Yatırım dünyasını bilenler, bir tane de olsa yatırım hesabı bulunanlar bilir; yatırımcı risk tercihleri kıymetlidir. Garantici karakterler, finansal okuryazarlığı yüksek olmayanlar, az bir birikimi olup kaybetmek istemeyenler üzere ve daha farklı tercihlerle bankalarda mevduatta para tutulur. Bir kesim mevduatı ‘faizden ya da paradan para kazanmak’ olarak görürken, bu işin eğitimini alanlar bunu bu biçimde göremezler. Para yaratım sürecinin değerli kesimlerinden olan mevduat, sistemin içinde bir domino taşıdır.
Son günlerde mevduat faizleri uzun vakit sonra yine bir ölçü yükselişe geçerken, bunun farklı nedenleri bulunuyor. Yılsonu olması, Merkez Bankası’nın düzenlemeleri derken, bilhassa son 1 yılda tüm yapılanlar TL’ye yönelim ismine olduğu söylense de TL’de kıymet kaybına ve yönelime mahzur olamıyor.
Son 1 yılda “liralaşma”
Türkiye’de, Türkiye’ye özel bir iktisat modeli uygulandığını sokaktaki 10 yaşındaki genç bireyler de biliyor. Nasıl bilmesinler ki? Enflasyonla tanıştılar. Model, enflasyonun (bir müddet) yüksek kalması değerine büyüme öngörüyor. Büyümenin sonunda ise vuslat olduğu düşünülüyor.
Nasıl mı?
TL’de bedel kaybı değil de ‘rekabetçilik’ dersek bu durum bize daha fazla ihracat yaptıracak. İthalatı yenerek, dış ticaret fazlası vereceğiz. Faizlerdeki düşüşle daha çok kredi üretime, yatırıma ve istihdama yönelecek böylelikle cari fazla vereceğiz. Ne olacak sonunda çok çalışarak güçlü olacağımız için, düşük faiz de enflasyonu düşürmüş olacak. 1 yıldır şimdi istenilen bir sonuç alınamadı lakin umut, yoksulun ekmeği hasebiyle yoksullaşmaya devam ediyoruz.
Hep bu türlü miydi? Hayır değildi.
Faizler, piyasa dinamiklerine uygun belirlendiği surece bir supap misyonu görür. Kur, faiz, enflasyon bir istikrarda bulunur. Fakat barajın kapaklarını sonuna kadar açarak suların baraja dolmamasını sağlamak çok muhtemel değil üzere.
O halde faizlerin piyasa dinamikleriyle belirlendiği süreçte 2006 yılında mevduat yatırımı yaparak parasını orada unutan biri bugün hatırlasa ya da 2006’da doğan bir çocuğa gelen ikramlar 2 yaşındayken nakde çevrilerek mevduat yapılsa 18 yaşındaki bu genç enflasyona galip gelir mi?
Merkez Bankası eski ekonomistlerinde Deren Ünalmış, bunu hesaplıyor. Yani Merkez, “Liralaşma” diyor ya.
twitter.com
TL’de kaldık, hiç bir finansal bilgimiz yok o yüzde altın, dolar, borsa bulaşmadık parayı bankaya koyduk. Kederimiz enflasyondan korunmak ve 16 yıl sonra paramız ne oldu?
Enflasyondan arındırılmış birikimli mevduat getirisinde 16 yılda ziyan ediyoruz! Keşke 1 sene evvel çekseymişiz değil mi?
twitter.com
Geçen yıl Merkez Bankası faiz indirimlerine başlarken, yaklaşık yüzde 50 düzeyinde kârda olduğumuz 100 TL’miz, bugün 96 TL olarak duruyor.
Peki bu kayba nasıl yorumlar yapılmış?
Alternatif bakış açıları görülürken,
Yerli ve ulusal telaffuzları aranıyor.
Finansal okuryazarlığın ehemmiyetine dikkat çekiliyor.
Tesadüfler işaret ediliyor.
Reel bakış açıları ve
Haksızlıklar lisana getiriliyor.
Yatırım tavsiyesi de veriliyor! Latife bir yana yatırımın çok ferdî bir tercih olduğunun unutulmaması gerekiyor. (Yasal Uyarı!)
Neden diye soranlara, Merkez Bankası eski Başekonomisti, Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Kara’nın enflasyon günlerinde aylık olarak yenilediği süper grafikle veda edelim. Yorumlarınızı bekliyoruz! 👋
pbs.twimg.com