Fakat personel hafta tatiline rastlayan bayram günü çalıştırılırsa, çalışmasının karşılığında yalnızca ek bir günlük fiyat değil, o gün hukuka muhalif hafta tatili çalışması kabul edilerek ek bir buçuk günlük fiyata hak kazanır.
Bugün Ramazan Bayramı. Ulusal bayram ve genel tatil günü olmayan günlerin tamamlanması ile birlikte uzun bir tatile ulaşılabiliyor.
Kimi bölümlerde ulusal bayram ve genel tatil günleri yoğunluğun arttığı, daha fazla çalışılan günler olmakla birlikte, kimi kesimlerde yoğunluk azaldığı için blok tatiller yapılabiliyor. Ortada kalan günlerde müsaadeli sayılmanın ise temelde iki yolu bulunuyor. Bunlardan biri telafi çalışması, oburu ise yıllık müsaade kullanımı.
Milliyet muharriri Cem Kılıç, bayram ve resmi günlerdeki tatillerde çalışan emekçilerin müsaade iptallerini, türel boyutlarını, telafi çalışma ve yıllık müsaade kullanımını yazdı.
TELAFİ ÇALIŞMASI
Bayramda tatil yapan çalışanlar, bayram tatillerinin önlerinde yahut sonlarında bulunan günleri de tatillerine eklemek ve bayramı uzun bir dinlenme periyoduna çevirmek istemekteler. Telafi çalışmasında patron ulusal bayram ile hafta tatili ortasındaki yarım, bir, bir buçuk işgününü tatil edebilmekte bunun karşılığında emekçilerin öbür haftalarda günlük çalışmalarının üzerinde çalışmalarını talep edebilmektedir. Telafi çalışması çalışanların onayını gerektirmediğinden patronlar koşullar oluştuğunda direkt bu yola başvurabiliyor. İşyeri ulusal bayram nedeniyle tatil edildikten sonra, dört ay içinde emekçilere telafi çalışması yaptırılabiliyor. Kanunda değişiklik yapılmadan evvel iki ay olan bu mühlet gereksinime yönelik olarak dört aya uzatıldı. Ama burada dikkat edilmesi gereken şey, telafi çalışma müddetinin günde üç saatten fazla olamayacağı ve personellerin her hâlükârda günde 11 saatten fazla çalıştırılmaması gerektiği. Telafi çalışması yapmak koşuluyla müsaadeli sayılmayı personeller de talep edebilir. Ancak patronun yaptığı tatilden farklı olarak çalışanların talebinin patron tarafından yerine getirilmesi zarurî değil.
YILLIK MÜSAADE ONAYA TABİ
İşverenin elindeki ikinci yol ise kanunda yapılan değişiklikle yıllık fiyatlı müsaadenin günlük olarak kullandırılabilmesinin önünün açılması. Artık patronlar bir kesimi 10 günden az olmamak kaidesiyle yıllık fiyatlı müsaadeleri istenilen kadar kesime bölerek kullandırabildiklerinden, bayram öncesi ve sonrası periyotlar için çalışanın yıllık fiyatlı müsaade müddetlerini kullanmasını talep edebilecekler. Ama yıllık müsaade kullandırılması telafi çalışmasından farklı olarak personelin onayına tabi. Zira kanun açıkça yıllık müsaadenin bölünmesini tarafların mutabakatına bağlamış durumda. Patronun o günleri yıllık müsaadeli olarak sayabilmesi için personellerden yazılı onay alması gerekiyor. İki uygulamadan hangisinin tercih edileceği ise patronun yaptığı işe nazaran tespit edeceği bir durum. Yıllık müsaade kullanımında yalnızca tatil olmayan günlerin karşılığı yıllık müsaadeden düşürülecek, bayram günlerinin müsaadeleri ise yıllık müsaadeden düşürülmeyecektir.
Bayram tatilinin çalışanın hafta tatili gününe rastlaması halinde, çalışana ayrıyeten bir bayram tatili fiyatı ödenmiyor, emekçi çalışmaksızın yalnızca bir günlük fiyatına hak kazanıyor. Bu nedenle çalışanın hafta tatili hafta içinde ise önümüzdeki ulusal bayram ve genel tatil günleri için bu durum kelam konusu olabilir. Ama personelin hafta tatilinde çalıştırılması yasak olduğundan, bayram olsa da, personel onay vermiş bulunsa da çalıştırılmaması gerekiyor. Patronun tersine bir davranışı idari para cezası ile müsabakasına sebep olabilecektir. Hasebiyle emekçi hafta tatiline rastlayan bayram günü çalıştırılırsa, çalışmasının karşılığında yalnızca ek bir günlük fiyat değil, o gün hukuka muhalif hafta tatili çalışması kabul edilerek ek bir buçuk günlük fiyata hak kazanacaktır.
BAYRAMDA ÇALIŞMA ONAYI MUKAVELE İLE ALINABİLİR
İş Kanununa nazaran personellerin onay vermeleri halinde bayram tatillerinde müsaade kullanmaları bir mecburilik değil. Kanun yapılan işlerin niteliğinin farklı olabileceğini, bayramlarda çalışmanın bir mecburilik olabileceğini düşünerek bayram çalışmalarını hür bırakmıştır. Ama çalışanların bayramlarda çalıştırılabilmeleri fakat kendilerinin verdikleri onaya bağlı tutulmuş durumda. Patronlar bu onayı emekçiyi çalışmaya başlatmadan evvel imzaladıkları mukavelelerle alabilecekleri üzere, her bir bayram için farklı ayrı da alabilirler. Onayın yazılı olarak alınması gerekmekte. Çalışanın onayının alınmadan bayramda çalışmaya zorlanması, çalışan lehine haklı fesih nedeni oluşturacak, çalışan iş kontratını feshederek kıdem tazminatını alabilecektir.
BAYRAMDA 7,5 SAATİ AŞAN ÇALIŞMA, FAZLA ÇALIŞMA
Bahsedilen durumdan, çalışanın onay verdikten sonra karşılıksız çalıştığı üzere bir sonuç çıkarılmamalı. Personeller bayramlarda çalışmadan o günlerin fiyatına hak kazanırlar. Kanun bayramda çalışanlar için ise, bu şahısların olağan fiyatına ek olarak çalıştığı müddetlerin fiyatının ayrıyeten ödeneceğini öngörmüş, tatil yapmayarak çalıştıklarından, çalışılan her gün için o günün fiyatının, çalışılmadan kazanılacak fiyata ekleneceğini belirtmiştir. Yani bir kişi bayram tatili olan 3,5 gün boyunca çalışmaya devam ederse 7 günlük fiyata hak kazanmış oluyor. Kişinin o günlerde kaç saat çalıştığı da değerli olmayıp emekçinin bir saat dahi bayramda çalıştırılması, bayram tatili hakkının kullandırılmaması olarak kabul edildiğinden o günün fiyatı tam olarak yansıtılıyor. Şayet personel maktu fiyat alıyorsa, çalışmaksızın hak kazanacağı bayram günü fiyatları esasen fiyatının içinde yer aldığından, üsteki örnekte yalnızca 3,5 günlük ek fiyat ödenmesi gerekecektir. Emekçinin bayramda yaptığı çalışma günlük 7,5 saati aşıyorsa aşan kısım fazla çalışma olarak değerlendirilecektir.