut mezhep farklılığından kaynaklanan nefret’ ifadesine ‘yaş’ da eklenmelidir” dedi.
‘YAŞLILARA BAKIMI DA KAPSAMALI’
Prof. Dr. Kazancıoğlu, ceza kanununda aile hukukundan doğan bakım yahut dayanak olma yükümlülüğünün sadece çocuklar ve bayanları kapsamakta olduğuna değinip, şöyle konuştu:
*Oysa, devletimizin yaşlılar konusunda önceliği, aile yanında, meskende bakımdır. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, ‘evde bakım yardımı’ kapsamında, 130 binden fazla yaşlının ailesine nakdi takviye sağlamıştır.
*Bu nedenle, ‘Aile hukukundan doğan yükümlülükler’ aile içindeki yaşlılara bakımı da kapsayacak biçimde düzenlenmelidir.
*Belediyelerin yaşlı hemşehrileri için yaptıkları her türlü faaliyet, stratejik plandan başlayarak, performans kriterlerine, öngörülen bütçeye ve bütçe gerçekleşmesine kadar açık ve şeffaf biçimde izlenebilir olmalıdır.
*Belediyeler seviyesinde uygun örneklerin paylaşılması, sorun ve pürüzlerin tartışılması, deneyim ve bilgi birikiminde ortaklaşılması, yaşlılara hizmet veren uzman takımların pozisyon ve saygınlıklarının güçlendirilmesi için Dünya Sıhhat Örgütü’nün, 2006’dan bu yana yaygınlaştırmaya çalıştığı ‘Yaşlı Dostu Kent Ağı’ kavramını hayata geçirecek bir ‘Yaşlı Dostu Kentler Birliği’ kurulmalıdır. (DHA)