Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Toplantısı’nın kapanışında Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen vilayetlerdeki hasar tespit çalışmaları ve yapılacak konutlara ait açıklamalarda bulundu.
İki sarsıntı ve akabinde yaşanılan artçı sarsıntılar sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AFAD Başkanlığı’ndaki uyumunda, ilgili bakanlarla birlikte süreci anbean alandan takip ettiklerini belirten Kurum, “İlk andan itibaren devletimiz bütün imkanlarıyla 11 vilayetimizde gerek arama kurtarma çalışmalarında ki toplamda 26 bin enkaz, 26 bin binadan bahsediyoruz. Bu çerçevede 35 bin 250 arama kurtarma çalışanı AFAD’ımızın uyumunda tüm vilayetlerimizde eş vakitli her saat, her dakika üstüne koya koya artırarak gitti. Arkadaşlarımız uyumadan, yemeden-içmeden vatandaşımızın yaralarını sarmak için uğraş verdi. Bu çerçevede valilerimiz, kaymakamlarımız, ilgili bakan arkadaşlarımız ve tüm gruplarımızla birlikte 271 bin çalışanımız alandaydı. Bugüne kadar 624 bin vatandaşımız tahliye edildi. 18 bin iş makinesi de şu an fiilen alanda hizmet vermektedir.” diye konuştu.
Deprem bölgesindeki vatandaşların barınma muhtaçlığının karşılanmasına yönelik çalışmalara değinen Bakan Kurum, şöyle devam etti:
“Vatandaşlarımızın süreksiz barınma muhtaçlıklarını karşılayabilmek maksadıyla AFAD’la tüm vilayetlerde kurmuş olduğumuz uyum merkezleriyle birlikte bugüne kadar 360 bin çadır kurulmuş ve bu çadırlarda 1 milyon 440 bin vatandaşımızın barınması sağlanmıştır. Yeniden tıpkı anlayışla konteyner kentlerimizi kuruyoruz. AFAD’ımız, TOKİ’miz, Emlak Konut’umuz, belediyelerimiz, buradaki bağışçılarımız, sivil toplum örgütlerimizle birlikte gerek prefabrik, gerek çelik, gerek konteyner, gerek yığma materyallerden tüm vilayetlerimizde Hatay’ımızda, Malatya’mızda, Kahramanmaraş’ımızda, Gaziantep’imizde konteyner kentlerinin kurulumunu başlattık ve ne kadar gereksinim varsa tekrar uyum içerisinde süreçlerimizi yürütüyoruz. Vatandaşımızı bir an evvel daha inançlı alanlara çekebilmek ismine yapılarımızın süratli bir biçimde inşasını gerçekleştiriyoruz.”
“608 BİN BAĞIMSIZ KISIM ACİL YIKILACAK, AĞIR HASARLI VE YIKIK”
Binaların ağır olarak yıkıldığı yerlerin eski yerleşim alanlarında olduğunu tespit ettiklerini vurgulayan Kurum, “Bugüne kadar 7 bini aşkın işçimizle yapmış olduğumuz hasar tespit çalışmalarında toplam 1 milyon 582 bin binada tespit yapıldı. Bu çerçevede 4 milyon 859 bin bağımsız kısım incelendi. Bu binalardan 214 bin 577 adedinin acil yıkılacak, ağır hasarlı yahut yıkık olduğunun tespitini yaptık ki bu da 608 bin bağımsız kısma tekabül ediyor. Bu bağımsız kısımların 481 bini de konut içerikli binalarımızı oluşturuyor.” bilgisini paylaştı.
Bakan Kurum, zelzelede tescilli ve tarihi yapıların da ziyan gördüğünü, Hatay’daki Ulu Cami, Adıyaman’daki Ulu Cami, Aziz Nikola Rum Ortodoks Kilisesi, Darb-ı Sak Kalesi ve Gaziantep Kalesi üzere birçok tarihi yapıtın de yıkıldığını, Kültür ve Turizm Bakanlığının bunlarla ilgili alanda çalışma yaptığını aktardı.
“YIKILAN BİNALARIN YÜZDE 96,69’U 1999 ÖNCESİ”
Yıkılan binalara değinen Kurum, şunları kaydetti:
“Yıkılan binaların yüzde 96,69’unun da 99 öncesi yapılan yapılar olduğunu görüyoruz. Yeni yönetmeliğe nazaran, yani 2002’deki yapılan düzenlemeler, yapı kontrol sistemindeki düzenlemeler, yeni zelzele yönetmeliğiyle birlikte yapmış olduğumuz düzenlemeler çerçevesinde yıkılan binaların yalnızca yüzde 3,3’ünün 99 sonrası yapılan yapılar olduğunu görüyoruz ki tekrar bu binalarda 145 bin vatandaşımızın yaşadığını tespit ettik. Tekrar burada aslında 1998 öncesi yapılar ile sonrası yapıların yıkım karşılaştırmasını görebiliyoruz. Kahramanmaraş merkeze baktığımızda aslında burada 2004’teki yerleşimle 2022’deki yerleşimdeki uydu haritalarını kıyas ettiğimizde 99 öncesi yapıların ağır bir biçimde yıkıldığını görüyoruz. Tekrar birebir durumu Hatay için inceleyecek olursak, 2006’daki Hatay’ımızın yerleşimine baktığımızda 2023’teki yerleşimdeki ağır yıkımın tekrar eski yapıların olduğu alanda, sıvılaşmanın ve taban kalitesinin düşük olduğu alanda olduğunun tespitini yapmış olduk.”
BİNALARIN YIKIM NEDENLERİ
Bakan Kurum, binaların yıkılma nedenlerini teşhis etmek için alanda fiilen çalıştıklarını ve daha evvel 1 milyon 180 bin konutu inşa ettikleri anlayışla yeni yerleşim alanlarını da yapacaklarını vurgulayarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Burada fay çizgisine olan arasını, yerdeki sıvılaşmayı, tekrar seçim noktasında sıvılaşma kaynaklı yıkımın olup olmadığının tespitlerini yapıyoruz. Binaların yerleşim noktasında en yanlışsız yere yerleşmesiyle ilgili hocalarımızla, bilim insanlarımızla birlikte bu çalışmaları yürütüyoruz. Yıkım nedenlerine baktığımızda, dizayndaki ve işçilikteki yanlışların da yıkıma sebebiyet verdiğini alandaki tespitlerde görüyoruz. Kolon kiriş birleşimlerindeki sıklaştırmaların olmadığı, nervürlü demirlerin kullanılmadığı alanlarda ağır yıkımın yaşandığının tespitini yaptık. Yeniden bodrum katlardaki pencere açımı üzere yanlış kullanımların da yıkıma sebebiyet verdiğini görüyoruz.”
“ENKAZLAR ETRAFA ZİYAN VERMEYECEK BİÇİMDE DÖNÜŞTÜRÜLECEK”
AFAD uyumunda tüm vilayetlerde tıpkı anda enkaz kaldırma çalışmaları yürütüldüğünü anlatan Kurum, vilayetlerdeki uyum kümeleriyle birlikte tüm çevresel önlemleri aldıklarına, buradan çıkan materyallerin tamamını geri dönüşüme tabi tutarak hem iktisada katkı sağlayacaklarına hem de çevresel kirliliğe sebebiyet vermeyeceklerine dikkati çekti.
“KONUTLAR YER ARTI 3-4 KATI GEÇMEYECEK”
Kurum, Cumhuriyet tarihinin en büyük afet konut üretim seferberliği kapsamında 405 bin afet konutunun imalini başlattıklarını kaydederek, vilayetlerde bulunan 83 bin köy meskeninin de tespit çalışmalarını yürüttüklerini söyledi.
Bu çalışmaları alandaki yer etüt takımları ve hocalarla eş güdüm içerisinde yaptıklarını aktaran Kurum, “21 Şubat’ta başladığımız sürecimizde bugüne kadar 16 bin ki bugünkü tarihle birlikte bildiğim kadarıyla 21 bine ulaştı, 21 bin afet konutumuza da kontratlarımızı yapıp birinci kazmalarımızı vurmuş oluyoruz.” dedi.
Kurum, bunları yaparken kentin büyüme aksı öngörüsü ve 50 yılını hesaplayacak biçimiyle tasarladıklarını belirterek, Adıyaman Örenli’de çok uygun bir tabanda, yeniden Gaziantep Şehitkamil’de, İslahiye’de ve Nurdağı’nda bu çalışmaları yürüttüklerinin bilgisini verdi.
Hatay İskenderun’da sağlam yerleri buldukları alanlarda yeni yerleşim alanlarını belirleyerek buralarda kentsel dizaynlarını yürüttüklerini aktaran Kurum, bu rezerv alanlarının dışında da kentin merkezindeki kentsel dizaynları başlattıklarını, kentin ileri gelenleriyle, sanayicisiyle, belediye lideriyle, milletvekiliyle tüm sivil toplum örgütleriyle toplantılar yaptıklarını, onların tekliflerini dikkate aldıklarını söyledi.
YENİ YAPILACAK KONUTLAR NASIL OLACAK?
Kurum, yeni yapılacak konutlara ait şu bilgileri paylaştı:
“Yatay mimari asıllı yürüteceğiz. Mahalle kültürünü, komşuluk ilgisini yaşatacak formda yer artı 3-4 katı geçmeyecek anlayışla yapılacak ve bu çerçevede kat planlarını, tip dairelerimizin örneklerini de görselini paylaştığımız anlayışla yapacağız. Tekrar burada köyde yaşayan vatandaşlarımızı da brüt 130 metrekare, neti de 105 metrekare olan balkonuyla, tekrar terasıyla vatandaşlarımızın gereksinimlerini giderecek anlayışla yapıyoruz. Bu tipleri de yöresel gereksinimlere ve oradaki mimariye uygun biçimde kaplamalarını yapacağız. Bir yerde cumbasını yapacağız. Bir yerde taşını kaplayacağız ve bu anlayışla yürütüyor olacağız. Tip kat planlarımıza baktığınızda 3+1 daireler planlıyoruz ve 105 metrekare brüt, 85 metrekare neti olan, yeniden bölgenin muhtaçlıkları doğrultusunda geniş balkonlu daireler planlandı ve bu çerçevede çalışmalar yürütülmektedir.”
“İNŞAAT MATERYALİ TEDARİK ZİNCİRİ OLUŞTURULDU”
İnşaat materyali bölümüyle bir ortaya geldiklerini ve ilgili bakanlıklarla birlikte tüm gereçlere ait tedarik zincirini bugünden itibaren kurduklarını aktaran Kurum, 13 milyon ton çimento, 4 milyon ton demir, 28 milyon metrekare seramik ile 28 milyon metreküp betonun kullanımı gayesiyle tedarik zincirini oluşturdukları bilgisini verdi.
Kurum, Türkiye’nin bir zelzele ülkesi olduğunu, bu sarsıntılarda bugüne kadar Kahramanmaraş sarsıntısı de dahil edildiğinde 120 bini aşkın canın yitirildiğini tabir ederek, şöyle konuştu:
“Bugüne kadar 3,3 milyon konutun dönüşümü yerinde, süratli ve vatandaşlarımızın isteği çerçevesinde yapılmıştır. Tekrar 20 yılda, tüm Türkiye’ye yaydığınız toplumsal konut anlayışıyla birlikte bugüne kadar 1 milyon 180 bin toplumsal konut yapılmıştır. Bugün 81 vilayetimizde, 922 ilçemizde kentsel dönüşüm çalışmaları çerçevesinde 250 bin konutun dönüşümü alanda fiilen devam etmektedir. Bu yapılan çalışmalarla 6,6 milyon mesken ve iş yerinin kontrolü tamamlanmış ve bu çerçevede toplumsal donatılarıyla birlikte TOKİ’mizle, özel kesimimizle yaptığımız işlerle birlikte yüzde 65’ini nüfusumuzun inançlı hale getirdik.”
“2035’E KADAR TÜRKİYE’DE DÖNÜŞÜME GİRMEMİŞ ALAN KALMASIN İSTİYORUZ”
Bakan Kurum, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Devam eden kentsel dönüşüm konutlarımız 250 bin, toplumsal konutlarımız 250 bin ve Pazarcık merkezli zelzele sonrası yapılacak konut sayısının da 500 bin olduğunu düşündüğünüzde yaklaşık 1 milyon yeni konutun üretimini ve 1 milyon da arsa maksatlı tahsislerimizi de hesap ettiğinizde son bir yılda ülkemize 2 milyon yeni, sağlam, inançlı konut kazandırmış olacağız. 2035’e kadar tüm Türkiye’de dönüşüme girmemiş alan kalmasın istiyoruz.”
İstanbul’da da kentsel dönüşüm seferberliğine birebir azim ve kararlılıkla devam ettiklerini söyleyen Kurum, “Bugüne kadar 695 bin konutun dönüşümünü sağladık ve 93 bin konutun dönüşümü fiilen alanda TOKİ’mizle, Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğümüzle, Emlak Konut Genel Müdürlüğümüzle birlikte devam ediyor. Muhtemel Marmara sarsıntısına karşı 39 ilçemizde kentsel dönüşüm çalışmaları sürmektedir.” dedi.