CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, hazırladığı altı aylık Basın Özgürlüğü Raporu’nu 24 Temmuz Basın Bayramı’nda yayınladı. Çakırözer’in hazırladığı rapora nazaran Türkiye’de yılın birinci 6 ayında gazeteciler 350 kere hakim karşısına çıkarken, 56 gazeteci gözaltına alındı, 23 gazeteci ise tutuklandı.
‘Basın kuruluşlarına bayram gelmeyecek’
Çakırözer, rapora ait şunları dedi:
“Türkiye’de gazeteciler haberleri, yazıları, toplumsal medya paylaşımları nedeniyle yargılanıyor, mahpusa atılıyor. Gazetelere ilan ambargosu, televizyonlara karartma uygulanıyor. Üstüne bir de Gazeteciler ve milyonlarca yurttaşı fikrini tabir etti diye mahpusa atacak yeni düzenlemeler Meclis’e getiriliyor. Bu karanlık tablo ortayken hangi Basın Bayramı’nı kutlayacağız? Türkiye’deki otoriter tek adam idaresinin ve iktidarın sopası haline dönüşen Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı, RTÜK, BİK, BTK üzere kurumların ayrımcı, baskıcı, sansürcü zihniyeti son bulmadan basın işçilerimiz ve basın kuruluşlarına bayram gelmeyecek.”
Çakırözer’in hazırladığı rapora nazaran yılın birinci 6 ayında gazeteciler 350 kere hakim karşısına çıkarken, 56 gazeteci gözaltına alında, 23 gazeteci tutuklandı. Onlarca haber sitesi ile yüzlerce haber erişime engellendi.
Rapora yansıyanlar
Çakırözer’in yayınladığı raporda şu tespitler yer aldı:
“Yılın birinci 6 ayında hakim karşısına çıkan gazetecilerden Reyhan Çapan 1 yıl 6 ay, Korkusuz Gazetesi muharriri Memduh Bayraktaroğlu 1 yıl 2 ay, Elif Çetiner 1 yıl 8 ay, Mehmet Arslan ve Abdurrahman Gök 3 yıl 22 gün mahpus cezasına çarptırıldı.
Katıldığı bir programdaki tabirleri nedeniyle “Cumhurbaşkanına hakaret (TCK299)” teziyle yargılanan Sedef Kabaş 49 gün tutukluluğun akabinde 2 yıl 4 ay mahpus cezasına çarptırıldı. Gazeteci İbrahim Haskoloğlu 8 günlük tutukluluğun akabinde tahliye edildi.
Libya’da şehit olan MİT mensubunun cenaze merasimini haberleştirdikleri için yargılanan daha evvel altı ay tutuklu kalan gazeteciler Barış Pehlivan, Murat Ağırel ve Hülya Kılınç haklarında verilen cezaların mutlaklaşması üzerine Şubat ayında tutuklanarak yine cezaevine gönderildi. Gazeteciler infaz yasası düzenlemeleri ile hür kalabildi.
19 Haziran’da Diyarbakır’da gözaltına alınan 21 gazeteciden 16’sı ise 39 gündür tutuklu..
‘Saldırı, tehdit, baskın’
Gazeteciler yılın birinci altı ayını hücum, tehdit ve gaye gösterme nedeniyle büyük güvenlik riski altında geçirmek zorunda kaldı.
Ses Kocaeli gazetesi imtiyaz sahibi Güngör Arslan işyerinde silahlı taarruz sonucu hayatını kaybetti. Ortalarında gazeteciler Alican Uludağ, Seyhan Avşar, Hayri Demir, Mustafa Güzel, İsmail Arı’nın da bulunduğu onlarca gazeteci haberleri nedeniyle tehdit edildi.
Kayseri’de Deniz Postası TV binası 50 kişilik küme tarafından basıldı, televizyon çalışanları atağa uğradı. Ordu İstikamet Gazetesi internet sayfasında yayınlanan bir haber nedeniyle imtiyaz sahibi Osman Şahin’in ofisini polis bastı, Şahin’e haber kaynağını açıklaması baskısı yapıldı.
‘Gazetecilerin haber takibine engel’
Gazeteciler haber takibi sırasında da polis şiddeti ve engellemesi ile karşı karşıya kaldı. Bilhassa toplumsal olaylarda basın açıklamalarını, yurttaşın Anayasal hakkı olan protestoları takip eden gazetecilere müsaade verilmedi.
1 Mayıs kutlamaları, Seyahat Direnişinin yıldönümü ve Seyahat Davasına ait protestolar ile Onur Yürüyüşü üzere toplumsal olayları takip eden gazeteciler engellendi, polis şiddeti ile karşı karşıya kaldı. Siyasalların programlarını, ziyaretlerini, basın toplantılarını takip eden gazetecilere yönelik engelleme ve tehditler de dikkat çekti.
‘CİMER şikayetiyle gazeteciye soruşturma’
Gazetecilere yönelik baskıda dikkat çeken bir öteki gelişme ise, gazetecilerin CİMER şikayeti ile soruşturulması oldu. Sözcü Gazetesi muhabiri Erdoğan Süzer hakkında, Hazine topraklarının özelleştirme yoluyla satılacağına ait haberi nedeniyle bir vatandaş tarafından CİMER’e yapılan şikayet üzerine savcılık tarafından soruşturma açıldı, söze çağrıldı.
Savaş da gazetecileri etkiledi
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan savaş ortamı da gazetecileri etkiledi. Rus haber ajansı Sputnik’te çalışan ya da geçmişte çalışmış gazeteciler twitter üzerinden fişlendi. Gazeteciler, ‘Rusya yanlısı’ gösterilerek gaye gösterildi.
‘AYM kararına karşın ambargoya devam’
‘Kanallara tekrar ceza yağdı’
Yılın birinci altı ayında halkın haber alma hakkı için yayın yapan televizyon kuruluşlarına RTÜK ceza yağdırdı. RTÜK üyesi İlhan Taşçı’nın araştırmasına nazaran, RTÜK 6 ay içerisinde KRT TV’ye 5, Tele1’e 9, Halk TV’ye 8, Flash TV’ye 4, FOX TV’ye 4 defa olmak üzere toplam 30 sefer ceza kesti. Kesilen idari para cezalarının toplamı 10 milyon TL’yi buldu. Buna karşılık TGRT Haber, Beyaz TV ve ATV’ye toplam 1,5 milyon TL bedelinde 3 ceza uygulandı.
RTÜK’ün Halk TV’deki Görkemli Anılar programına ‘Cemo’ türküsünün seslendirilmesi nedeniyle verdiği yayın durdurma cezası 23 Nisan’da uygulandı. Ana muhalefet önderinin açıklaması, milletvekillerinin konuşmaları bile kanallara ağır cezalar kesmek için münasebet gösterildi. CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun TÜRGEV ve Ensar vakıflarından ABD’ye aktardığı paralarla ilgili açıklamasını yayınlayan Tele 1, KRT, Halk TV ve Flash Haber’e üst sondan idari para cezaları verildi. Seyahat davasının akabinde verilen mahkûmiyet kararlarını eleştiren CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel ve TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık’ın kelamlarını yayınlayan tıpkı kanallara da yeniden para cezası verdi. RTÜK, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın şikâyeti üzerine Kuran kursunda cinsel atağa uğrayan çocukların haberini yapan Halk TV, KRT, TELE 1 kanallarına idari para cezaları verdi. Sedat Peker’in açıklamalarının tartışıldığı bir yayın için de İçişleri Bakanının şikayeti üzerine Halk TV ve KRT’ye para cezası kesildi.
‘Siteye de habere de erişim engelli’
Yılın birinci altı ayında basın özgürlüğünü kısıtlayan temel uygulamalardan biri de erişim engellemeleri oldu. Aktif Haber, Yeni Demokrasi, Umut Gazetesi, Gazete Karınca, Avrupa Haber’inde ortalarında bulunduğu onlarca internet sitesi, tekraren erişime engellendi.
DW Türkçe ve Amerikanın Sesi web sitelerine lisans müracaatlarını yapmadıkları gerekçesiyle erişim mahzuru getirildi. Yılın birinci 6 ayında da yoğunluklu olarak yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet, misyonu suistimal, cinsel taciz haberlerine yönelik erişim manisi kararları getirildi. Tarikat yurdunda intihar eden Enes Kara hakkındaki haberler, Mersin Limanı’nda uyuşturucu ticaretine yönelik operasyon haberleri, Ege Üniversitesi’nde “kişiye özel” açılan ilanlar, Esenyurt Belediyesi’nin AKP’li eski liderleri periyodundaki usulsüzlük tezleri, İBB’ye haciz uygulatan şirket ile ilgili haberler, CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç’un Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yönelik sözleri, İzmir’de vazifeli ağır ceza mahkemesi üyesi hakkındaki bayana yönelik şiddet haberleri, Ulusal Savunma Bakan Yardımcıları hakkındaki savlara yönelik köşe yazıları ve haberler, CHP’li Belediyeden ihale alan AKP’linin misyonundan ayrılmak zorunda bırakılmasına ait haberler, Sözcü müellifi Çiğdem Toker‘in Halkalı-Ispartakule demiryolu sınırı ihalesi hakkında yazdığı “Aynı ihaleyi 2 katına gizlice tekrarladılar” başlıklı yazısı, Engelli Web Derneği’nin sitesindeki ‘Türk Hava Yolları’nın eski İdare Heyeti Lideri İlker Aycı hakkındaki haberler erişime engellendi.
‘Basın özgürlüğüne yeni darbe: Sansür yasası’
Türkiye’nin basın ve söz özgürlüğü alanındaki vahim tablosu ortadayken Mayıs ayında AKP ve MHP iştirakinde Meclis’e yeni bir yasa teklifi gönderildi. ‘Dezenformasyonla mücadele’ münasebet gösterilerek gönderilen yasa teklifi, gazetecileri ve toplumsal medya kullanıcısı milyonlarca vatandaşı susturmak için yeni hata tarifleri ve mahpus cezaları öngörmekte. ‘Sansür yasası’ olarak isimlendirilen yasa, Meclis Kurullarından geçirildikten sonra, iktidar tarafından tatil sonrasına bırakıldı. Kanunun Ekim ayında TBMM Genel Heyetine getirilmesi planlanıyor.”