Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Habertürk TV’de Mehmet Akif Ersoy’un moderatörlüğünde Kübra Par ve Kemal Öztürk’ün sorularını yanıtladı. Bakan Kirişci yaz mevsimine gündeme gelen orman yangınlarından, buğday durumuna, çiftçilere verilen muştudan öteki mevzulara kadar birçok mevzuda açıklamada bulundu.
Bakan Kirişçi’nin açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle:
“DÜNYANIN HİÇBİR ÜLKESİNİN STOĞU ELİNDE TUTMA BAHTI YOK”
Tarım her vakit için dünyanın en temel problemi. Evvel pandemide gördük, ardından de Rusya-Ukrayna savaşıyla daha da tepe yaptı. Kendimizi dünyadaki genel gidişattan soyutlayabilecek değiliz. Şunu çok rahatlıkla söyleyebiliriz; Türkiye pekçok eserde kendi kendine yetebilen bir ülke. Her eserde yeterlilik manasında söylemiyorum. Bir stratejik olanlar, bir de stratejik olmayan eserler. Stratejik un, yağ, şekerdir. Bunlar bizim için stratejik eserler. Kendimize ne kadar kafiyiz? Türkiye olarak bilhassa ayçiçeği hariç başka eserlerde gereksinimimizin üzerinde üretimimizin olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Ayçiçeğinde yüzde 63 seviyesindeyiz. Bu yıl oranın artmasını bekliyoruz. Türkiye bu türlü bir toprak zengini ülke değil. 780 bin kilometre lakin bizim tarımla ilgili olan alanımız 23 milyon hektar civarında. Bu büyüklükte bir alanın istediğimiz her eseri istediğimiz kadar yetiştirebiliriz deme lüksümüz yok. O halde biz kendi stratejik öncelik ve eserlerimizi öne alıp, onlar üzerine yoğunlaşmamız gerekiyor. Sayın Cumhurbaşkanımızın da açıklamaları dahil olmak üzere, 4 Mart’ın üzerinden 3-5 gün geçmeden Türkiye’de ayçiçeği problemi gündeme geldi. Bu Türkiye’nin gerilim testine tabi tutulduğunun açık göstergesiydi. Bir teneke 5 litrelik yağın bir konutun 3 aylık gereksinimini hesaba kattığımızda, sekizle çarptığınızda 24 ay yapıyor ki, iki yıla tekabül ediyor. Dünyanın hiçbir ülkesinin bu türlü bir stoğu elde tutma talihi yok. Bugün dahi ülkemizde ‘şu eseri rafta bulamadık’ denilen bir eser kümemiz yok. Dünyada boşalmış raflara sıklıkla karşılaşıyoruz.
“TÜRKİYE TARIMDA NET İHRACATÇI BİR ÜLKE KONUMDADIR”
Bitkisel üretimde, bilhassa mazot, gübre, ilaç ve tohum. Bunların maliyet içinde hissesi yaklaşık yüzde 60-65 bazen yüzde 70’e kadar çıkar. Mazot bizde olan bir şey değil, dışarıdan ithal ettiğimiz bir şey. Gübre konusu da o denli. Gübre varlıklarımız yok. Bilhassa azotlu gübreler konusunda. Biz o gübreleri de doğalgazdan elde ediyoruz. Bu gübreleri üretimde kullanıyoruz. 65 milyondu Türkiye’nin nüfusu 2002’de, bugün 85 milyon. Buradaki 20 milyon ne mana tabir ediyor? Daima Hollanda’yı örnek verirler. Hollanda’nın nüfusu 17 milyon. O devirde Türkiye’yi ziyaret eden turist sayısı 15 milyondu. Pandemiye gelene kadar 52 milyona erişti. Pandemi ve savaş olmamış olsaydı daha da artacaktı. O yıllarda bu ülkede, ülkemize gelen sığınmacı diyebileceğimiz nüfus hiç aklımıza gelmezdi. Bugün 5 milyonları konuşuyoruz. Şu anda tarım eserleri ihracatımız artmış, nüfus artmış. O gün soframızda olan eserler ile bugün soframızda olanları mukayese edersek. Sonuç prestijiyle refahla alakalı bir şey. Yeri geldi kişi başına ulusal gelir 12 bin dolarlara kadar çıktık. Türkiye net ihracatçı ülke pozisyondadır. Pekçok alanda ithalat önde, ihracat geride iken, tarım ve besinde net ihracatçı ülke. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 35. Bütün sayılar bu. Siz kalkıp, buğdayı getirip, ithal edip, içeride un, makarna, bulgur olarak değerlendirip ihraç ediyorsanız. Buradan elde ettiğiniz gelir 780 milyon dolar. Net olarak dışarıdan hammaddeyi ithal edip onu içeride una, bulgura, irmiğe, bisküviye dönüştürerek ihracat ediyor olmanın bize getirdiği fazlalık var, 780 milyon dolar. Türkiye buğday ithal ediyor, gerçek. Bunu un, bulgur, makarna, irmik, bisküvi için ithal ediyor.
“BİZİM TEMEL İDEOLOJİMİZ EVVEL KENDİMİZ İÇİN ÜRETECEĞİZ”
Söylemek istediğim şu; nüfusunu arttırmış, gelen turist sayısı artmış, ihracatı artmış, sığınmacı sayısı 5 milyona çıkmış, eser çeşitliliği artmış iken. İthal ettiğimiz eserler de olacak. Yarın da olacak. Mesela şeker. Kendine kâfi bir ülkeyiz, 2,5 milyon tonluk şeker tüketimimiz var. 2.7 milyon ton civarında üretimimiz var. Muhtaçlığımız olan eseri biz kendimiz şeker pancarından üretebiliyoruz. Şayet bu mevzuda ithal iştahı olunca, bir irade olursa bunu kapıyı kapatmamak için ‘buyrun ithal etmek istiyorsanız, ithal edebilirsiniz’ deriz. Regülasyon vazifesi Türk Şeker’dir. Şeker bölümünün Merkez Bankasıdır. Ayçiçek yağıyla başladı, daha sonra şeker, daha sonra et denildi. Kasaplardaki et reyonunda muhakkak gerileme oldu. Temel ideolojimiz, evvel kendimiz için üreteceğiz. Türkiye bir Brezilya, latin Amerika ülkesi değil.
“SORUNLARI ORTAYA KOYARSAK TAHLİLİ ÜRETMEK KOLAYDIR”
Elbette bizim vazifeye gelişimizle birlikte tarımda yaşanılan birtakım dönemsel problemler. Gerek bitkisel gerekse hayvansal eser tarafında. Bunları ortadan kaldıracak elbette çalışma modelimiz var. Mevcut sistemin arızaları neler? 65 adet destekleme var şu an. Meselelerin kümelendiği yerleri yanlışsız ortaya koyarsak, tahlil üretmek kolay. Ziraî takviyelerin sayıca fazlalığı ve karmaşıklığı. Ziraî takviyelerin yönlendirme kabiliyeti yok. Biz dayanaktan ne murad ederiz. Şu eserin daha fazla üretilmesini istiyorum mesela. Bu sahiden büyük eksiklik. Bu kısmı prestijiyle yetersiz kaldığımız durumlarda oldu da gerçekten. Kendi seçim bölgem Adana’yı örnek verecek olursak. Adana’da yetişmeyen eser yok. Soya, mısır, pamuk, ayçiçeği, karpuz herşey üretiliyor. Lakin bizim verdiğimiz takviyenin yönlendirici tesiri olması lazım. Arz talep ortasında münasebet vardır ya. Arz güvenliğinden kelam edeceksek, bu ülkenin ne kadar buğday, ayçiçeği, şekere muhtaçlığının oluduğu açık. Bunun ne kadar alandan elde edilebileceği aşikâr. Her ne kadar bölgesel randıman farkı olsa da. Bölgesel farklılıkları dikkate alınarak harita ortaya çıkarılabilir. Takviyeler fazla ve karmaşık. Biz yönlendirici olmasını dilek ediyoruz. Üretici ile onu almak isteyen tüccar olabilir, endüstrici olabilir. Bunların ilişkilendirilmesi değerli. Bu münasebet yok ortada.
“DİJİTALLEŞMENİN TARIM BÖLÜMÜNDE FAAL KULLANILMASI ŞART”
Tarım, diyelim buğday, Adana’dan başlar Sivas’ta biter. 3 ay sürer bu. 3 ayda hasat edilen eseri 1 yılda tüketiyorsanız, bunu 9-9,5 ay depoda tutması ve gereksinim olunca pazara sunması gerekiyor. Bu süreci üretici yapmıyorsa. Fırsatçıları, stokçuları başka tutuyorum. Ehli namus olarak bu işe soyunmuş, finansmanını sağlayan, yükünü çeken, ter döken beşerler var. Bu işin tabiatında var. 3 ay domates, 365 gün hasat edilmiyor. Dönem dışında bunları birinin elinde tutması lazım. Bu stokçuluktan başka bir şey. Stokçu sözünden neyi kast ettiğimizi herkes anlıyordur. Bizde lisanslı depolar var, onlara stokçu diyemeyiz. Burada arz tarafını sağlayanlarla, talep tarafını oluşturanların birbirine yaklaşması, birbiriyle kenetlenmesi, el sıkışması, kucaklaşması gerekiyor. Bunlar olmadan olmaz. Her yerde dijitalleşme var. Taksiye biniyorsunuz, nevigasyon açılıyor. Artık bu türlü bir ortamda teknolojinin tarım dalında de aktif ve verimli formda kullanılması gerekiyor. Bu ülkenin eser haritalarını, ki bunlar aslında var, ancak bir bilginin varlığından fazla, çevrimsel olarak kurgunun olması lazım. Elinizde veri varsa öbür bir şeydir, kısmen enformasyona dönüşür, bilgiye dönüştürürsünüz öteki bir şeydir, bilgelik olması daha öteki bir şeydir. O veriden hareketle stratejik yol haritası ortaya koymazsanız birtakım inişler, çıkışlar yaşanır. Dijitalleşmeyi çok önemsememiz gerekiyor. Ne vakit neyi, nereye ekmeliyiz. Bu data tabanı değerli.
“TÜİK’İ TARIM SAYIMI YAPMASI İÇİN DESTEKLEMEMİZ LAZIM”
2001 yılından beri tarım sayımı yapılmıyor. Tarım sayımı Tarım Bakanlığı’nın işi değil, TÜİK’in yapması gereken bir iş. Bizim bakanlığımızla uyum içinde yapması gereken bir konu. ABD’de de 5 yıldan beri yapılmadığı haberi medyada yer aldı. Sebebi de, ‘artık nasıl olsa yeteri kadar dijitalleştik, her dakika, her saniye bu sayımı yapmaya gerek yok’ yaklaşımı. Bizde 20 yıl olması bir eksiklik. Bu TÜİK’in yapması gereken aksiyondu, bizim de Bakanlık olarak buna takviye sağlamamız gerekirdi. TÜİK’in yapması gereken sayım konusunda TÜİK’i tahrik edeceğiz diyelim veyahutta destekleyeceğiz.
“TÜRKİYE BÖLGESEL GÜÇ DEĞİL GLOBAL BİR OYUNCU OLDU”
Biz büyük düşünmek zorundayız. Şahsen sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla 2023 yılı Cumhuriyetimizin 100. yılı. İrtibat Başkanlığımız teğe bir bu süreci yönetecek. Bağlantı Başkanlığımızın gündeme getireceği mevzu; Türkiye’nin 100 yılı. Artık Türkiye o denli 80’lerin, 60’ların, 50’lerin Türkiyesi değil. 2023’ten itibaren Türkiye ulus devlet, bölgesel güç olmanın ötesinde global bir oyuncu. Rusya Ukrayna savaşını yaşadık, pandemi dedik. Bizim burada konuştuğumuz husus şu; Türkiye artık bir bölgesel güç olmanın ötesine geçti. Küresel bir güç olduğunu gösteriyor. Bunu Türkiye’nin bir halde altını doldurması gerekiyor. Savunma endüstrinde yüzde 70-80’lere yanlışsız yerli ve ulusal olarak üretiliyor. Türkiye’nin İHA ve SİHA’ları dünyanın dört bir yanından talep edilir hale geldi. Bu ülkede tarım sigortasını kimse bilmezdi. 2005 yılında maddeleşti ve 2006’da yürürlüğe girdi. Bir Tarım Kanunu çıkardık. Bu ülkenin bir Tarım Kanunu yoktu. Bunu çıkaran AK Parti hükümeti oldu. Satır satır bunu içselleştirdik, özümsedik. Bu kanun çerçeve kanunumuz. Bu kanunun değerli enstrümanlarından bir tanesi de kontratlı tarımdır. 19. hususta bir fark ödemesi kavramı var. Bir eserin üreticinin satmak istediği eşik fiyatıyla, pazara götürüp sunduğunda fiyat var. Fiyat pazarda teşekkül ediyor. Ortadaki farkı ödemek zorundasınız. Kanunda yazılı bir karar. Her yıl stratejik eserler emsalleri dikkate alınarak hesaplanır diyor kanun.
“32 YILLIK DÖNEMDE KAYBEDİLEN ARAZİ ÖLÇÜSÜ 2 MİLYON HEKTAR”
Bu ülkenin toprakları sanayileşeceğiz diye, tarım pürüz oluyor diye yaygara koparıldı. Bu iktidar Tarım Kanunu’nu hazırladı. Bu mevzuat tarımla ilgili külliyatımıza kazandırıldı. 32 yıllık dönemde kaybedilen arazi ölçüsü 2 milyon hektar. Türkiye’nin toplam tarım yerinin yüzde 10’u. Hani biz bunu çocuklarımızdan emanet almıştık? Ortada mevzuat yoksa, onu koruyan düzenek yoksa, o yahut bu saikle bu kullandırılır. Toprak Muhafaza Kanunu ile birlikte 2005’ten beri yürürlükte, 17 sene oldu, bu hususlarda süratle alınan kararlar var. Şayet sizin elinizde mevzuat varsa bu bir enstrümandır. Siz bu enstrümanla yapmak istediklerinizi hukuk devletinde tüzel tabana oturtarak yaparsınız. Hukuken size vermiyorum demek öteki bir şey ben size veremiyorum demek öbür bir şey. Evvelce korsan kasetler, CD’ler vardı. Bunların kopyalanmasına yasaklar getirildi. Benzeri durumda yıllarca tohum geliştiren araştırmacılar yaşadı. Bir kanun yaşadık, orada çeşit geliştiren ARGE uzmanına biz sana telif hakkı ödeyeceğiz dedik. Kendi aldığı üzere kendinde sonraki kuşaklar de belli oranlarda, azaltılsa da almaya devam ediyor. Çocuklarına, torunlarına miras kalıyor. O tohum kullanıldığı sürece.
“YERLİ TOHUM ORANIMIZ YÜZDE 31’DEN YÜZDE 94’E ÇIKTI”
Yerli tohum bir süreç işi. Türkiye’nin kendi tohumluk muhtaçlığının karşılanma oranı 2002 yılında yüzde 31’di. Bugün yüzde 94. Üç katına çıktı. Hala yüzde 6’lık hatta onun üzerinde fazlasını ihraç etme kabiliyetimiz var. Bu trend devam ederse bunların hepsinin üstesinden gelinebilir. Bir lisanslı depoculuk yasası dünyanın pekçok ülkesinde yoktur. Az ülkelerde vardır. Lisanslı depoculukla üreticinin elindeki eserin daha yeterli kaidelerde depolanması, eser senedinin düzenlenmesi, o senedi eline alıp, eseri satmak zorunda kalmadan, banka kredisi kullanacak ise bu senedi göstererek bu imkandan yararlanması. Endüstrici oturduğu yerden elindeki cep telefonundan hangi lisanslı depoda ne kadar eser var, bu eserlerin vasıfları nelerdir, bunu izleme imkanı var. TMO’nun alım yerlerinin önünde yarı daire biçiminde yığılmış eserler muşambalar üzerine serilir, eski traktör lastikleri konulur oradaki eser kullanılmaya başladığında yüzde 20-25 zayiat verirdi. Oradaki rutubeti, bozulmayı önleyici önlem yok. Fakat bugün lisanslı depolarda nasıl teslim ediyorsanız ona yakın evsafta o eseri alırsınız.
“UKRAYNA’DA BUGÜN PRESTİJİYLE 20 MİLYON TON SEVİYESİNDE ESER VAR”
Keşke dünya evvel pandemiyi sonra da Rusya Ukrayna savaşını yaşamamış olsaydı. Bu temel pandemide başladı. Bu ülkenin üreticisine müteşekkir olduğumuzu söz edelim. İtalyan, İsponyal çiftçisi pandemi nedeniyle konutundan çıkmaz iken Türk çiftçisi tarlaya gitti, ahıra, kümese girdi. Hatırlayalım o günleri. O pandemi devrinde bu üreticiler üretime devam ettiler. Orada üretim zincirinde bir kırılma oldu. Üretimi destekleyen girdiler noktasında, tedarik zincirindebozulmalar oldu. İngiltere’yi hatırlayın, tanker şoförü bulamadılar rafineride akaryakıt olduğu halde. Bunların hepsi üretime yansıdı. Ayçiçek, hububat birinde bir bölü üçlük, birinde yarısı. İki ülkede şu anda savaş nedeniyle elde kalan eserler var. Bugün prestijiyle 20 milyon ton seviyesinde. Ukrayna bunu dış ticarete mevzu olan eseri satmak istiyor. Dünyanın bu esere gereksinimi var. Afrika’nın kuzeyindeki ülkelerin tamamı buradan beslenen ülkeler. Afrika’nın içi de bu türlü. Bu eseri çıkarmak isteyen Ukrayna ile ‘sen bunu çıkarırsan benim de sana yapacaklarım var’ Rusya’nın atışmasına sahne oluyor. Türkiye 100 yılı dedim ya. Bunların adımları atıldı. Bugün Türkiye’de 224 bin öğrenci var. Biz global oyuncu olacak isek bunu kim yapacak? Her iki ülkeyi bilen, köprü vazifesi görebilecek yetkinlikte beşerler. Bu gençler.
“LAVROV’UN GELİŞİYLE BUĞDAY KORİDORUNDA OLUMLU GELİŞMELER OLACAK”
Biz de kendi mevkidaşlarımızla görüşüyoruz Ukrayna’da. En son gelinen noktada Rusya-Ukrayna-BM ve Türkiye’nin dörtlü düzenek olarak bu sıkıntıyı çözmesi isteniyor. Her taraf buna olumlu bakıyor. Sayın Lavrov’da Ankara’da olacak. Onun gelişiyle daha olumlu gelişmeler olacağı konusunda ön kıymetlendirmemiz var. 20 milyon ton olan eserleri iki tane Ukrayna limanından, ki onlar mayınlarla korunuyor şu anda. Bu mayınların da bir kısmının temizlenerek bir koridorun açılması ve halihazırda 70’in üzerinde, ki 22’si bize ilişkin olan gemiler. Bu gemilerin geçişine öncelikle müsaade verilmesi. Bu 20 milyon tonun bizim üzerimizden ticarete bahis olmasını dilek ediyorlar. Ne olacak bu? Halihazırda geçen yıldan devreden bu esere ek olarak, mâlum onlarda hasat dönemi Temmuz ayı. 2 ay sonra yeni mahsülleri çıkacak. O yeni mahsuller de gündeme gelecek. Rusya’da 10 milyon ton fazlalık bekleniyor. Bu besin krizine bir rahatlama sağlayabilecek tahlil gündeme gelecek. Bu eser az bir şey değil. Herkesin nüfusu bizim üzere 85 milyon değil. Onlarca ülkeyi ilgilendiren bir hadise. Hasebiyle olumlu bir gelişme olacak. Birtakım ipuçları var. Bizim mihmandarlığımızda, sağlam mutemet ülke olarak gördükleri için, İstanbul’da bir merkez oluşturalım. Bu türlü bir yapının oluşturulması teklifimiz var. Buna da sıcak bakıyorlar.
“UNCULARA UCUZ BUĞDAY TEMİN ETMEYE DEVAM EDECEĞİZ”
19,5 milyon ton kendi muhtaçlığımız olan un, makarna, bulgur, buğdaydan üretibilecek ne varsa bunların hepsi iç tüketimimize yetecek durumda, hatta fazlası bile var. İthalat başka bir husus. Oradan Türkiye olarak para kazanıyoruz. Sonuçta toprak belediyelerin yaptıkları vardır, toprağınız vardır emsalini arttırırlar. Tarım yerlerin artma imkanı yok. Tarım toprağını ikinci katına, üçüncü katına çıkaramıyoruz. Verimliliği arttırmak ismine, sulama sistemleriyle arttırılmaya devam ediyor. Değişikliğimiz şu; TMO bilhassa hububat başta olmak üzere bitkisel üretimin Merkez Bankası. TMO’nun elinde kesinlikle stok olması gerekiyor. Bizim üreticiye ‘bize getirirsen fazladan para vereceğiz’ diyoruz. Ya bu biçimde alarak yahut dışarıdan ithal ederek. Biz ithalat taraftarı değiliz, zira elimizdeki eser bize yetiyor. 2250 TL olan müdahale alım fiyatı artık 7 bin 50 TL oldu. TMO alım fiyatı. Türkiye’nin kendi üretimi kendine yetiyorsa bu stoğu içeriden oluşturmaktan daha olağan daha makulü yoktur. Un fiyatları kademeli olarak arttı. En son 260 Tl idi, şu anda 325 TL torbası. TMO olarak uncuların, fırıncıların değil, uncuların ucuz buğday temini noktasında misyonumuzu ifa etmeye devam edeceğiz. Bu uygulamamız devam edecek. Geçen yıl kuraklık nedeniyle rekolte düşüklüğü vardı. Şu anda rekolte düşüklüğü yok. Geçen yıl tüccar şunu gördü. Tarladan kaldırılan mahsülde yüzde 10-15’lik gerileme var. Ben bunu alıp depoda tutarsam para kazanırım dedi. Artık tüccarın para kazanması sözkonusu. 9 ay boyunca bir formda koruyacak.
“ÜRETİCİYLE ESERİ SATARKEN MAHSUPLAŞACAĞIZ”
Ekmek içerisinde unun maliyeti yüzde 25-27 aralığında. 3 TL’ye ekmek alınıyorsa bunun 1 lirası bizimle ilgili. Undaki fiyat artışımız yalnızca 1 liradaki artış kadardır. Biz Tarım ve Orman Bakanlığı olarak diyoruz ki, uygun fiyattan un temini, un regülasyonumuz devam ediyor, edecek. Gübre konusunda biz tam 2 yıl evvelki gübre ve mazot da dahil, onlara neredeyse yüzde 100 dayanak verdik. Bundan sonra biz üreticiye ‘sen mazotu, gübreyi sıkıntı etme’, hayvancıya ‘sen yemi keder etme, bu girdileri al, üretimde kullan, pazara sunma anında seninle mahsuplaşacağız. Sana vermiş olduğumuz gübre, mazot, yemin parasını o günkü eser satışında mahsuplaşacağız, ister bana, ister piyasaya sat’ diyeceğiz. Bir taraftan verimliliği arttırmak durumundayız. Mazotu, gübreyi ithal ediyoruz. Bu ülke kim ne veriyorsa bir fazlasını veriyorum diyenlerin seslerini duydu.
“6 AY SONRA BU HUSUSTA ADIM ATILDIĞINI GÖRECEKSİNİZ”
1 kilo domatesin Antalya’dan İstanbul’a gidene kadar 800 kilometre kat ediyor. Domates olarak yola çıkıyor, İstanbul’a vardığında salça olmaya namzet oluyor. Çin yerine Türkiye’nin Avrupa için tedarikçi olmasının gerisinde yatan ne var? Kendi muhasebelerini yapıyorlar. Ürettiğiniz yerle tükettiğiniz yerin ortasında vahim ara varsa. Tıpkı domatesi Artvin de tüketiyor. 1400 kilometre yer kat ediyor. Bu kadar çok takviye var. Bu karmaşık yapıyı sadeleştireceğiz. Antalya’dan domatesi İstanbul’a getirmek mi? Sakarya, Bolu, Düzce, İstanbul’un kendi ilçeleri Çatalca, Beykoz, Şile var. Bunlar konsept içerisinde pahalandırılacak. Allah ömür verirse 6 ay sonra pekçok mevzuda adımların atıldığını duyarsınız, görürsünüz. 2023’de üretilecek eserlerle ilgili Eylül ayından itibaren bu adımların atıldığını, atılacağını görürseniz. Biz stratejik düşünmek zorundayız. Türkiye’nin 100 yılına uygun tarım vizyonunu ortaya koymalıyız. Bu dayanağımız stratejik niyetimizin eseri.
“MODERNLİK İSMİNE KIRSALDAN TERK EDİLMESİ ÖMÜR BİÇİMİ OLDU”
Hayvansal eserlerimizle ilgili tabloyu göstereyim. 2021 yılı hayvansal eserlerimiz var. Dikkat edilecek olursa 2021 yılı ile mukayese edildiğinde 22-23 milyonlara gelmiş süt eserlerimiz var. Kırmızı et, tavuk üretimimiz, yumurta üretimimiz ve başka varlıklarımızda sahiden değerli artışlar var. Buradaki sorunumuz şu; bir vesile ile Amerika’ta Tarım Komitesi Üyeleri arkadaşlarla seyahatte bulunmuştum. 460 baş hayvanı olan işletmede anne, baba, oğul, gelin ve de torun part time çalışıyor. Kişi başına aşağı üst 100 hayvan düşüyor. İstihdam aile işgücü, havyan sayısı 460. Aile işletmeciliğini işletmek ve desteklemek durumundayız. Bu politikayı bunun üzerine kurgulamazsanız olmaz. Evvelki gün Nallıhan’daydım, Ankara’nın ilçelerini geziyorum. Bir vatandaşın söylediğini söylüyorum, inşaat materyali satıyor. Her sabah kalktığımda Afganlı çobanlar işin başında mı, değil mi, elim yüreğimde, diyor. Mümkün olsa kayıtlarını üzerimealacağım diyor. Bu ülkede çağdaşlık ismine kırsalın terk edilmesi ömür biçimi olarak dayatıldı. Tıpkı zeytinyağlı yiyemem aman basma da fistan giyemem aman üzere, sana yağının dayatıldığı günleri hatırlattı. Bizim kırsala dönmemiz gerekiyor. Bizim TKKD diye kurumumuz var. 520 milyon Avroluk bir kaynak oluşturduk. AB’den aldığımız bizim de üstüne koyduğumuz meblağ var. Bayan, genç kırsala dönmek isteyenlere dayanak veriyoruz. Süreci hızlandırmamız gerekiyor. Oraya bir tabip, öğretmen göndermemenin kırsalı terk etmenin münasebetlerinin ne olduğunu bilmezseniz bu sorunu çözemezsiniz.
“TARIM İŞÇİSİ TARLADA, BAĞDA, BAHÇEDE, AĞILDA OLMASI LAZIM”
Şu anda Tarım vilayet ve ilçe müdürlüklerinde vazife alan meslek mensuplarının yaptığı yegane şey 65 adet takviyesi yaklaşık 2 milyonun üzerindeki çiftçilere dayanağı yazmakla çizmekle meşgul. Biz bunları ne için yetiştirdik. Ağılda, bağda, bahçede, tarlada üreticinin yanında yer alsın dedik. Bu faaliyeti yapsınlar diye okuttuğumuz, takım verdiğimiz meslek mensuplarının yaptığı iş ilkokul, ortaokul mensubunun yapabileceği bir şey. Biz sütü 7 liraya çıkardık. Bir tarafta üreticiyi koruyacaksınız, bu tüketiciye yansıyor. Harika devri yaşıyoruz. Allah bir daha göstermesin. Enflasyonun bizden kaynaklanan boyutu, dışarıdan gelen boyutu da var. Tartışmalı olan şu. Hollanda’da 0.7 cente kullanılan doğalgaz 2.7 Euro. Bunu nasıl izah edeceğiz? Bizim içeride girdi maliyetleri var bir de ihracat var. Siz şunu evvelce 1 dolara ihraç ediyordunuz. Artık 1 dolara ihraç ettiğinizi 16,5 lira alıyorsunuz. Şu anda bizde et ihracatı, canlı hayvan ihracatı yasak. Zeytinyağı, ayçiçek yağı, buğday ihracatı yasak. Bunlarla ilgili üretilen kotalar var. Sebzeler stratejik eser değil.
“TOGG’U ÜRETEN ÖZEL TEŞEBBÜS YARIN BİR GÜN TRAKTÖRÜ DE ÜRETİR”
Bioyakıt konusu bakanlık olarak birinci derecede vazife alanımıza giren bir husus değil, tali mevzu. Elektrikli traktör konusunda ise, daha evvelce bakanlık proje olarak gündeme getirmiş. TOGG’ü üreten özel teşebbüs yarın bir gün traktörü de istediğinde üretir. Traktörün kendisi prototip olarak var ancak seri üretim konusunda bende bir bilgi yok.
“KARA KUVVETLERİ OLMADAN YANGIN SÖNDÜRÜLEMEZ”
Anadolu’nun her yerinde sarsıntı oldu Türkiye’nin ilgisini çekmedi lakin ne vakit Marmara sarsıntısı oldu hepimizin dikkatini çekti. Yangın hadisesi de aslında Türkiye’de bir farkındalık oluşturdu. Bunu da değerli buluyorum. Geçen yıl palavra alan 139 bin hektar. Bu 1945 yılında 169 bin hektarlık yangınla mukayese edildiğinde o yıldan sonraki en yüksek yangın. Yalnızca ağacın kendisi değil içindeki bütün varlıklar. Bu yangın söndürme faaliyetlerine etkin olarak katılan orada çalışanlara su taşıyan kardeşlerimiz olmak üzere şehitlerimiz oldu. Bu ihmal edilebilecek bir şey değil. Pekala neyimiz var bizim? Şurada 21 bin çalışanımız var. 1350 adet arazöz, birinci müdahale aracı 2 bin 270 adet iş makinalarımız envanterimizde. Herkes hava araçlarını önemser, aslında kara kuvvetleri değerlidir. Kara kuvvetleri olmadan yangın söndürülemez.
“UÇAK VE HELİKOPTER SİPARİŞİYLE İLGİLİ EN ERKEN 2030 YILI DENDİ”
Geçtiğmiiz yıl 3 uçak vardı bu yıl 20 uçak, 25 helikopterimiz ve şu anda İHA sayımız var. Bu uçakların tamamı kiralama yoluyla. Bu ortada satın alma yoluna da gidiyoruz. Ancak satın alma konusunda uçak satın almak istiyoruz dediğinizde bunların kuyrukta beklediği bir yer yok. Bize uçak, helikopterle ilgili en erken 2030 yılı deniyor. Daha evvelden aldığımız uçak ve helikopterlerin hatırına. Ortaya sıkıştırılmış sipariş üzere düşünün. Bu çerçevede THK’nın 4 uçağın tamamını kendi üzerimize aldık, mevzuyu kapattık. Bu uçaklar 1968 modeli uçaklar. Bizim düşündüğümüz manada yeni model uçaklarla mukayese edildiğinde eksikleri var. Bu tartışmanın katkı sağlamadığını düşünerek kendi gündemimizden düşürdük. Orman yangılarında aslolan alandaki araçlardır, tekrar söylüyorum bunu. Orada yapay zeka, akıllı kuleler kullanılıyor. Yerdeki kara aracının tüketmiş olduğu yakıt, suratı, kullanıcının kim olduğu anında temas edebiliyorsunuz. Husus teknik olduğu için teknik bahiste Tarım Orman Bakanı sıfatım da olsa bu işi işin ehillerinin, alanda, savaş alanında bu çabayı vermesi gerekiyor.
“MÜLAKAT SONUÇLARI 13-17 HAZİRAN ORTASINDA AÇIKLANACAK”
Hastanenin başhekiminin ameliyathaneye girmesi, ameliyat eden doktora müdahalesi ne kadar yanlışsız değil ise ben buranın başıyım diyerek onların istek ve muhtaçlıklarının karşılanmasının ötesine geçip orada birebir rol üstlenmem hakikat değil. Beni yangın anında uçakta ve helikopterde görmeyeceksiniz dedim. Nerede göreceksiniz? Kamuoyunu bilgilendirmede. Benim vazifem bu olacak. Biraz evvel İstanbul sarsıntısına benzettim ya. Bu yıl ufacık yangının bile medyada yer alıyor olması hem âlâ hem makûs. Olağanda 3 binin üzerinde her yıl yangın çıkıyor. Şu anda cep telefonum yanımda olsa şurada yangın çıktı diye Orman Genel Müdürlüğünden ileti düşüyor. Geçtiğimiz yıl 15 günlük dönemde 747 adet yangın çıktı. 731’i çıktığı gün söndürülüyor. Yalnızca 15 tanesi devam ediyor. Alanda bir karışıklık var. Artvin’den arasöz getirtiliyor. Antalya’ya 1500 kilometre. Ormanla ilgili ünitemiz AFAD’la birleştirildi. Geçenlerde tatbikat yaptılar. Bu tatbikat sayesinde bütün işçi bir deneyim edindi. Şu anda gönüllüleri eğitiyoruz. Kim istiyorsa eğitiyoruz. Orman savaşçılarına bunları eklemlememiz lazım. Kara gücümüzü arttırma işi inşallah eklemlenecek. Bu gençlerle bir arada biz daha da güçleneceğiz.. Bu ayın 13-17 ortasında mülakat sonuçları açıklanacak.
“ÜRÜNLERİMİZE KATMA PAHA KAZANDIRMAK HEPİMİZİN SORUMLULUĞU”
İhracat konusunda da bizim bakanlığımızın bilhassa tarım ve kırsal kalkınma destekleme kurumumuzun aracılığı, tarım ıslahatı müdürlüğümüz aracılığı ile takviyeler var. Eseri besine dönüştürmede alması gereken takviyeler sözkonusu. Pekçok eserde birinci sıradayız; kuru üzüm, kayısı, fındık. Malatya’dan bir yakınınız kayısı getiridiğinde üzerindeki tepside bir değişiklik var mı? Diziliş formu, mizanpajında ne de kendinde değişiklik oldu. Bunları her birini birer küçük kutucuklara koyup, markalaştırıp ondan sonra bunu pazarlamak, 10 liraya sattığınız şeyi 1000 liraya satma imkanınız var. Bu da teşebbüs ruhuyla alakalı. Bu hususla ilgilenenlere de söylüyorum. Bu direkt bizim alanımızda olan mevzu değil. Biz üretiriz, bu endüstriye hammadde olur. Lakin katiyen ülkenin eserlerine katma paha kazandırmak hepimizin sorumluluğu. Yoksa çok canımız yanıyor. Bizden aldıkları eserleri katma kıymet haline getirip bize 10 kat fazlasına sattığında ‘Bu bizim fındık değil mi’ diyoruz. Geçmiş ola.
“BU İŞİN TAHLİLİ AİLE İŞLETMECİLİĞİDİR”
Bir şeyin en doğrusunu ortaya konana kadar mevcudu gerçek olarak kabul etmek zorundayız. Ancak oradaki eksik ve aksaklıkları gidermek kaydıyla. Küpeleme gerçek. Tek başına bu işin tahlili mü? Hayır. Bunun tahkim edilmesi, desteklenmesi gereken uygulamalar var. O işletmenin dışına çıktığını, o hayvanın sinyal olarak gönderebilecek yazılımlar, donanımlar var. Yeniden bir dijitalleşme, teknoloji hayvancılık için de geçerli. Mesela bizde sürü idaresi. Bu teknik bir sözdür. Biz bu hayvanlardan elde ettiğimiz döl randımanları; yani yavrulamayı dikkate aldığımızda yarın bir gün tıpkı eti ve sütü elde etmek için bu kadar fazla hayvana muhtaçlığımız olmayabilecek. Biz buna sürü idaresi diyoruz. Bu ülkede evvelce küçükbaş hayvancılık coğrafyamıza daha uygun bir hayvancılıktı. Biz bu hayvancılıkla ilgili küpelemeye küçükbaşta daha sonra başladık. Aile işletmeciliği bu işin tahlilidir. Herkes işe sahiplenecek. Minimum fiyatla şuraya girmek istiyorum yerine bizim hayvancılık işletmemiz var, annem ve babamın çobanlıkla ilgili derdi var, ben gidip bu çobanlık yapacağım, tabiatla içiçe olacağım hissini yaşatmamız lazım.
“AB BESİN GÜVENLİĞİNE TEĞE BİR UYUMLU ÇALIŞIYORUZ”
Bizim bilhassa atılan ilaçlar, kimyasallar konusunda hele ihracata mevzu olduğunda bu kontrolleri yapan gruplarımız var. Benim beyaz önlükle gezdiğim buğday tarlası Kahramankazan’da bir tarla. Orada süne yoğunluğunu belirlemeye çalışan bir grup vardı. Bu çalışmalar yürütülüyor. Ama bazen biz birtakım şeyleri olduğundan fazla söz ediyoruz. Bitkinin yahut meyvenin kendisine geçen ilaçların birçok esasen yasak. Kullanıldıkları devirler farklı. Atıldıktan şu kadar mühlet sonra hasat edilmeli vs. Bazen kendi ihracatçımıza haksızlık ediyoruz. Ruslar daha az töleranslı. Bunların tamamı AB’nin besinle ilgili güvenlik bahislerine birebir uygun olarak yürütülüyor. Yapılması gereken elbette var.
“ÜRETİCİMİZE ‘SEN ÜRET KÂFİ, BİZ SENİN YANINDAYIZ’ DEDİK”
Biz misyona geldiğimizde birkaç kavramı Türkiye gündemine oturttuk. Besin güvenliği ulusal güvenlik sıkıntısıdır dedik. Ben bunu söyleyene kadar söyleyen yoktu. Bu bizim için kıymetliydi. İkincisi bulunurluk temeldir dedim. Tedarik, arz güvenliği. Bir eser yoksa onun fiyatını konuşmayın derler. Evvel eseri bulunduracaksınız. Bu bulunurluğu yerli ve ulusal üretimde temeldir dedik. Son olarak da üreticimize sen üret kâfi, biz senin yanındayız dedik. Gübre, ilaç, tohumu sıkıntı etme senin yanındayız dedik. Onlar üretecek ki, biz de tüketiciler olarak besin güvenliğimizin sağlıklı ellerde olduğunu bilelim.