Anayasa Mahkemesi (AYM), 2016 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçilmesi referandumunda, “Başkanlık Sistemine Hayır” görüşünü açıklayan TMMOB Lideri Emin Koramaz‘a verilen para cezasını 4 yıl sonra iptal etti.
16 Nisan 2017 günü yapılan referandum öncesi değişikliğe ait lehte ve aleyhte olan siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, dernekler üzere toplumun birçok kesitinden kişi ve örgütler görüşlerini çeşitli hallerde paylaştı.
Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği (TMMOB) birebir günlerde gerçekleşen Genel Kurulu’nda “Başkanlık Sistemi’ne Hayır” kararı alındı. Karar çeşitli vasıtalarla paylaşıldı, birliğin internet sitesinde de yayınlandı.
Ankara Vilayet Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürlüğünün ihbarı üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 5 Temmuz 2018 tarihli kararıyla, TMMOB Lideri Emin Koramaz hakkında Kabahatler Kanunu’nun 32. hususu uyarınca 228,01 TL idari para cezası uygulandı.
“Siyasi parti dışında propaganda yapılamaz”
Cezanın münasebetinde, YSK’nın 2017 tarihli bir kararına atıf yapılarak, siyasi partiler dışında öteki bir kamu kurum ve kuruluşlarının propaganda çalışması yapamayacağı ileri sürüldü.
Koramaz, karara itiraz etti. Ankara 6. Sulh Ceza Hakimliği itirazı kesin olarak reddetti. Bunun üzerine Emin Koramaz Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulundu.
“Amaç ve içeriğine uygun olduğu söylenemez”
Yüksek Mahkeme yaptığı incelemede şu tespitlere yer verdi:
“Somut olayda İdare Heyeti lideri olduğu TMMOB’nin internet sitesinde yayımlanan ve Anayasa değişikliğine ait görüşleri içeren bir kısım yayın nedeniyle müracaatçı hakkında idari para cezası uygulanmıştır.
Başvurucu hakkında uygulanan idari yaptırım kararında; sadece 109 sayılı YSK kararının 1/D unsuru yeterince basın araçlarıyla ve internette propagandanın siyasi partiler tarafından yapılabileceği, siyasi partiler haricindeki kişi ve kurumların propaganda yapabileceğinin ise belirtilmediğinden hareketle müracaatçı hakkında idari para cezası uygulandığı tabir edilmiştir.
İtirazı inceleyen Hâkimlik ise daha fazla bir açıklama yapmadan idari yaptırım kararının yordam ve yasaya uygun olduğuna karar vermiştir.
Söz konusu idari yaptırım kararında; anılan unsurlar siyasi partiler harici hiçbir kişi ve kurumun siyasi propaganda yapamayacağına yönelik bir mana içermediği üzere bu tarafta yapılacak bir yorumun da seçim hukuku ile kelam konusu unsurun hedef ve içeriğine uygun olduğu söylenemez.
“Sınırlamalar, lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük unsuruna ters olamaz”
Böyle bir varsayım, seçim devirlerinde siyasi partiler haricindeki kişi ve kurumların seçime yönelik niyet ve kanaatlerini açıklayamayacakları manasına gelir.
Kuşkusuz seçimlerin demokratik ortamda yürütülmesi temeli, toplumun tüm kesitinin fikir ve kanaatlerinin açıklanması ve tartışılması yoluyla gerçekleşecektir.
Bu kapsamda YSK kararı, seçimlerin temel aktörü olan siyasi partilerin izleyecekleri metot ve asıllara ait olup siyasi partiler haricindeki şahıslara yönelik yasaklayıcı bir karar içermemektedir.
Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın sadece Anayasanın ilgili hususlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve lakin kanunla sınırlanabilir.
Bu sınırlamalar, Anayasanın kelamına ve ruhuna, demokratik toplum nizamının ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük unsuruna ters olamaz.
Oybirliğiyle karar verildi
Anayasa Mahkemesi sonuçta şu kararı kurdu:
İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ait argümanın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
Anayasa’nın 26. unsurunda garanti altına alınan tabir özgürlüğünün İHLAL EDİLDİĞİNE,
Kararın bir örneğinin söz özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Ankara 6. Sulh Ceza Hâkimliğine GÖNDERİLMESİNE,
Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.