ANKARA – Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun toplumsal medya hesabından duyurduğu başörtüsüyle ilgili kanun teklifi CHP’li tüm Milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunuldu. Cumhur İttifakı kanadının reaksiyonuna neden olan teklifle başörtüsüyle ilgili bir yasaklamanın önüne yasal olarak geçilmesi öngörüldü. Hukukçulara nazaran CHP’nin kelam konusu teklifine mevcut uygulama ve önünde bir yasal engelleme olmadığı için gerek yok.
‘BAŞÖRTÜSÜNÜN ÜNİVERSİTEDE YASAK OLDUĞUNA DAİR HİÇBİR KANUN YOK’
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Levent Köker’e nazaran “başörtüsüyle ilgili mesele” en başında tahsil hayatı ve çalışma hayatı olarak iki başlıkta ele alınması gerekiyor. Geçmişte de bugün de üniversitede başörtüsünün yasak olduğuna dair hiçbir kanunun olmadığını belirten Köker, tarihi art planın hatırlanması gerektiğini düşünüyor:
“1989 yılında Turgut Özal tarafından bir kanun çıkarıldı ve Yükseköğretim Kanunu’na başörtüsünün hür olduğuna dair bir unsur eklediler. O vakit Cumhurbaşkanı Kenan Evren’di ve bunun laiklik prensibine muhalif olduğunu söyleyerek Anayasa Mahkemesi’ne götürdü. AYM Özal’ın başörtüsü kanun değişikliğini iptal etti. Bunun üzerine bir kanun hususu daha kabul edildi, ‘Yükseköğretim kurumlarında kılık kıyafet serbesttir’ dendi. Bunu da Toplumsal Demokrat Halkçı Parti Anayasa Mahkemesi’ne götürdü. Anayasa Mahkemesi de ‘Yükseköğretim Kurumlarında kılık kıyafet özgürdür unsuru anayasaya ters değildir’ diye karar verdi. Hasebiyle husus yürürlükte. Ama AYM, ‘Serbesttir, anayasaya karşıt değildir’ kararı verirken, ‘Buradaki hür teriminin içine başörtüsü girmez’ dedi. Bunun üzerine yeniden başörtüsü yasak üzere oldu. Aslında özgür ancak AYM’nin münasebetinden yola çıkarak, Danıştay da bu tarafta kararlar verdi.”
‘MEVZUAT BU TÜRLÜ BİR KANUN TEKLİFİNE MUHTAÇLIK GÖSTERMİYOR’
AK Parti ve MHP’nin 2008 yılına gelindiğinde anayasanın 10’uncu ve 42’nci unsurunda değişikliğe giderek başörtüsünü hür bırakmayı sağlamayı amaçladığını, AYM’nin “Başörtüsünü hür bırakıyor ve laikliğe aykırı” diyerek o anayasa değişikliklerini de iptal ettiğini belirten Köker, bu adımın akabinde AK Parti’ye yönelik kapatma davası sürecini hatırlattı.
“Türkiye’deki mevzuat Cumhuriyet Halk Partisi’nin getirmiş olduğu bu türlü bir kanun unsuruna muhtaçlık göstermiyor” sözlerini kullanan hukukçu Köker kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çünkü üniversitelerde başörtüsü esasen hür. Evvelden hukuken yasak değildi, fiilen yasaktı. Hem Danıştay hem AYM bu fiili yasağa hukuksal kılıf bulmaya çalışıyordu ve bu kılıfı ürettiler. O kılıftan yararlanan bir kadro idari otoriteler üniversitelerde başörtüsü yasağını uyguladılar kimileri uygulamadılar. Örneğin iktidarın bugün çok saldırdığı Boğaziçi Üniversitesi’nde başörtüsü yasağı hiç uygulanmadı. 28 Şubat sürecinde Ulusal Güvenlik Şurası kararları çerçevesinde, Genel Kurmay’ın tutumuyla o denli bir hava yaratıldı ki bu ‘başörtüsü yasağını uygulamak zorundayız’ üzere o periyodun rektörleri düşündü ve iğrenç şeyler oldu.”
‘CHP’NİN KANUN TEKLİFİNE GEREK YOK’
Anayasa Hukukçusu Levent Köker’in başörtüsüne ait ikinci dikkat çektiği başlık ise çalışma hayatı. 12 Eylül askeri darbesinin arından kamu kurumlarında çalışan bayanlar için başörtüsü yasağının getirildiğini, üniversite öğrencileri için bu vakte dek hiç yasak yönetmeliği yokken kamuda çalışanlar için bu türlü bir yönetmeliğin uygulandığını belirten Köker, bu yönetmeliğin de 2013 yılında AK Parti tarafından kaldırıldığını söyledi.
Kadınların istedikleri üzere başlarını örtüp istedikleri üzere de açabildiklerini söyleyen Köker, “Kaldırılan o yönetmeliğin desteği da kanun. Kanunda bu bahiste bir karar yok. Kanunda ‘Baş açma mecburiyeti’ diye bir şey yok. Münasebetiyle CHP’nin bu kanun teklifine de gerek yok” diye konuştu.
‘YASAK OLMAYAN HER ŞEY SERBESTTİR’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, AK Parti küme toplantısında bu mevzuda anayasa teklifi getirebileceğini, ‘Bunu anayasa yazalım’ diyebileceğini belirten Köker, “Bunun anayasaya yazılması gerekir mi? Bu türlü bir şey anayasaya yazılır mı?” sorularını lisana getirdi ve şöyle kelamlarını sürdürdü:
“Bir sefer prensip şudur, yasak olmayan her şey özgürdür. Hukukun yasaklamadığı ve müeyyideye bağlamadığı her şey hürdür. Yalnızca hukukun yasaklamadığı lakin ahlakın, dinin yasakladığı birtakım şeyler vardır ve kişi ona kendi ahlak anlayışı yahut dini inancına nazaran belirler. Din bir şeyi yasaklamıştır fakat siz ona uymayabilirsiniz. Örneğin beşerler rakı içiyorlar, şarap içiyorlar. ‘İçki içmek serbesttir’ diye karar olur mu? Olmaz. İçki içmenin kimi yerlerde yasak olmasını düzenleyebilirsiniz ki o tarafta düzenlemeler var. Her yerde rakı içemezsiniz. “
‘BU MEVZUYU YASA KONUSU YAPMAYA BAŞLADIĞINIZ VAKİT ÖTEKİ BİRİ MADDEYLE ZARURÎ YAPAR’
CHP’nin bu adımının yalnızca siyaseten okunması gerektiğini söyleyen Köker, bu basamakta “CHP iktidara geldiği takdirde başörtüsü yasağı yine gündeme gelecek” üzere telaffuzların dolanımda olduğunu hatırlattı. CHP’nin, “Biz iktidara gelirsek bu türlü bir niyetimiz yok” demek için bu türlü bir kanun teklifi vermiş olabileceğini tabir eden Köker, “Ama hukuken buna gereksinim mutlaka yok. Fiilen yasak uygulaması geçmişte oldu, olmamalıydı. Türkiye’nin bu türlü bir sorunu yok” dedi.
Başörtüsü konusunun “çok kaşınması” durumunda “İran gibi” olunacağını söz eden Köker, “Sonunda ‘Başörtüsü zorunluluğu’ diye bir yasa yaparlar, kimse de bir şey diyemez. Bu mevzuyu yasa konusu yapmaya başladığınız vakit bir müddet sonra birisi de çıkar, öbür bir yasa ile ‘başörtüsünü zorunlu’ yapar. Yasa konusu olmayacak şeyi ‘bunu düzenleyelim’ dediğinizde birkaç yıl geçer ve geri dönüp sizi vurur, ‘Serbest olsun’ dediğiniz şey ‘zorunlu’ olur. Zira yasa konusu olmayacak bir şeyi yasa konusu yapıyorsunuz” sözlerini kullandı.
‘MECBURİYET KALKTIKTAN SONRA ÖZGÜRLÜK GELİR’
2007 yılında yaptıkları anayasa çalışmasında, eğitim hakkını düzenleyen bugünkü 42’inci unsura “Hiç kimse kanunda açıkça yazılmayan bir sebepten dolayı yüksek eğitim ve öğretim hakkından yoksun edilemez” kararının yazılmasını istediklerini, fakat bu türlü bir tabirin anayasaya girebileceğini belirten Köker kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Buna dahi gerek yok. İlla başörtüsüyle ilgili bir şey yapmak istiyorsanız, ‘Hiç kimse kılık ve kıyafetinden ötürü hiçbir haktan yoksun edilemez’ diye bir şey yazabilirsiniz. Fakat bunun da bir manası yok. Anayasada bu türlü bir düzenlemenin yeri yok, ayrıyeten bu bir kanun konusu da yapılmamalı. Bayan memurların başının açık olması zaruriliği 2013’te yönetmelikle kalktı. Mecburiyet kalktıktan sonra hürlük geri gelir. Özgürlük temeldir. Tekrar burada bir düzenleme yapmaya hiç gerek yok. “
‘HELALLEŞME BİTMİŞ, DEVLET HELALLEŞMİŞ’
İdare hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday’a nazaran kanun teklifine ait konuşmaya başlamadan evvel başörtüsüne dair, “Böyle bir zorlama var mıydı” diye sormak gerekiyor. CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “helalleşme” kapsamında bu açıklamayı yaptığını hatırlatan Günday, “Eğer başörtülülerle helalleşme kelam mevzusuysa o helalleşilmiş bitmiş. Devlet onunla helalleşmiş. Şu an bu türlü bir sorun ortada yok. Bu türlü bir sorun da ortaya çıkmaz. Bu türlü bir sorun ortaya çıktığında da, bugün için dahi olsa, hukuksal bir sorun teşkil etmez” sözlerini kullandı.
Geçmişte üniversite öğrencilerinin başörtüsü gerekçesiyle eğitim haklarının engellendiğini, bunun kabul edilemez olduğunu belirten Günday, “Bu sorun bugün yok. Hocayım, başörtülü öğrencilerim var başörtüsüz öğrencilerim var. Birebir eğitimi ve müsamahayı benden alırlar. Hiçbirinden ayrım yapmam ve yapılmamaktadır. Bu türlü bir sorun kalmadı” dedi.
‘ÖZGÜRLÜKLER BAĞLAMINDA TEMİNAT ALTINA ALINMASI LAZIM’
Başörtülü bayanların kamu kurumlarında çalışması istikametinde bir pürüzün kalmadığını, hukuken bu türlü bir sorun kalmadığını söyleyen Günday, “Bir teminat altına alınması gerekiyorsa, özgürlükler bağlamında bunun teminat altına alınması lazım” dedi ve şöyle kelamlarını sürdürdü:
“‘Kılık kıyafet serbesttir’ denmeli. Belirli mesleklerin kıyafet mecburiliği, cüppe üzere, olabilir. Kamu vazifelilerinin kendi siyasal kanılarını, dünya görüşlerini, hayatlarını hizmet sundukları bireylere empoze edebilecek biçimdeki eğilimlerden, hatta bu türlü bir izlenim yaratmaktan kaçınmaları lazım. Bu türlü bir kuşku duyulmaması lazım. Bunların garanti altına alınması lazım. Başörtüsü takan kamu vazifelilerinin bu formda bir izlenim uyandırdığı, kendi dünya görüşleri doğrultusunda izlenim yarattıklarını söylemiyorum. Bu türlü bir şey yok. Münasebetiyle bu türlü bir sorun da ortada yok. Yani hukuken bu türlü bir teklife gerek yok.”
‘YASAL DÜZENLEMEYLE ÖNÜNE GEÇEMEZSİNİZ’
Başörtüsü konusunda anayasal bir sorun olmadığını, anayasanın 70’inci hususunun, “Kamu hizmetine girmede hizmet gereklerinden diğer bir nitelik aranamaz” dediğini hatırlatan Günday, “Hizmetin gerektirdiği nitelik de nedir, liyakattir. Burada öteki bir şey arayamazsınız Bu liyakata uyulmuyor mu? Şu kılıkta olan bu kılıkta olan liyakatlidir, liyakatsizdir diyemeyiz. Benim niyetime nazaran bu haklar teminat altına alınmış durumdadır” tabirlerini kullandı.
Kılıçdaroğlu’nun ne düşündüğünü bilmediğini belirten Günday, CHP’nin “Bunlar tekrar iktidara geldiğinde bizim 20 yıl içinde elde ettiğimiz kazanımları ortadan kaldırırlar mı” üzere bir telaffuzun önüne geçmek için bu adımı atmış olabileceğini söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ama siz bu türlü bir yasal düzenlemeyle bunun önüne geçemezsiniz. Diyelim ki bu türlü bir yasal düzenleme yok. Bu yirmi yıl içinde başörtülülere tanınmış hakları siz esasen ellerinden almaya kalkıldığında esasen bu hukuksuzluk olur.”
CHP’NİN TEKLİFİ NE DİYOR?
CHP tarafından Meclis’e sunulan üç unsurluk ‘Kadınların Yürüttükleri Mesleğin İcrası Kapsamındaki Kılık ve Kıyafeti Giymek Dışında Rastgele Bir Zorlamaya Tabi Tutulamaması Hakkında Kanun Teklifi’ şu halde:
MADDE 1: Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile üst kuruluşlarına bağlı olarak bir mesleği icra eden bayanlar, yürüttükleri mesleğin icrası kapsamında giyilmesi gerekli cübbe, önlük, üniforma vb. dışında kıyafet giymek ya da giymemek üzere temel hak ve özgürlükleri ihlal edecek biçimde rastgele bir zorlamaya tabi tutulamaz.
MADDE 2: Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3: Bu Kanun kararlarını Cumhurbaşkanı yürütür.