Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Habertürk ve BloombergHT ortak yayınında açıklamalarda bulundu.
Bakan Nebati’nin öne çıkan kelamları şöyle:
ENFLASYONLA MÜCADELE
Aralık ayından itibaren enflasyon düşecek diye her yerde söyleyerek, beklentilerin buna nazaran oluşturulması tarafında telaffuzlarda bulunduk. Geçen yıl bir kur atağı yaşadık. 20 Aralık’ta KKM’nin açıklanmasıyla fiyatlar olağanlaştı. O gün makro ekonomik göstergelerle alakası olmayan bir operasyon oldu. Döviz arttı. Fiyat artışının temel sebebi dövizdeki artıştır. Direkt bir fiyata yansıtma tavrı oldu. Enflasyonla uğraşta evvel burada güzel bir kur düzeyi ve öngörülebilirliğin arttığı bir emelimiz vardı. Enflasyon gelmesi gerektiği yere gelmiştir. Emtia fiyatları… Biz net güç ithalatçısıyız. Emtia fiyatlarındaki artışın tesiri enflasyonda yüksek. Geçen yıl 100 milyar dolara varan net güç ithalatı yapmışız. Bunlar fiyatlarda tesir yaptı. Tuzu biberi de savaş oldu.
Enflasyonla gayrette sert sistem izlemektense büyümeden taviz vermeden, kepenklerin kapanmadığı bir amaç ortaya koyduk. Bu da Türkiye İktisat Modeli içerisinde koyulmuş bir maksattır. Model çerçevesinde geçen yıl bu vakitlerde 6 ay sonra yaza gelince enflasyonda toparlanma olacak demiştim. Dolarda toparlanma, dünyada stabilleşme var iken Türkiye’de besin fiyatlarının düştüğü, turizm gelirlerinin arttığı bir periyot. Ben bu devirde düşeceğini söylemiştim. Çok da tenkit aldık. Savaş çıktı. Emtia, güç fiyatları pik yaptı.
Aralıktan itibaren ısrarla evvel baz tesiri dedim. Bugün baktığımızda baz tesirinden çok enflasyonda yükseliş trendinde kırılma olduğunu görüyoruz. 2023 yılında çok daha rahat uğraş edeceğimizi söyledik.
ENFLASYONDA DÜŞÜŞ SÜRECEK Mİ?
Çok taraflı hareket etmemiz, beklentileri ona nazaran belirlememiz lazım. Bugün açıklanan enflasyon şunu söylüyor; 2022’de çok önemli çaba verdiğimizi… Bütçede makro ekonomik olarak hangi mali önlemler alındığını göstermesi açısından çok kıymetli. Mevcut fiyatlar artık içselleştirildi, üzerine gelecek fiyatların kabul edilemeyeceğini, yüksek enflasyonla karşılaşmayacağımız tarafında ataleti kırdığımızı gösteriyor. Vatandaş fiyat artışlarına çok önemli reaksiyon gösterecektir. Bunun toplum tarafından kabul görmeyeceğinin bilinmesi lazım. Bundan sonrası bizim, üretici-tüketici ortak hareket ederek bu ataletin kırılmasında düşüşü hissettirmemiz lazım. Gelmeden evvel besin perakendecileriyle görüştüm. Fiyatların belirli bir mühlet artırılmayacağı tarafında davette bulunuyorum. Biz her türlü katkıya bulunmaya hazırız. Enflasyon üreticiler için hoştur, çok kazandığını zanneder. Kısa müddette tüm topluma ziyan verdiği görülmektedir. Süratli bir halde bu düşme trendine ahenk sağlayacağız. Marketlerle birlikte, sanayicilerle, üreticilerle kış aylarının bahara kadar beklediğimiz oranlarda gitmesiyle biz bu enflasyonun belini kırdık bir defa, çok daha rahat edeceğimizi söyleyebilirim.
TÜİK’İN AÇIKLADIĞI RAKAMLAR
Kurumlarımıza haksızlık yapıyoruz. TÜİK, Türkiye’nin en kıymetli istatistik kurumu. BDDK’sından SPK’sına kadar… Bunları el üstünde tutmalıyız. Bunlar çok düzgün işler yapan, şeffalıktan uzak durmayan kurumlar. TÜİK’in enflasyonu açıkladığı gün bir kurum açıklama yapıyor. Bu Türkiye’ye ve TÜİK’e haksızlık. Çalışan sayısı 4 bin. Akredite olması lazım. EUROSTAT tarafından da akredite edilmiş. Öbür tarafta çalışanı çift haneli bile olmayan bir kurum diyor ki; biz bir çalışma yaptık, enflasyon bu kadar. Metot belirli değil, şeffaf değil, akademisyenler tarafından ilan ediliyor… Siz o vakit deyin ki biz 4 hoca ile anlaştık, her ay enflasyon açıklayacağız, siz de her ayın 3’ünde açıklayın, 3-5 tane fiyat koyarsınız. Siz de yapın… Her TV kanalı, 4-5 hocayla anlaşıp, danışmanlık fiyatı verip yapsın. Bu ne kadar banal bir şey değil mi? Muhalefetin eline bunu vermiş olabilirler. Lakin gerçeği yansıtmıyor. Bu tip sayılarda kimse başına nazaran bir data açıklayamaz. Mesela birkaç hoca açıklama yapsa; Türkiye’de şu kadar covid hastası var dediğinde ne kadar inanırsınız? Bu kurumu kimse yıpratmasın. TÜİK muhalefetin gayesinde, çok çalışıyorlar, daima baskı altındalar, burada çalışmak kolay değil.
MEMUR-EMEKLİ MAAŞLARI
ASGARİ FİYATA ORTA ARTIRIM OLACAK MI?
Asgari fiyatta yılda bir defa artırım yapılıyor biliyorsunuz. Geçen yıl enflasyondan korumak için orta artırım yapıldı. Yüzde 95’lik bir artış, enflasyonun 30 puan üzerinde. Şu anda minimum ücretliye tekrar bir artırım yapıldı. Önümüzdeki yıl için geçinmesi için bir artış yapıldı. Enflasyonu biz çözdük. Yıl ortasında bir artırım olmaması lazım. Bu natürel Cumhurbaşkanımızın takdirinde olan bir şey. Geçen yıl yüksek enflasyon var diye artırım yaptık. Biz yüksek enflasyonu bitirdik, artık olmayacak inşallah.
EYT’DE SON DURUM
3600 Ek Gösterge çıktı, taşeron çalışanların sorunu çözüldü, sözleşmelilerin bugün programı vardı. Bunlar çözüldü. EYT konusunda bir yük getireceği muhakkaktı. Bizim bakanlıktaki tüm müsteşarlara, bakan yardımcılarıma özel teşekkür ediyorum. EYT ile önlem alalım dedim ben bizim arkadaşlara. Sessiz sedasız bir formda dar bir alanda hesap kitaplarımızı yaptık. Yılı 3,4’lük bütçe açığıyla öngörmüştük. EYT’yi nasıl çözeceğiz diye simülasyon yaptık. Bugün yapılan ekstra artırımlar bir yüktür bütçe üzerinde. 2022 yılı dünyanın en güç yıllarından biridir. Türkiye Cumhuriyeti, tüm göstergelerde olumlu olarak ayrıştı. Enflasyon hariç… Onu da bu yıl bitiriyoruz inşallah. 2022’de hiç kimse makro ekonomik göstergelerin rastgele birisinde olumsuz bir şey oldu diyemez. Enflasyonu da göreceğiz, hissedeceğiz. 2022’yi çok âlâ kapattık, ayın 16’sında bütçe gerçekleşmelerini ilan edeceğiz, değerlendirmelerinizi o vakit yapın lütfen. Seçim yılı olduğunu biliyoruz. Haziran ayında seçim olacağını, baskı altına girebileceğimiz, seçim iktisadına girmeyeceğimizi bilerek önlemlerimizi aldık. EYT ile ilgili 2023’te sorun olacak bir durum yok. Bugünkü artışı da Cumhurbaşkanımız muştuyu verdi. Temmuzda bir artış daha olduğunda memur ve emeklilerimizin beklentilerinin büyük kısmının karşılandığını göreceğiz. EYT’nin bütçe üzerinde tesiri olmayacak. Bugün açıklanan oranların da yükü olmayacak.
200 milyar lira için yetki aldık. Yetkimiz yüzde 5, Cumhurbaşkanımızın da yüzde 5’lik yetkisi var. Meclis de yetkiyi verdi. 16’sında bütçe sayılarında iç-dış borçlanmada oransal olarak, elbette ki enflasyonu yüksek geçirdik biz, bu türlü bir ortamda borçlanma nominal olarak yüksek görünüyor lakin gerçek olarak amacın altında. Totalde koyduğumuz maksadın de altına indi.
ORTA GELİRLİYE KONUT PROJESİ
OTOMOBİLDE ÖTV İNDİRİMİ OLACAK MI?
Otomobile yönelik ÖTV indirimi yok. Anlamıyorum, soruyorlar; araç mı alacaksın diyorum, yok araç diyor, alamayacağın aracın ÖTV’sini ne yapacaksın diyorum. Araba piyasası pek canlı, onlar arzı artırsınlar, kapıya koysunlar, o vakit görelim.
Kirada yüzde 25 artış hududu temmuz ayında bitecek. Temmuzda enflasyona nazaran bakacağız.
SEÇİMDEN SONRA MODEL DEVAM EDECEK Mİ?
Türkiye İktisat Modeli, Türkiye’nin bir modeli. Her gün düşüme giriyor. Zira Türkiye kendi özgün modelini hak edecek bir ülke. Bu yüzyıl Türkiye’nin yüzyılı, kimse bunu durduramaz. Türkiye bunu kotaracak düzeyde. Modeli açıklayacağımız 20 günde ben 3,5 kilo verdim. Teorik altyapısını oluşturduk. Modele dönüştürdük. Girdi, çıktı, tesir tahlili yapıldı. Arabanın direksiyonunu çevirdiğin anda döner, gemi kullanıcısı iseniz dümeni buradan kırmam lazım, belirli bir ara hesabı yapmam lazım. Onu kırarken o ara hesabı yetmiyor, sürat, rüzgar, şiddeti… Dalgaların şiddeti, karşıt akıntı var, 15 metrelik tekneyi kullanmak, vapuru kullanmak ortasında da fark var…. Bütün bunların hesabını yapmamız lazım. İktisatla ilgili adım attığınızda belirli bir süre sonra sonuç çıkaracağını bilmemiz lazım. Bu model Cumhurbaşkanımızın inandığı, bizim inandığımız bir model. Bütün makro ekonomik göstergelerde muvaffakiyet elde etmiş bir model. Geçiş modeli değil. Dümenin başında Sayın Cumhurbaşkanımız var. Buna inanmış, seçimden sonra değiştireyim der mi? Demez. Seçimden sonra bir değişim olmaz. Aksaklık varsa düzeltmeleri yaparsınız, yeni şeyler katarsınız yürürsünüz.
İHRACATÇILARIN KUR ELEŞTİRİSİ
Şunu bilsinler; kur yükseldiği vakit gerçekleri taşımıyordu. Muhalif taraflar benim sözümden ötürü üzerime gittiler. Dedim ki; TL yüzde 47,5 düşmüştü, bunun altını kabul etmez. TL’nin gerçek pahası yüzde 57’lerde. TÜFE bazında optimal noktasının hangisi olduğu kıymetli. 60-70 düzeyi olduğuna inanıyorum. Doların artışı yüzde 41 lakin siz yılbaşına nazaran karşılaştırma yapıyorsunuz. TL’nin şimdi rekabet edilebilir kur düzeyinde olduğuna inanıyoruz. Enflasyonu etkiliyor, öngörülebilirliği etkiliyor. Çok pahalanmayacak, çok düşmeyecek dedik biz ihracatçılara. Geçen yılın imkanlarından faydalanmış olabilirsiniz. Yılbaşına girerken elektrik, doğalgazda indirime gittik. Petrol fiyatları düştü.
Ayrıntılar geliyor…