Meslek örgütleri, verdiği resmi ilan kesme cezalarıyla basın özgürlüğüne nizamlı olarak müdahale eden, son olarak Kozmik Gazetesi’nin resmi ilan ve reklam hakkını iptal eden Basın İlan Kurumu’nun haksız-hukuksuz uygulamalarına reaksiyon göstermek için bir ortaya geldi.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Konferans Salonu’nda yapılan basın toplantısında DİSK Basın İş Sendikası Genel Lideri Faruk Eren, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti İdare Heyeti Üyesi Uğur Güç, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri Sibel Güneş, Türkiye Gazeteciler Sendikası İstanbul Şube Lideri Banu Tuna, Üniversal Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Erdi Tütmez açıklama yaptı.
‘EVRENSEL, METİN GÖKTEPE GAZETECİLİĞİNİ SÜRDÜRECEKTİR’
Faruk Eren: BİK son uygulamasıyla Evrensel’i ekonomik olarak cezalandırmaya çalışıyor. Kozmik susmayacak. Metin Göktepe gazeteciliğini sürdürecektir. BİK iktidarın bir aparatı durumunda. İktidarın propaganda aygıtı haline gelmiş gazetelere bol bol ilan veriyor. Yalnızca BİK ile bunu yapmıyor. İnternet sitelerini de denetim altına almaya çalışıyorlar. Kimin gazeteci olup kimin gazeteci olmadığına iktidar karar veriyor. Bunların en acısını geçen aylarda gördük. 16 meslektaşımız tutuklandı. Onlarla dayanışma içerisindeyiz. Gazeteciler nasıl susmadıysa, bundan sonra da devam edecek.
‘EVRENSEL’İ DESTEKLEMEK, HAKSIZLIKLARA DİRENMEKTİR’
Türkiye Müellifler Sendikası Genel Lideri Adnan Özyalçıner, “Halkın haber alma özgürlüğünü hapishanelerle, cezalarla engelleyemeyen iktidar, gazetenin yasal hakkı olan resmi ilanı keserek Evrensel’i ekonomik baskı ile devre dışı bırakmaya çalışıyor. Niyet ve söz özgürlüğünün olmadığı yerde insan hak ve özgürlüklerinden kelam edilmeyeceği açıktır. Onun için halkın haber alma özgürlüğü engellenemez. Üniversal susmaz, susturulamaz. Biz okurlar, personeller, işçiler, sivil toplum örgütleri yanında hayli. Evrensel’i desteklemek, özgürlüğü desteklemektir. Her türlü baskıya, yolsuzluklara, adaletsizliklere, haksızlıklara direnmektir” dedi.
‘DEMOKRATİK BİR TOPLUMDA TÜM KURUMLAR ÖZGÜR KARAR ALMALIDIR’
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti İdare Konseyi Üyesi Uğur Güç, yaptığı açıklamada, şunları söyledi: “Halkın demokratik toplumda tartışma ortamına katkı sağlayan her bahiste hakikat, muteber bilgiye erişim hakkı vardır. Basın özgürlüğü Anayasamız mucibince resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü kapsamaktadır. Lakin kamu kurumu olan Basın İlan Kurumu, bugüne kadar verdiği resmi ilan kesme cezalarıyla basın özgürlüğüne sistemli olarak müdahale etmiştir. Eleştirel yayın yapan gazetelere resmi ilan cezaları rutin bir uygulamaya dönüşmüştür. Bu süreçte, Birgün, Cumhuriyet, Üniversal ve Sözcü gazeteleri çeşitli tarihlerde yayımladıkları haber ve köşe yazıları münasebet gösterilerek resmi ilan ve reklamlardan mahrum bırakılmaları nedeniyle Anayasa Mahkemesine başvurmuştur. AYM Genel Şurası mart ayında verdiği pilot kararını 10 Ağustos 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan münasebeti de bu haksız ve hukuksuz cezalandırma sistemini doğrulamıştır. Demokratik bir toplumda tüm kurumlar bağımsız ve özgür karar almalıdır. Basın ve kanıyı söz özgürlüğünün olmadığı bir ortamda demokrasiden kelam edilemez. Resmi ilan sopasıyla, kitle irtibat araçlarının ekonomik yollarla seslerinin kısılmaya çalışılması hukuka ve kanuna terstir. BİK’i Kozmik gazetesine yönelik hak ihlaline neden olan kararından vazgeçmeye çağırıyoruz.”
BİK KENDİ İNTERNET SİTESİNDE NASIL TANIM EDİLİYOR?
Türkiye Gazeteciler Sendikası İstanbul Şube Lideri Banu Tuna, Basın İlan Kurumu’nun internet sitesinde kendisini nasıl tanım ettiğini okuyarak kelama başladı: “Resmi ilanların dağıtımında adaletsiz davranıldığı gerekçesiyle hükümet ile gazeteleri karşı karşıya getiren uygulamaya son vermek hedefiyle 1961’de kurulan Basın İlan Kurumu, bugüne kadar fikir ve içerik farkı gözetmeksizin yürüttüğü aracılık hizmetini muvaffakiyetle sürdürmüştür’. Bugünden bakınca makus bir latife üzere fakat Basın İlan Kurumu’nun internet sitesinde bu türlü diyor. Pekala neydi 1961 öncesinde bahsedilen şartlar? DP Hükümeti, basını izleyebilmek için bir Tahkikat Komitesi kurmuştu ve muhalif basını polis baskınları, gözaltı, tutuklama, gazetelere el koyma, gazete kapatma, resmi ilan kesme üzere metotlarla boğmaya çalışıyordu.
1961’in sıkıyönetim şartlarında, cunta tarafından tarafsızlık prensibiyle kurulan Basın İlan Kurumu, 61 yıl sonra bugün eleştirel basını kendi elleriyle boğmayı deniyor. Anayasa Mahkemesinin ihlal kararına karşın, 195 sayılı kanunu TBMM’ye yine düzenlenmek üzere göndermesine karşın, sıkıntıyı oldu bittiye getirerek Evrensel’i susturmaya yönelik bir karar alıyor. Burada kararın münasebetinin ne kadar uydurma olduğunu söylemek yahut Anayasa Mahkemesi kararı üzerinden BİK’te tarafsızlık aramak gereksiz. Zira bu kararlar öbür yerlerde alınmış kararlar. Bu kararlar alınırken haklı münasebet arama zahmetine bile girilmiyor. Karar tek aslında, eleştirel sesler susturulacak, Kozmik susturulacak.
Basın İlan Kurumu, iktidarın sopası olmak için 2013’ten itibaren sistematik biçimde yapısını, yönetmeliklerini tek tek değiştirdi. Darbe teşebbüsünün akabinde Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilmesiyle tek adam anlayışı Basın İlan Kurumuna da sirayet etti. O tarihten itibaren olur olmaz cezalar verilmeye başlandı. Haberlere ait ilan kesme cezaları evvelce azamî 3 günü geçmezken 2018’den sonra en az 15 günle başladı. İktidarın bürokratlarından tutun da akademisyenlerine kadar yapılan eleştirel haberlere ilan kesme cezaları verildi. Hükümetlerin kamu gücüne dayanarak yandaş olmayan basına ekonomik ambargo uygulamasının önüne geçmek için kurulan Basın İlan Kurumu son yıllarda ekonomik ambargonun ötesinde susturma eforuna girdi. Üniversal gazetesine 3 yıldır hukuksuz bir biçimde verilmeyen resmi ilanlar geçen gün alınan kararla büsbütün kesildi. Bu karar Kozmik gazetesinin ekonomik olarak susturulmasını hedeflemektedir. Son haftalarda iktidarın yanlış siyasetlerini eleştiren öbür gazetelere de yüz binlerce liralık cezalar verilmiştir. Basın ilan kurumu da tıpkı RTÜK üzere basın özgürlüğünü yok etmek için talimatla kararlar vermeye başlamıştır. Basın İlan Kurumu idaresini bir an evvel Kozmik gazetesi hakkında verdiği hukuksuz karardan vazgeçmeye, bizlerin vergileriyle toplanan kamu kaynaklarını basın özgürlüğüne hizmet edecek biçimde dağıtmaya çağırıyoruz. Üniversal gazetesi çalışanları 9 yıldır sendikamızda örgütlüdür. Basın özgürlüğü, ekonomik ve toplumsal haklar için yürüttüğümüz uğraşın yol arkadaşıdır. Biz de TGS olarak bu haksız, hukuksuz karara karşı Kozmik çalışanlarıyla birlikte gayret edeceğimizi buradan ilan ediyoruz.”
Evrensel Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Erdi Tütmez, Basın İlan Kurumu’nun Kozmik gazetesine verdiği ilan cezası sürecini anlattı. Tütmez’in açıklamaları şöyle:
OKUR DAYANIŞMASI KABAHAT DEĞİLDİR: 2019 yılının eylül ayında Evrensel’e resmi ilan akışını durduran ve bugüne kadar da çeşitli haber ve yazıları münasebet göstererek toplam 108 gün ilan kesme cezası veren Basın İlan Kurumu, Evrensel’in resmi ilan hakkını tümüyle iptal etti. BİK’in kararı 22 Ağustos günü elimize ulaştı. BİK Genel Müdürlüğü tarafından gazetemize iletilen tebligatta, okurlarımızın bayilerden birden fazla gazete satın alması; siyasi partilerin ve belediyelerin kurum olarak aldıkları gazeteleri iptal kararına münasebet gösterildi. Okurların bir gazete ile dayanışarak gazete alması hata değildir. Ayrıyeten her siyasi parti, belediye ve sendika bir gazeteyi toplu olarak alıp üyelerine dağıtabilir. Soruyoruz… Bunda sorun nerededir? Bize gönderilen tutanakta usulsüzlük tez edilen İzmir’e ilişkin iki nokta var. İki yer de Büyükşehir’in İzelman üzerinden kurumsal abone olarak aldığı işyerleri. Bu alımlar toplu kontratta yer alan, çalışanlara günlük gazete alınması unsuru mucibince yapılıyor.
DEFALARCA DENETLENDİ: Gazetemiz resmî ilan yayınlama hakkımızın fiilen elimizden alındığı Eylül 2019 tarihine kadar yıllarca BİK tarafından tekraren denetlenmiştir. Lakin gazetemizin sendika ve siyasi partiler tarafından üyelerine dağıtılmak üzere toplu olarak alınması birinci kez gündeme gelmiştir. Bu durum BİK’in özel ve kasıtlı olduğunun açık delili durumundadır. BİK’in sendika, siyasi parti ve belediyeler tarafından alınan gazeteleri yöntemsiz saymasını gerçek kabul etsek bile bu sayıların toplamı 750 civarındadır. Gazetemizin günlük baskı sayısı, tirajı ve aylık ortalama tirajı dikkate alındığında okurlarımızın büyük çoğunluğunun temel olarak gazetemizi bayilerden teker teker aldığı görülecektir. Turkuaz dağıtımın bayi satış dökümleri de bunun ispatıdır. Toplam 4500 ve üzeri olan günlük tirajlarımız incelendiğinde her 6-7 gazeteden 5-6’sının birer ikişer bayilerden satıldığı görülecektir. İlan çizgimizin gasp edilmesine münasebet gösterilen yönetmelik unsurunda bu hususta somut bir oran yer almamaktadır. Kurum burada da yönetmeliği keyfine nazaran uygulamıştır. Basın İlan Kurumu sürecin başından beri Evrensel’e adeta hasmane bir tavır içinde olmuştur.
BİK İTİHBARAT ÜZERE ÇALIŞIYOR: Basın İlan Kurumu halkın vergilerinden oluşan bir bütçe ile ilanlar dağıtan bir kuruluş olarak kurulmuştu. Kuruluş prensiplerinde “Fikir farkı gözetmeksiniz basının desteklenmesi” sözü bulunan bu kurum gazetemizin ilan hakkını iptal ettirmek için adeta bir istihbarat örgütü üzere Türkiye’nin birçok yanına memurlarını salıp data toplamaya çalışırken iktidara yakınlığıyla bilinen basına bu türlü bir kontrol yapıyor mu? Kamu kurumlarında balya balya gördüğümüz bu gazetelere misal bir uygulama yapılıyor mu? Gazetelerin gerçek tirajları araştırılıyor mu? Talebimiz bu hususta TBMM’de bir araştırma kurulu kurulmasıdır. Bağımsız olmasını istediğimiz bu komite hangi gazetenin gerçekte kaç adet sattığını araştırmalıdır. Bu komite şişirilmiş tirajlarla Basın İlan Kurumu üzerinden gelir sağlayan bu medya organlarını da araştırmalıdır. Bizim bu bahiste hiçbir çekincemiz yoktur.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLAL EDİLDİ: 2016 yılı öncesini hatırlatmakta yarar görüyoruz. Artık adapsız olduğu söylenen toplu satışlar devrin kurum sorumluları tarafından yetkililerimize tekraren övülmüştür. Artık soruyoruz ne değişti? Tekrar birebir devirde irtibat kanalları sonuna kadar açık olan, gazetemizin sorumlularını kuruma görüş alışverişine çağıran BİK artık neden tam karşıtı bir manzara çizmektedir? Gazete çalışanlarımızın kurumun kapısından içeriye alınmadığı bile olmuştur. Bu kurum, son kararıyla ülkedeki yargıyı da adeta ayaklar altına almıştır. Hepimizin bildiği üzere Anayasa Mahkemesi; Basın İlan Kurumunun Kozmik, BirGün, Cumhuriyet ve Sözcü gazeteleri için aldığı ilan kesme cezalarına dair 10 Ağustos’ta verdiği ihlal kararının münasebetlerinde, basın ve söz özgürlüğünün ihlal edildiğini, bunun yapısal sıkıntılardan kaynaklandığını söylemiş ve bunun için Meclise bilgi verilmesine hükmetmişti. Bu kararın mürekkebi kurumadan, Basın İlan Kurumu bu kararı da ayaklar altına almış, keyfi davrandığını bir sefer daha kanıtlamıştır. Kurum, kararları herkes için bağlayıcı olan ülkenin yüksek mahkemesini bile dinlememiştir. Gerekli mühlet içinde Basın İlan Kurumuna itiraz edeceğiz. Tüm hukuk yolları sonuna kadar işletilecek. Anayasa Mahkemesi, AİHM… Kaç yıl sürerse sürsün bu hukuksuzluğun peşinde olacağız. Talebimiz Basın İlan Kurumunun bu yanlıştan bir an evvel dönmesidir. Talebimiz Basın İlan Kurumunun Anayasa Mahkemesinin son kararı ve geçmişte bu mevzuda verilen benzeri kararları dikkate almasıdır.
ŞİMDİ EVRENSEL’E SAHİP ÇIKMA VAKTİ: 27 yıldır bu ülkede gerçeğin savunucusu olan Üniversal büsbütün keyfi bir biçimde cezalandırılmıştır. Bu süreçte kapatılan, müellifleri tutuklanan, muhabiri Metin Göktepe öldürülen gazetemiz artık de ekonomik ambargolarla susturulmak isteniyor. Şu bilinmelidir ki tarihi boyunca bu müdahaleleri okurlarının dayanışmasıyla; kamuoyunun dayanağıyla aşmış olan gazetemiz bu taarruzları da atlatacaktır. Evrensel’e bugüne kadar sahip çıkan okurlarımızdan aldığımız güçle artık daha yüksek sesle söylüyoruz: Artık Evrensel’e çok daha fazla sahip çıkma vakti. Artık halkın haber alma hakkına daha güçlü sahip çıkma vakti. Gazetemiz Evrensel’i bayiden almak, e-gazetemize abone olmak bu susturma teşebbüsüne verilmiş güçlü bir karşılık olacaktır.”