Balkanlar’ın üç kıymetli ülkesi Hırvatistan, Bosna Hersek ve Sırbistan, 1992-1995’te yaşanan savaşın akabinde biçim değiştiren lakin bitmeyen siyasi krizlerle gayret ediyor.
Hırvatistan’ın son devirdeki Bosna Hersek ve Sırbistan’a karşı tavrı bu ülkeleri bir sefer daha karşı karşıya getirdi. Bölgede Slovenya’dan sonra Avrupa Birliği (AB) üyesi olan Hırvatistan, Bosna Hersek’in bir manada içişlerine karışması ve Sırbistan’ın Rus petrolünü ithal etmesine mani olmasının yanı sıra Cumhurbaşkanı Zoran Milanovic ve Başbakan Andrej Plenkovic’in kelamlı atışmalarıyla da son devirde dikkatleri üzerine çekti.
Hırvatistan, birinci olarak, Bosna Hersek’te temmuzdan bu yana tartışmalara neden olan seçim maddesine ait Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt ile “gizliden kapalıya aylarca görüştüğünü” itiraf etti. Bosna Hersek’te uzun tartışmalara ve siyasi krize neden olan seçim maddesine ait Schmidt ile direkt görüştüklerine dair itirafın akabinde Plenkovic, 2 Ekim’de yapılan seçimden evvel, Boşnak seçmenlere Hırvat aday için oy kullanmamaları davetinde bulunarak, bu durumu “sahtekarlık” olarak değerlendirdiklerini söyledi.
Bu itiraftan birkaç gün sonra Schmidt, tam da seçim akşamı, Bosna Hersek’teki Hırvat milliyetçilerin elini güçlendirdiği tabir edilen seçim yasasını “dayattığını” açıkladı.
HIRVATİSTAN NE İSTİYOR?
Bosna Hersek’in akabinde Hırvatistan, Sırbistan’a karşı hareket ederek, Rusya’ya yönelik yeni yaptırım paketi görüşmelerinde Rus petrolü sonlandırmasına ait kısma Sırbistan’ın da eklenmesini sağladı. Sırbistan’ın düşük fiyatlı petrol almasını yanlışsız bulmadığını söyleyen Hırvatistan, bu hareketiyle yeniden bölgedeki okları üzerine çevirdi.
Hem Bosna Hersek hem de Sırbistan’a karşı tavır sergileyen Hırvatistan’daki Milanovic-Plenkovic atışması ise ülkedeki siyasi krizin su yüzüne çıkmasına neden oldu. Hırvatistan’da 2020’de yapılan seçimleri kazanarak cumhurbaşkanlığı misyonunu üstlenen toplumsal demokrat Milanovic ile merkez sağ Hırvat Demokrat Birliği (HDZ) Genel Lideri ve Başbakan Plenkovic ortasındaki karşılıklı suçlamalar bilhassa Bosna Hersek probleminde büyüdü.
Milanovic, Hırvatistan’ın Bosna Hersek’teki Hırvatları korumak noktasında “sınıfta kaldığını” söz ederken Plenkovic de Milanovic’in “yoluna taş koyduğunu” savundu.
Yaşanan bu gerginlikler üzerine Hırvatistan tarafı sessizleşirken, Bosna Hersek ve Sırbistan’a karşı ne cins bir halla devam edeceğini ilerleyen günler gösterecek.
BOSNA HERSEK’TE SEÇİM YASASI TARTIŞMASI
Bosna Hersek ise 2 Ekim’de yapılan seçimin akşamında, tam da sandıkların açıldığı bir vakitte Schmidt’in “işlevsellik” paketi ismi altında “dayattığı” seçim kanunuyla şaşkına döndü.
Ülkedeki tüm siyasi aktörlerin seçim sonuçlarına odaklandığı bir vakitte açıklanan yasa o anda herkesin ilgisini çekmese de karara ait ayrıntıların paylaşılmasıyla bilhassa Boşnaklar tarafından reaksiyonla karşılandı.
Schmidt’in “dayattığı” yasaya nazaran, Bosna Hersek Federasyonu’nu Halklar Meclisi’ndeki kurucu halkların (Boşnak, Hırvat, Sırp) delege sayısı 17’den 23’e çıkartılırken, Federasyon’daki 10 kantonda çoğunlukla Hırvatların yaşadığı bölgelerden temsil sayısı artmış oldu.