Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Özbekistan ziyaretinde Şanghay İşbirliği Örgütü’ne ‘üye olmayı hedefledikleri’ istikametindeki kelamları Batı’daki yankısını sürdürüyor.
BATILI ANALİSTLER: TÜRKİYE, ABD’DE ALARM ZİLLERİNİ ÇALDIRACAK
Türkiye’nin Şanghay gayesi Almanya Başbakanı Olaf Scholz’ı da rahatsız etti. Şanghay’ın global yaşantıya bir katkısının olmayacağını ileri süren Scholz, gelişmelerden mutlu olmadığını söyledi.
Batılı güvenlik analistleri ise “Türkiye’nin Şanghay İşbirliği Örgütü ile yakınlaşması Avrupa ve ABD’de kimi alarm zillerini çaldıracak” değerlendirmesinde bulundu.
ÖZBEKİSTAN, HİNDİSTAN VE PAKİSTAN’IN KATILIMI
Şanghay’da 2001’de düzenlenen dorukta, Özbekistan yeni üye olarak beşli sisteme dahil edilirken 15 Haziran 2001’de iş birliği seviyesini artırma maksadıyla ŞİÖ’nün kuruluşunu ilan etti.
Ertesi yıl Rusya’nın St. Petersburg kentinde bir ortaya gelen 6 ülke başkanları 7 Temmuz 2002’de ŞİÖ Koşulu’nu imzalayıp, örgütün hedeflerini, unsurlarını, yapısını ve çalışma yordamlarını belirleyerek memleketler arası hukukun modülü haline getirdi.
Kazakistan’ın Nursultan kentinde (o dönemki ismiyle Astana) Temmuz 2005’te düzenlenen doruğa Hindistan, Pakistan, İran ve Moğolistan temsilcileri birinci kere katıldı.
ŞİÖ, 2007 yılına gelindiğinde, ulaştırma, güç ve telekomünikasyon alanlarında 20’den fazla ortak proje başlatırken üye ülkeler güvenlik, askeriye, savunma, dış ilgiler, iktisat, kültür, bankacılık üzere alanlarda sistemli iş birliği görüşmeleri yürütmeye başlamıştı.
Rusya’nın Ufa kentinde Temmuz 2015’te düzenlenen dorukta Hindistan ve Pakistan’ın tam üyelik süreçleri başlatıldı. Nükleer silahlara sahip iki ülke 9 Temmuz 2017’de üyelik sürecini tamamladı.
Hindistan’ın iştirakiyle Rusya ve Çin’in akabinde bir büyük bölgesel güç daha ŞİÖ saflarına katılmış oldu.
DEĞİŞEN GÜÇ İSTİKRARLARI VE ŞİÖ
Rusya’nın 2014’te Kırım’ı yasa dışı ilhakından şubatta Ukrayna’ya savaş açmasına uzanan süreçte örgüt, Avrasya bölgesinde güvenlik ve iktisat alanında kritik ehemmiyet kazandı.
Rusya ile Batı’yı Soğuk Savaş’ın akabinde yeni bir cepheleşmeye götüren gelişmeler, Moskova’nın Asya tarafında sırtının dayayabileceği bir güvenlik mutabakatına ihtiyacını arttırdı.
Batı’nın Kırım ve Ukrayna’daki hareketleri nedeniyle Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımlar da Moskova Çin ve Hindistan Asya’nın üzere büyük pazarlara sahip yükselen ekonomileriyle iş birliğini derinleştirmesini mecburî hale getirdi.
Rusya’nın gelecek yıllarda ŞİÖ’nün oluşturduğu stratejik güvenlik şemsiyesini güçlendirmeyi ve ekonomik iş birliği potansiyelini ilerletmeyi isteyeceği öngörülüyor.